"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; ... 1. ... Mahkemesince verilen 05.11.2015 tarihli ve 2013/592 Esas, 2015/727 Karar sayılı davanın kısmen kabulüne ilişkin karar, taraf vekillerince temyizi üzerine Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 21...2018 tarihli ve 2015/34474 Esas, 2018/15585 Karar sayılı kararı ile bozulmuştur.
Bozma sonrası ... 1. ... Mahkemesinin 24.09.2019 tarihli ve 2018/255 Esas, 2019/456 Karar sayılı kararı ile davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiş, kararın taraf vekillerince temyiz edilmesi üzerine Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesince 14.11.2019 tarihli ve 2019/8156 Esas, 2019/21193 Karar sayılı karar ile bozulmasına karar verilmiştir.
... 1. ... Mahkemesinin 04.02.2021 tarihli ve 2019/695 Esas, 2021/52 Karar sayılı kararı ile; birinci bozma kararına kısmen uyulmasına karar verilmiş, kararın taraf vekillerince temyizi üzerine Dairece 28.04.2021 tarihli ve 2021/4439 Esas, 2021/8613 Karar sayılı kararı ile bozulmasına karar verilmiştir.
... 1. ... Mahkemesinin 19.10.2021 tarihli ve 2021/370 Esas, 2021/550 Karar sayılı kararı ile direnme kararı verilmiştir. Direnme kararının davalı vekili tarafından temyizi üzerine, dosya Dairemizin 26.01.2022 tarihli ve 2021/13167 Esas, 2022/1117 Karar sayılı kararı ile Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna gönderilmiştir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 01.03.2023 tarihli ve 2022/9-203 Esas, 2023/146 Karar sayılı ilâmı ile davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Dairemizin bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı bozulmasına, uyulan kısımlar yönünden davalı vekilinin hükme yönelik diğer temyiz itirazlarının incelenmesi için dosyanın Dairemize gönderilmesine karar verilmiştir.
Hukuk Genel Kurulu tarafından dosya Dairemize gönderilmiş olmakla Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı ... Vakfına (Vakıf) ait ... Bilkent İlköğretim Okulunda 15.10.2008 tarihinde sınıf öğretmeni olarak çalışmaya başlayan müvekkilinin 5580 sayılı ... Öğretim Kurumları Kanunu (5580 sayılı Kanun) ile 01.12.2006 tarihli ve 2006/11350 sayılı Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Bakanlar Kurulu Kararı (2006/11350 sayılı Karar) kapsamında istihdam edildiğini, yasal düzenlemeye göre ... okullarda çalışan öğretmenlere Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Devlet okullarında çalışan öğretmenlerden daha az ücret ve ek ders ücreti ödenemeyeceğini, sosyal yardım mahiyetindeki ödemelerin daha az olamayacağını, ayrıca 2006/11350 sayılı Karar uyarınca ödenmesi gereken hazırlık ve planlama görevi ücreti, ek ders ücreti, seminer çalışmasından kaynaklı ek ders ücreti, eğitim-öğretim planlama çalışma ücreti, sempozyum ücreti, öğretim yılına hazırlık tazminatının ödenmediğini, müvekkilinin ... sözleşmesini alacaklarının ödenmemesi sebebiyle 30.05.2013 tarihli ihtarname ile feshettiğini ileri sürerek belirtilen alacakların yanı sıra kıdem tazminatı, bakiye süre ücretinde kaynaklı tazminata, cezai şart ve fark ücret alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Vakfa ait ... Bilkent İlköğretim Okulunun 5580 sayılı Kanun gereği faaliyet gösteren bir öğretim kurumu olduğunu, sınıf öğretmeni olarak çalışan davacı ile en son 30...2012-30...2013 tarihlerini kapsayan belirli süreli ... sözleşmesi imzalandığını, haftada 40 saat derse girmiş sayılması gerektiğine yönelik iddiasının asılsız olduğunu, imzalanan sözleşmelerde ders saat ücretinin brüt olarak belirlendiğini, müvekkiline ait okulda çalışan tüm öğretmenlere her yılın Mart ve Eylül aylarında zam yapıldığını, 439 sayılı Kanun'un Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda çalışan ve ücretlerini Maliye Bakanlığından ... öğretmenleri kapsadığını, müvekkili okulun ise 5580 sayılı Kanun'a tâbi olduğunu, öğretmenlere de özlük hakları yönünden 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve 4857 sayılı ... Kanunu hükümlerinin uygulandığını, 5580 sayılı Kanun'daki düzenleme ile ... okul öğretmenlerinin Devlet okullarında çalışan öğretmenlerden az ücret almalarının önlenmesinin amaçlandığını, davacının ise son ücretinin 3.572,93 TL olup Milli Eğitim Bakanlığında çalışan öğretmenlerin ücretinden yüksek olduğunu, öğretime hazırlık tazminatının sadece Devlet okullarında çalışan öğretmenleri kapsadığını, bu tazminatın amacının öğretmenlerin öğretim yılı boyunca ortaya çıkabilecek şahsi ders araç ve gereç ihtiyaçlarının teminine katkıda bulunmak olduğunu, oysa müvekkili okulda ders araç ve gereçlerinin tamamının okul idaresi tarafından karşılandığını, ... sözleşmesini haksız olarak fesheden davacının kıdem tazminatı, bakiye süre ücretinden kaynaklı tazminat, cezai şart taleplerinin de yerinde olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 05.11.2015 tarihli ve 2013/592 Esas, 2015/727 Karar sayılı kararı ile; davacının 15.10.2008-31.05.2013 tarihleri arasında 4 yıl, 7 ay, 16 ... çalıştığı, ... sözleşmesini haklı nedenle feshettiğinden kıdem tazminatına hak kazandığı, bilirkişinin belirlemiş olduğu branş ve ... öğretmenlerinin derslere girdiği saatlerde okulda bulunma zorunluluğu nedeniyle haftalık ders saati ile ücret karşılığı girilmesi gereken ders sayısı arasındaki ek ders ücreti olan 29.528,09 TL ek ders ücretine, fiilen okuttuğu 21 ve 24 saatlik ders saatleri dikkate alınarak haftalık iki saat üzerinden 3.772,10 TL hazırlık ve planlama (egzersiz) ücretine, seminer ücretine, eğitim-öğretim planlama çalışma ücretine, mazeretliler yerine girilen ders ve sempozyum görev ücretine, eğitim-öğretime hazırlık tazminatına, fark ücret alacağına hak kazandığı, ayrıca 2.906,00 TL bakiye süre ücretinden kaynaklı tazminat olduğu ancak cezai şart koşullarının oluşmadığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesince 21...2018 tarihli ve 2015/34474 Esas, 2018/15585 Karar sayılı kararı ile; ... sözleşmesinin sona erdiği tarih olan 30.05.2013 tarihi nazara alındığında, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun ek 32 nci maddesinde düzenlenen öğretim yılına hazırlık ödeneğinin hüküm altına alınmasının yerinde olduğu, ancak 2006/11350 sayılı Karar’ın 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası ve 11 ... maddelerinde düzenlenen ödemelerin davacıya yapılması gerektiğinin kabul edilmesinin hatalı olduğu, bu madde kapsamında ileri sürülen taleplerin ve hazırlık ve planlama ek ders ücreti isteminin reddine karar verilmesi gerektiği, yine 2006/11350 sayılı Karar'ın 18 ... maddesinde düzenlenen "okulda bulunma zorunluluğu'' nedeniyle ek ders ücreti talebinin reddi gerektiği, ücret bordrolarındaki tahakkukların talep edilen bu alacaklar ile birlikte diğer ek ders ücretlerini karşılayıp karşılamadığının tespit edilmesi, ücret bordroları imzasız olduğundan yapılan ödemelerin hesaplamadan mahsubu ile bakiye alacak olup olmadığının belirlenmesi ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Birinci Bozma Sonrası Verilen Karar
Mahkemenin 24.09.2019 tarihli ve 2018/255 Esas, 2019/456 Karar sayılı kararı ile; bozmaya uyulup uyulmadığı konusunda bir karar verilmeksizin davacı vekilinin açmış olduğu davayı bir defa takipsiz bırakıp yenilediği, ardından ikinci kez mazeret vermeyerek takipsiz bıraktığı gerekçesiyle davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesince 14.11.2019 tarihli ve 2019/8156 Esas, 2019/21193 Karar sayılı kararı ile; davacı vekilinin geçerli bir mazereti olmasına rağmen, 24.09.2019 tarihli duruşmaya gelmemesi ve davanın ikinci kez takipsiz bırakılması gerekçesi ile davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece İkinci Bozma Sonrası Verilen Karar
Mahkemenin 04.02.2021 tarihli ve 2019/695 Esas, 2021/52 Karar sayılı kararı ile; birinci bozma kararı ve söz konusu bozmaya kısmen uyularak fark ücret, eğitim-öğretim hazırlık tazminatı ve kıdem tazminatı ile bakiye süre ücretinden kaynaklı tazminat yönünden taraflar için kazanılmış hak oluştuğu, bozma kararının (4) numaralı bendine uyulmakla 2010 yılı Ocak ayı sonrasına ait ücret bordrolarındaki tahakkukların mahsubu ile ek ders ücret alacağının yeniden hesaplanması için bilirkişiden rapor alındığı, tanıkların davacının bekleme süresinde okulda bulunduğunu beyan etmeleri ve 2006/11350 sayılı Karar'ın uygulanmasına yönelik 2007/19 No.lu Milli Eğitim Bakanlığı Genelgesinin 12 nci maddesinin üçüncü paragrafı dikkate alınarak " Öğretmene bu kapsamda verilebilecek her hangi bir görevin bulunmadığı durumlarda, ilgili öğretmenin bu saatlerde okulda bulunması, bu madde kapsamında ek ders ücretinden yararlandırılması için yeterli olacaktır" hükmüne göre davacının 15.10.2008-15...2009 tarihleri arasında haftada 16 saat, bu tarihten 31.05.2013 tarihine kadar haftalık 18 saat bekleme sürelerinde okulda bulunduğundan fiili çalışma ... sayısı ve ek ders ücreti ile ek ders ücreti karşılıklarının toplamı üzerinden yapılan hesaba göre ek ders ücretine ayrıca 2006/11350 sayılı Karar'ın 11 ... maddesinde düzenlenen fiilen okutulan her 10 saat ders için 1 saat daha hazırlık ve planlama karşılığında ek ders ücreti ile aynı kararın 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında düzenlenen öğretim yılı başında ve sonunda mesleki çalışma sürelerinde 2 haftayı geçmemek üzere haftalık 15 saat ek ders ücretine hak kazandığı, 2006/11350 sayılı Karar'ın 18 ..., 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrasındaki ve 11 ... maddelerindeki düzenlemelerin davacı yönünden de uygulanması gerekeceği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
E. Üçüncü Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Dairemizin 28.04.2021 tarihli ve 2021/4439 Esas, 2021/8613 Karar sayılı kararı ile; bozma ilâmında davacının haftada iki ... 16.00’dan sonra okulda kalarak eğitim ve öğretimi planlama çalışmasına katıldığı yine sempozyumlara katıldığı ve bu çalışmalar nedeniyle de davacının ek ders ücreti hak ettiğinin belirtildiği, bu çalışmaların ders saatlerinde okulda bulunma zorunluluğu içinde olmadığı, Mahkemece bu hususta direnme kararı verilmediği ve ilk bozmada belirtildiği şekilde hesap yaptırılarak bu alacak kalemleri hakkında karar verilmesi gerekirken bu alacak taleplerinin gerekçe belirtilmeden reddedilmesinin hatalı olduğu, 2006/11350 sayılı Karar'ın 5580 sayılı Kanun ve bu Kanun'a ilişkin Yönetmeliklerde hüküm bulunmayan hususlar hakkında davacıya uygulanabileceği, 5580 sayılı Kanun'un 9 uncu maddesinde, özlük haklarına ilişkin düzenleme bulunduğu, maddede belirtilen ödemelerin sosyal yardım mahiyetli ödeme olmayıp resmî okul çalışanlarının ücretinin eki niteliğinde sayılması gereken ödemeler olduğu ve bu maddelerin davacıya uygulanması mümkün olmadığından bu taleplerin reddi gerektiği gerekçesiyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
F. Direnme Kararı
Mahkemenin 19.10.2021 tarihli ve 2021/370 Esas, 2021/550 Karar sayılı kararı ile; bozma dışında kalan hususlarda kazanılmış hak ilkesine uyularak önceki kararın değiştirilmediği, sadece davacı tarafın beyanında geçen ve bilirkişi raporunda bahsi geçen miktar itibarıyla hazırlık ve planlama egzersiz alacak miktarı düzeltilerek 2006/11350 sayılı Karar'ın 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrasına göre öğretim yılının başında ve sonunda öğretmenlerin yaptığı meslekle ilgili çalışma sürelerinde 2 haftayı geçmemek ve fiilen görev yapmak kaydıyla haftalık 15 saat ek ders ücretinin, 11 ... maddesindeki fiilen okutulan her 10 saat için 1 saat daha hazırlık ve planlama görev karşılığındaki ek ders ücretinin ve 18 ... maddesindeki okulda bulunma zorunluluğundan kaynaklı ek ders ücretinin davacıya uygulanması gerektiği gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen direnme kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; davacının ... sözleşmesini istifa ederek sona erdirdiğinden bakiye süre ücretinden kaynaklı tazminata hükmedilmesinin ve hükmedilen alacaktan davacının bu süre zarfında elde ettiği ve elde etmekten kaçındığı gelirlerin indirilmemesinin hatalı olduğunu, davacının hazırlık ve planlama ücretine (egzersiz ücreti) hak kazanmadığını, davacının dersi olmadığı zamanlarda okulda bulunma zorunluluğunun olmadığını, bu sebeple ... ek ders alacağının da sosyal yardım niteliğinde olmadığını, davacının ek ders ücretine hak kazanması hâlinde karşılığının ödendiğinden ek ders ücreti alacağının reddi gerektiğini, eğitim ve öğretime hazırlık tazminatının Devlet okullarında çalışan öğretmenler için getirildiğini davacının bu tazminata hak kazanmadığını, ayrıca dava ve ıslah dilekçesinde talep edilen tutarların net mi brüt mü olduğu belirtilmediği hâlde Mahkemece taleplerin olduğu değerlendirilerek hüküm kurulmasının hatalı olduğunu belirterek Mahkeme kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı
1. Dairemizin 26.01.2022 tarihli ve 2021/13167 Esas, 2022/1117 Karar sayılı kararı ile temyiz incelemesi yapılmak üzere dosya Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna gönderilmiştir.
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 01.03.2023 tarihli ve 2022/9-203 Esas, 2023/146 Karar sayılı kararı ile; 2006/11350 sayılı Karar'ın 6 ncı maddesinin üçüncü fıkrası ve 11 ... maddelerine dayanılarak ileri sürülen taleplerin ve 18 ... madde kapsamında hazırlık ve planlama ek ders ücreti talebinin sosyal yardım mahiyetinde olmadığından reddine karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Dairemizin bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı bozulmasına, uyulan kısımlar yönünden davalı vekilinin hükme yönelik diğer temyiz itirazlarının incelenmesi için dosyanın Dairemize gönderilmesine karar verilmiştir.
D. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dairemizce Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararı üzerine temyiz incelemesine konu uyuşmazlık, davacının talep ettiği eğitim ve öğretimi planlama çalışma ücreti ve mazeretliler yerine girilen ders ve sempozyum ücreti alacaklarının hesaplanmasına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428 ... maddesi, 438 ... maddesinin yedi, sekiz ve dokuzuncu fıkraları ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası.
2. 5580 sayılı Kanun'un 1, 2, 8, 9 uncu maddeleri, 2006/11350 sayılı Kararı.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Kanun'un 428 ... maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer ... sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu tarafından dosyanın Dairemize gönderilmesi üzerine yapılan temyiz incelemesi sonucunda; Dairemizin 28.04.2021 tarihli ve 2021/4439 Esas, 8613 Karar sayılı ilâmına kısmen uyularak verilen ve temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
3. Mahkemece Dairemizin 28.04.2021 tarihli ve 2021/4439 Esas, 2021/8613 Karar sayılı ilâmına direnme kararı yönünden ise, Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 01.03.2023 tarihli kararı ile direnme kararının bozulmasına karar verilmiş olduğundan, bu kararın gereğinin yerine getirilmesi için dosyanın Mahkemeye gönderilmesi gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
A. Direnme Dışındaki Temyiz İtirazları Yönünden
Davalı vekilinin temyiz itirazlarının REDDİNE,
B. Direnmeye İlişkin Temyiz İtirazları Yönünden
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 01.03.2023 tarihli ve 2022/9-203 Esas, 2023/146 Karar sayılı direnme kararının bozulmasına ilişkin kararı uyarınca, Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 28.04.2021 tarihli ve 2021/4439 Esas, 2021/8613 Karar sayılı kararının "3-Davalı yönünden" başlığı altında belirtilen bozma sebeplerinin gereğinin yerine getirilmesi için dosyanın MAHKEMESİNE GÖNDERİLMESİNE,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine
17.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.