"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince 28.09.2017 tarihli ve 2014/935 Esas, 2017/405 Karar sayılı karar ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili ve davalı ... Taşkömürü Kurumu (TTK) Genel Müdürlüğü vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararının davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, Dairemizin 03.02.2021 tarihli ve 2020/4744 Esas, 2021/3365 Karar sayılı kararı ile bozularak ortadan kaldırılmasına karar verilmiş; İlk Derece Mahkemesince ....10.2021 tarihli ve 2021/271 Esas, 2021/343 Karar sayılı karar ile bozma ilâmına direnilmiştir.
Direnme kararının davalı tarafından temyizi üzerine, Dairemizin 30.05.2022 tarihli ve 2022/5773 Esas, 2022/6728 Karar sayılı kararı ile; bozma kararı yerinde bulunarak direnme kararı incelenmek üzere dosyanın Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna gönderilmesine karar verilmiştir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 08.02.2023 tarihli ve 2022/9-644 Esas, 2023/57 Karar sayılı ilâmı ile birleşen dosya yönünden Bölge Adliye Mahkemesi tarafından incelenmiş hüküm bulunmadığından denetlenebilecek hükmün varlığından söz edilemeyeceği gerekçesiyle birleşen dosyadaki hükmün direnmeye konu hükümle birlikte değerlendirilmesinde zorunluluk bulunduğu gözetilerek bu konuda karar verilmek üzere dosya Dairemize gönderilmiştir.
Hukuk Genel Kurulu tarafından dosya Dairemize gönderilmiş olmakla; Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı vekili asıl dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı ... Müdürlüğüne ait işyerinde davalı ... AŞ'de (Star Şirketi) çalıştığını, ... sözleşmesinin toplu işçi çıkarma nedeniyle feshedildiğini, davalılar arasındaki hukuki ilişkinin muvazaalı olduğunu, alacaklarının ödenmediğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatları ile yıllık izin, ücret ve toplu ... sözleşmesi farkı alacaklarının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davacı vekili birleşen ... 2. ... Mahkemesinin 2016/128 Esas sayılı dosyanın dava dilekçesinde; davalılar TTK Genel Müdürlüğü ile Star Şirketi arasındaki hukuki ilişkinin muvazaalı olduğunu belirterek ücret farkı ve ilave tediye alacaklarının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
3. Davacı vekili birleşen ... 2. ... Mahkemesinin 2017/593 Esas sayılı dosyanın dava dilekçesinde; müvekkilinin sendika üyesi olduğunu, davalı ... sahasında TTK Genel Müdürlüğüne ait işlerde sözleşme ile faaliyet gösteren Star Şirketinde çalıştığını, davalılar TTK Genel Müdürlüğü ile Star Şirketi arasındaki hukuki ilişkinin muvazaalı olduğunu, asıl davada alınan bilirkişi raporunda alacaklarının hesaplandığını belirterek bir kısım işçilik alacaklarının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili asıl davaya cevap dilekçesinde; davacının müvekkilinin işçisi olmadığını, yapılan ihale ile sözleşme konusu işin anahtar teslimi davalı Şirkete verildiğini, müvekkili asıl işveren olmadığından sorumluluğunun bulunmadığını, davalı Şirket ile yapılan sözleşmeye göre de yüklenici işçiler ile ilgili mali ve hukuki sorumluluğun yükleniciye ait olduğunu belirterek davanın reddini savunmuş, yargılama sırasında birleşen davalara ilişkin olarak da birleşen davayı kabul etmediklerini, yargılama devam ederken ileri sürülen muvazaa iddiasının dikkate alınmasının hukuken mümkün olmadığını belirtmiştir.
2. Davalı ... Şirketi vekili asıl davaya cevap vermemiş, birleşen davaya ilişkin olarak birleşen davayı kabul etmediklerini, yargılama devam ederken ileri sürülen muvazaa iddiasının dikkate alınmasının hukuken mümkün olmadığını belirtmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 28.09.2017 tarihli ve 2014/935 Esas, 2017/405 Karar sayılı kararı ile; davalı ... ile kat galerilerinin ıslahı işini yapan davalı ... Şirketi arasında hizmet alım sözleşmesi imzalanarak asıl işveren alt işveren ilişkisi kurulduğu, davacı vekilinin muvazaa iddiasında bulunduğu, dosya kapsamında bulunan belgelerden de sözleşmede tarif edilen hizmet alımına konu işin hazırlık denilen ve kömür üretim aşamasının bir parçası niteliğindeki davalı ... Müdürlüğünün asıl işi olduğu, işletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren bir ... olmadığı, davalı ... Şirketinin gerekli ve yeterli uzmanlığa ve teknolojik alt yapıya sahip olmadığı, araç ve gereçlerin bir kısmını davalı ... Müdürlüğünden kiraladığı ve bu hâli ile üretimin bir parçası olan işin üstlenildiği, Yargıtay (Kapatılan) 7. Hukuk Dairesinin 2015/39401 Esas, 2015/23937 Karar sayılı kararı ile buna benzer pek çok içtihadı doğrultusunda davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olması nedeniyle davacının ... beri davalı ... işçisi olduğunun kabul edilmesi gerektiği gerekçesiyle asıl davanın kısmen kabulü ile birleşen davaların kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ... davalı ... vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 16.04.2019 tarihli ve 2017/4431 Esas, 2019/774 Karar sayılı kararı ile; İlk Derece Mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davacı ... davalı ... vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 03.02.2021 tarihli ve 2020/4744 Esas, 2021/3365 Karar sayılı kararı ile; davalı vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine karar verildikten sonra, muvazaa araştırması yapılmasına yönelik olarak kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Verilen Direnme Kararı
İlk Derece Mahkemesinin ....10.2021 tarihli ve 2021/271 Esas, 2021/343 Karar sayılı kararı ile; davalılar arasında akdedilen sözleşmenin TTK Genel Müdürlüğü ... Taşkömürü İşletme Müessesesi 630 ... 2. Kısım Galerileri ve 560 Kılıçlar Galerisi Sürülmesi işi olup ihale konusu işlerin Üzülmez İşletme Müdürlüğünde Star Şirketine, Karadon İşletme Müdürlüğünde ise Yapı-... ve China Coal Şirketlerine verildiği, bu işlerin farklı işletme müdürlüklerindeki davalı ... Müdürlüğüne ait aynı işler olup sözleşme konularının aynı olduğu, ... 2. ... Mahkemesinin 2013/430 Esas sayılı dosyasında ... İşletme Müdürlüğündeki davalı ... Şirketine ait işyerinde uzman bilirkişi heyetiyle keşif yapıldığı ve rapor düzenlendiği, davalı ... Müdürlüğünün Şirketlerle olan sözleşmeleri sona ermiş olduğundan aradaki ilişkinin hukuki niteliğinin tespiti açısından mahallinde uzman bilirkişilerle keşif yapılarak rapor alınmasının mümkün olmadığı, ancak ihale konusu işler aynı olup sadece işletme müdürlükleri farklı olduğundan bu raporun dava konusu ilişki açısından da hükme esas alınarak aradaki ilişkinin 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 2 nci maddesine aykırı olduğunun tespit edildiği, alınan rapora göre Yargıtay (Kapatılan) 7. Hukuk Dairesince feshin geçersizliğinin tespiti ve işe iade talepli davalarda davacıların asıl işveren TTK Genel Müdürlüğü işçisi olduklarına ve TTK Genel Müdürlüğündeki işlerine iadesine karar verildiği (Yargıtay (Kapatılan) 7. Hukuk Dairesinin 2015/39401 Esas, 2015/23937 Karar sayılı kararı), davacı ile aynı dönemde ... ve Üzülmez İşletme Müdürlüklerindeki ihaleyi almış olan davalı ... Şirketinde çalışmış olan işçiler tarafından açılmış emsal dosyalarda davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunun kabulüne dair bölge adliye mahkemesi ve Yargıtay kararlarının dosya içerisine alındığı, benzer nitelikteki işle ilgili olarak Üzülmez İşletme Müdürlüğü tarafından emsal dosyada Mahkemeye gönderilen müzekkere cevabında ihale konusu işte davalı ... Müdürlüğünün işçilerinin çalıştığı, kullanılan malzemelerin TTK Genel Müdürlüğü tarafından temin edildiği, işin davalı Şirket tarafından yapıldığının kabul edildiği, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ... Teftiş Kurulu Başkanlığının 23-24.....2010 tarihli inceleme raporu ile de TTK Genel Müdürlüğü ile Yapı-... İnş. San. ve Tic. AŞ arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunun tespit edildiği, ... 2. ... Mahkemesinin 2014/881 Esas, 2018/392 Karar sayılı dava dosyasında R.B. isimli işçinin açtığı davanın kabul edildiği, ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 2018/2872 Esas, 2019/692 Karar sayılı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 17.02.2021 tarihli ve 2020/4649 Esas, 2021/4157 Karar sayılı kararı ile onanarak kesinleştiği, aynı şekilde Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 18.01.2021 tarihli ve 2020/4321 Esas, 2021/1372 Karar sayılı kararında da davalı ... ile davalı ... Şirketi arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunun kabul edildiği, davalı ... Şirketine verilen işin asıl işin bir bölümü olduğu, işletmenin ve işin gereği ile teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektiren bir ... olmadığı, davalılar arasındaki hukuki ilişki muvazaalı olduğundan davacının ... itibaren davalı ... Müdürlüğünün işçisi sayılması gerektiği, birbiriyle çelişen kararların verilmesinin hukuki güvenlik ilkesini ve aynı zamanda kişilerin yargıya duydukları güveni zedeleyeceği, ayrıca ... yargılanma hakkı kapsamında yargı kararları yönünden ..., belirlilik ve öngörülebilirlik ilkelerinin dikkate alınması gerektiği gerekçesiyle önceki hükümde direnilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen direnme kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili; davalı ... Şirketi ile müvekkili arasında 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu uyarınca yapılan yapım işi ihalesi sonucu sözleşme imzalandığını, sözleşme gereğince yer teslimi yapılarak Star Şirketinin ocaktaki çalışmalarına başladığını ve işin gerektirdiği işçileri de Star Şirketinin işe alarak ücret dâhil tüm ödeme ve haklarından sorumlu olduğunu, verilen işin muvazaalı olmadığını, 4857 sayılı Kanun'un 36 ncı maddesine göre kamu kurum ve kuruluşlarının ücret dışındaki işçilik alacaklarından sorumlu tutulamayacağını ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Hukuk Genel Kurulu Kararı
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 373 üncü maddesinin beşinci fıkrası gereğince Dairemizce yapılan incelemede, Daire kararının yerinde olduğu belirtilerek temyiz incelemesi yapılmak üzere dosyanın Hukuk Genel Kuruluna gönderilmesine karar verilmiştir.
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 08.02.2023 tarihli ve 2022/9-644 Esas 2023/57 Karar sayılı ilâmı ile; ... 3. ... Mahkemesinin 2014/935 Esas, 2017/405 Karar sayılı dosyası bakımından ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesince istinaf incelemesi yapılarak 16.04.2019 tarihinde davacı ile davalı ... vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verildiği, birleştirilen ... 3. ... Mahkemesinin 15.02.2018 tarihli ve 2017/507 Esas, 2018/101 Karar sayılı dosyasına ilişkin yapılan istinaf başvurusu hakkında inceleme yapılmadığı, bu karara yönelik Bölge Adliye Mahkemesi tarafından incelenmiş hüküm bulunmadığından bu aşamada Hukuk Genel Kurulu tarafından da denetlenebilecek hükmün varlığından söz edilemeyeceği, Yargıtay 9. Hukuk Dairesince bu konuda karar verilmemiş ise de henüz temyiz incelemesine konu bir hükmün de bulunmadığı, birleşen dosyadaki hükmün direnmeye konu hükümle birlikte değerlendirilmesinde zorunluluk bulunduğu gözetilerek bu konuda karar verilmek üzere dosyanın Dairemize gönderilmesine karar verilmiştir.
D. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dairemizce temyiz incelemesine konu uyuşmazlık; birleşen dosya bakımından usulüne uygun istinaf incelemesinin yapılıp yapılmadığının değerlendirilmesine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Kanun'un 341 vd. maddeleri, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 ... maddesi, 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun (5235 sayılı Kanun) hükümleri,
3. Değerlendirme
1. Hukuk mahkemelerinin kesin olduğu kanunlarla belirtilenler dışındaki kararlarının kanun yolu denetimi 5235 sayılı Kanun ile kurulan bölge adliye mahkemelerinin faaliyete geçtiği 20.07.2016 tarihine kadar sadece Yargıtay tarafından temyiz yolu ile yapılmakta iken 5235 sayılı Kanun ile kurulan bölge adliye mahkemelerinin 20.07.2016 tarihinde faaliyete geçirilmesi üzerine kanun yolu denetimi iki kademeli hâle gelmiştir. Başka bir deyişle ilk derece mahkemelerinin 20.07.2016 tarihinden sonra verdiği kararlara karşı doğrudan temyiz yolu kapatılmıştır.
2. 6100 sayılı Kanun'daki ... düzenleme ile getirilen istinaf yolu, ilk derece mahkemesi ile temyiz incelemesi arasında, ikinci derece bir denetim mekanizması ve kanun yoludur. İstinaf yolunun uygulanması durumunda, ilk derece mahkemesi kararından sonra, karar önce istinaf denetimine tâbi tutulacak, istinaf denetiminden sonra temyiz yolu açıksa temyize başvurulabilecektir. ... kanun yolu sistemine göre yargılama üç aşamalı olacaktır.
3. Bölge adliye mahkemesi, istinaf başvurusu üzerine ya tarafın istinaf başvurusunu usulden/esastan reddedecek, ya da ilk derece mahkemesi kararını kaldırarak ... bir karar verecektir. Bölge adliye mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusu reddedilen tarafın yada istinaf incelemesi sonucunda ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak ... karar verilmesi hâlinde aleyhine karar verilen tarafın temyiz hakkı bulunmaktadır. Bölge adliye mahkemesince istinaf başvurusu değerlendirilmeyen taraf açısından ortada temyiz edilebilecek, ya da temyiz dilekçesi verilmiş ise Yargıtay tarafından o taraf açısından temyizen incelenebilecek bir karar yoktur.
4. Somut uyuşmazlıkta, İlk Derece Mahkemesince asıl ve birleşen davaların kısmen kabulüne karar verilmiş, kararın istinafı üzerine dosya ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesine gönderilmiştir. Davacının bakiye alacağı için açtığı dava ise ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesine tevzi edilmiştir.
5. ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi işbu dosyanın ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin inceleme bekleyen dosyasında kısmi olarak hüküm altına alınan toplu ... sözleşmesi fark alacağının eki niteliğinde olduğu gerekçesiyle birleştirilmesine karar verilmiştir. Ancak ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesince asıl dosya bakımından istinaf incelemesi yapılarak davacı ile davalı ... vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verildiği, birleşen dava yönünden ise yapılan istinaf başvurusu hakkında inceleme yapılmadığı anlaşılmaktadır.
6. Bu nedenle; Bölge Adliye Mahkemesince, birleşen dosya bakımından davalı ... vekilinin istinaf başvurusunda bulunduğu gözetilerek, gerekçeli istinaf isteminin incelenip sonucuna göre karar verilmesi gerekirken birleşen dosya bakımından olumlu ya da olumsuz bir karar verilmemesi doğru görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Bozma nedenine göre davalı ... vekilinin esasa ilişkin sair temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesine gönderilmek üzere ... 3. ... Mahkemesine gönderilmesine,
08.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.