"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki işe iade davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararının davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 12.09.2018 tarihli ve 2018/10014 Esas ve 2018/18417 Karar sayılı kararı ile hükmün onanmasına karar verilmiştir.
Davacının ... başvuruda bulunması üzerine Anayasa Mahkemesince 2018/33165 Başvuru numaralı ve 08.....2021 tarihli karar ile; davacının 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın (Anayasa) 36 ncı maddesinde güvence altına alınan ... yargılanma hakkı kapsamındaki mahkeme hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince, Anayasa Mahkemesi kararı üzerine yapılan yargılama sonunda davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı işyerinde çalışmakta iken hiçbir somut gerekçe bulunmadığı hâlde terör örgütü ile irtibat ve iltisakı olduğu gerekçe gösterilerek ... sözleşmesinin 23.01.2017 tarihinde feshedildiğini ileri sürerek feshin geçersizliğine ve davacının işe iadesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; görev, husumet itirazı ve zamanaşımı def'i ileri sürdüklerini, davacının kanun hükmünde kararname ile işten çıkarılması dikkate alındığında komisyona başvurmadan ve komisyonca verilen bir karar olmadan işe iade davası açmasının kanuna aykırılık teşkil ettiğini, olağanüstü hâl süresi içerisinde çıkartılan kanun hükmünde kararnamelerin ... kanun niteliği taşıması sebebiyle 4857 sayılı ... Kanunu (4857 sayılı Kanun) hükümlerine göre öncelikli uygulanması gerektiğini, meslekten ihracın düzenlendiği söz konusu kanun hükmünde kararnamelerin yürürlükte olduğu süre boyunca işe iade ve tazminat taleplerinin kabulünün mümkün olmadığını, davacının Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kapsamında görevinden ihraç edilmesi sebebi ile yapılacak işlemlerin bu mevzuat hükümleri gözetilerek değerlendirilmesi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Şirket vekili cevap dilekçesinde; davacının müvekkili Şirket ile asıl işveren Belediye arasında imzalanan hizmet alım sözleşmesi çerçevesinde temizlik görevlisi olarak çalıştırdığını, feshin asıl işveren Belediyenin müvekkili Şirkete gönderdiği 23.01.2017 tarihli işten çıkartma yazısına dayandığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İHLAL KARARINDAN ÖNCEKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. İlk Derece Mahkemesi Kararı
İlk Derece Mahkemesinin ....10.2017 tarihli ve 2017/223 Esas, 2017/558 Karar sayılı kararıyla; 667 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 673 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Tedbirler Alınması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre davacının milli güvenliğe karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı olduğundan bahisle ... sözleşmesinin feshedildiği gerekçe gösterilerek davanın reddine karar verilmiştir.
B. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
C. Bölge Adliye Mahkemesi Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin 15.03.2018 tarihli ve 2017/1563 Esas, 2017/1105 Karar sayılı kararıyla; asıl işverence davacının terör örgütü ile irtibatı olduğu gerekçe gösterilerek ... sözleşmesinin feshinin istenildiği, bunun alt işveren açısından feshi zorunlu hâle getirdiği ve geçerli fesih sebebinin oluştuğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
D. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
E. Yargıtay Kararı
Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 12.09.2018 tarihli ve 2018/10014 Esas ve 2018/18417 Karar sayılı kararıyla; dosya kapsamının birlikte değerlendirilmesiyle yapılan inceleme sonucunda, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kurallarına ve özellikle fesih tarihi itibarıyla işe iade davası bakımından geçerli nedenin bulunduğu, feshin haklı nedene dayanıp dayanmadığı hususunun ise ileride açılacak bir alacak davasında değerlendirilmesi gerektiğinin anlaşılmasına göre Bölge Adliye Mahkemesi kararında bir isabetsizlik bulunmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin tüm temyiz itirazlarının reddiyle kararın onanmasına karar verilmiştir.
IV. ANAYASA MAHKEMESİ KARARI VE İHLAL KARARINDAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. ... Başvuru
Kesinleşen karara karşı davacı taraf Anayasa Mahkemesine ... başvuruda bulunmuştur.
B. Anayasa Mahkemesi Kararı
1. Anayasa Mahkemesinin 08.....2021 tarihli ve 2018/33165 Başvuru numaralı kararı ile ... yargılanma hakkının bir unsuru olan Mahkeme hakkı gereği ilk derece mahkemelerince asıl işverenin başvurucular hakkındaki değerlendirmesinin objektif ve makul dayanakları olup olmadığı, dolayısıyla geçerli feshin koşullarının oluşup oluşmadığı incelenmeden asıl işverenin şüphesine bağlı kalarak sonuca varıldığı, ... anlamda bir yargısal faaliyet icra edilmediği, başvuruya konu kararların bir kısmında bazı başvurucular hakkında adli işlem olduğu belirtilmişse de bu işlemlerin neler olduğu ve şüpheyi haklı kılıp kılmadığının olgusal olarak değerlendirilmediği, bu nedenle anılan karardan ayrılmayı gerektiren bir durumun bulunmadığı şeklindeki gerekçe ile Anayasa'nın 36 ncı maddesinde güvence altına alınan mahkeme haklarının ihlal edildiğine karar verilmiştir.
2. Anayasa Mahkemesince ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak amacıyla dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
C. İlk Derece Mahkemesi Kararı
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; Anayasa Mahkemesi kararı üzerine yeniden yargılama yapıldığı, ... 4. Ağır Ceza Mahkemesinin 1993/226 Esas, 1997/85 Karar sayılı kararı, ... 8. Ağır Ceza Mahkemesinin 2017/859 Esas sayılı dosyaları dikkate alındığında davacı hakkında "Silahlı Terör Örgütüne Üye Olma" suçundan soruşturmalar ve kovuşturmalar yapıldığının anlaşıldığı, davacıya isnat edilen suçların tarihi ve niteliği bir bütün olarak değerlendirildiğinde, bir kamu tüzelkişisi olan davalı ... açısından ... ilişkisinin sarsıldığı sonucuna varıldığı ve kendisinden davacı ile çalışmasının beklenemeyeceği, davacıya karşı duyulan şüphenin makul olduğu, zira davalı Belediyenin şüphesini haklı kılan vakıaların mevcut olduğu ve taraflar arasında sözleşmenin devamına engel oluşturan bir şüphenin oluştuğu, tüm bu nedenlerle asıl işveren konumundaki Belediyenin davacının işten çıkarılması yönündeki iradesinin ileride açılması muhtemel alacak davasında haklılığı tartışılmak üzere alt işveren yönünden fesih tarihi itibarıyla en azından geçerli sebep oluşturduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
D. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
E. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; müvekkilinin üzerine atılı suçlardan beraatine karar verildiğini ve bu kararların kesinleştiğini, müvekkili hakkında davalılar nezdinde çalıştığı süre içerisinde başkaca bir soruşturma ve kovuşturma da bulunmadığını, Mahkemece masumiyet karinesinin ihlal edildiğini, müvekkili hakkında ... 4. Ağır Ceza Mahkemesinin 1993/226 Esas ve 1997/285 karar sayılı dosyasında aldığı mahkumiyet kararı davanın reddine gerekçe olarak gösterilmiş ise de müvekkilinin bu karardan çok sonra işe alındığını ve yıllarca davalı nezdinde çalıştığını, müvekkilinin işe girerken de Belediyenin söz konusu karardan haberdar olduğunu, müvekkili hakkında anılan terör örgütü ile irtibat ve iltisakına ilişkin somut bilgi ve belgenin ortaya konmadığını, hakkındaki iddiaların soyut nitelikte olduğunu, olağanüstü hâl döneminde dahi olsa idareye tanınan işten çıkarma gibi yetkinin keyfi, mutlak ve sınırsız bir yetki olarak yorumlanamayacağını, yapılan işlemin anayasal düzeyde belirlenen ve uluslararası sözleşmeler ile de güvence altına alınan masumiyet karinesi, savunma hakkı, ... yargılanma hakkı gibi ... hukuk ilkelerine aykırılık teşkil ettiğini, benzer dosyada Bölge Adliye Mahkemesince farklı karar verildiğini ileri sürerek davanın kabulüne karar verilmek üzere İlk Dereece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasını talep etmiştir.
F. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; ... 4 Ağır Ceza Mahkemesinin 1993/226 Esas sayılı dosyasında davacının terör amaçlı örgüte üye olma suçundan yargılandığı (suç tarihi 01.12.1992 ve öncesi tarihler), yargılama sonunda 12 yıl 6 ay ağır hapis cezası ile cezalandırılmasına ve müebbeten kamu hizmetlerinden men'ine karar verildiği; yine davacı hakkında ... 8. Ağır Ceza Mahkemesinin 2017/859 Esas sayılı dosyasında silahlı terör örgütü üyesi olmak suçundan davacının yargılandığı ve yargılama sonrasında 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 223 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (e) bendi gereğince beraatine karar verildiği, bu kovuşturma bakımından ise suç tarihinin 2013 ve 14.07.2017 olduğu hususları dikkate alındığında işverenin işçisine karşı duyduğu şüphenin aralarındaki ... ilişkisinin zedelenmesine yol açtığı, ... ilişkisinin sarsılmasına yol açan şüphenin işçinin kişiliğinde bulunan bir sebep olduğu, işverenden katlanması beklenemeyecek bir şüphenin varlığı durumunda ... ilişkisinin devamı için gerekli olan uygunluğun ortadan kalkacağı, işçinin uygunluğunu ortadan kaldıran şüphenin güvenlik endişesi doğurduğu ve işverenin bir kamu kuruluşu olduğu dikkate alındığında ... ilişkisinin devamı için gerekli olan güveni yıkmaya elverişli bir şüphe söz konusu olduğu sonucuna varıldığı gerekçesi ile davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde belirttiği gerekçelere dayanarak ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın kabulüne karar verilmek üzere İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz isteminde bulunmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... sözleşmesinin geçerli nedenle feshedilip feshedilmediği noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun'un) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri.
2. 4857 sayılı Kanun'un "Tanımlar" kenar başlıklı 2 nci maddesinin yedinci fıkrası şöyledir :
"Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde ... ... ve bu ... için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile ... aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, ... sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu ... sözleşmesinden ... yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur."
3. 4857 sayılı Kanun'un "Feshin geçerli sebebe dayandırılması" kenar başlıklı 18 ... maddesinin ilgili bölümü şöyledir:
"Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli ... sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır. ..."
4. 4857 sayılı Kanun'un fesih tarihinde yürürlükte olan 20 nci maddesinin ilgili kısmı ile şu şekildedir:
"... sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiası ile fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde işe iade talebiyle dava açabilir. ..."
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 ... maddesinde yer ... sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 ... maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
08.05.2023 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.