"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
Taraflar arasında görülen alacak davası sonunda verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 2006 yılında davalı Bakanlığa bağlı işyerinde temizlik görevlisi olarak çalışmaya başladığını, 30.09.2013 tarihine kadar değişen alt işverenler nezdinde çalıştığını, emekliliğe hak kazanması sebebiyle iş sözleşmesini haklı nedenle feshettiğini, davalılar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi olduğu için işçilik alacaklarından müştereken ve müteselsilen sorumlu olduklarını beyanla kıdem tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla çalışma ücreti ile ödenmeyen yemek ücreti alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini alep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı vekili cevap dilekçesinde; davanın yetkisiz Mahkemede açıldığını, davaya bakmakta Ankara mahkemelerinin yetkili olduğunu, talep konusu alacakların zamanaşımına uğradığını, müvekkilinin işveren sıfatı bulunmadığını, davalının işvereni olmadıkları için taraflarına husumet yöneltilemeyeceğini, dava konusu alacak taleplerinin haksız ve dayanaksız olduğunu beyanla davanın reddine karar verilemesini talep etmiştir.
2. Davalı .... Şti. vekili cevap dilekçesinde; davacının davalı Bakanlık nezdinde çalıştığını, husumet itirazında bulunduklarını, taleplerin zamanaşımına uğradığını açıklayarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
3. Davalı Akdeniz Temizlik ve İlaçlama Hizm. Org. Tur. İnş. Bilg. ve Danışmanlık Tic. Ltd. Şti. vekili cevap dilekçesinde; müvekkil Şirketin alt işveren olduğunu, asıl işverenin Ulaştırma Bakanlığı olduğunu, davacının müvekkili nezdinde 01.02.2013-30.09.2013 tarihleri arasında çalışmış olduğunu, iş sözleşmesini kendisinin feshettiğini, herhangi bir hak ve alacağı bulunmadığını beyanla davanın reddini talep etmiştir.
4. Davalı Türkaş Turizm ve İnş. San. Dış. Tic. Ltd. Şti. vekili cevap dilekçesinde; davacının taleplerinin zamanaşımına uğradığını, davacının Ulaştırma Bakanlığının işçisi olduğunu, tüm işçilik haklarından davalı Bakanlığın sorumlu olduğunu, davacının müvekkili nezdinde ödenmemiş alacağı bulunmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
5. Davalı ... Grup Oto San. Teks. Nak. Sos. Hizm. Paz. ve Tic. Ltd. Şti. beyanlarında; davacının Şirketleri nezdinde 01.01.2011-05.07.2011 tarihleri arasında görev yaptığını, emekli olduğunu ve destek primine tâbi olarak çalıştığını, yedi aylık hizmetinin bulunduğundan kıdem tazminatı ödenmediğini beyanla davanın reddini istemiştir.
6. Davalı Aktif Güvenlik Sis. ve Temizlik Hizm. Mak. San. Tic. AŞ ile davalı NRA Servis ve Sos. Temz. Hizm. Eğitim Yay. San. Ve Tic. Ltd. Şti. davaya cevap vermemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 0206.2016 tarihli ve 2013/777 Esas, 2016/199 Karar sayılı kararıyla; davalı Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının malzemeli temizlik hizmeti alınması işi yapımını dönem dönem davalı Şirketlere devrettiği, ancak süreç içerisinde aktif olarak yer aldığı, davalı Bakanlığın asıl işveren, diğer davalı Şirketlerin ise alt işveren olduğu, davacının çalışmalarının bildirildiği son alt işverenin ise Akdeniz Temizlik Şirketi olduğu, talep konusu alacaklardan asıl işveren ile alt işverenlerin birlikte sorumlu bulunduğu, davacının 01.02.2007-30.09.2013 tarihleri arasında davalılar nezdinde, asgari ücret karşılığı çalıştığının anlaşıldığı, iş sözleşmesinin, yazılı fesih bildirimi ve taraf beyanlarından da anlaşıldığı üzere emeklilik nedeniyle feshedildiği anlaşıldığı için davacı tarafça haklı nedenle sona erdirildiği için kıdem tazminatına hak kazandığı, önceki alt işverenlerin kendi çalıştırdıkları süre ve ücret üzerinden kıdem tazminatından sorumlu oldukları, feshe bağlı yıllık izin alacağından ise asıl işveren ile son altişverenin sorumlu tutulması gerektiği, sunulan yıllık izin belgelerinde kullanıldığı görülen sürelerin mahsubu ile bakiye 66 günlük yıllık izin alacağının bulunduğu, fazla çalışmanın ispat yükü işçi üzerinde olup davacının sunduğu belgelerde işveren kaşe ve imzası bulunmadığından söz konusu belgelere değer verilemeyeceği, başkaca yazılı delilin bulunmadığı, ortak tanık anlatımlarından davacının haftada 45 saatin üzerinde çalışmasının olmadığı, yemek ücreti talep edilmiş ise de; yemek ve yol ücretlerinin ücret bordrolarında tahakkuk ettirilerek ödendiğinin anlaşıldığı belirtilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı vekili ve davalılar İlgi Sosyal Hizmetler Ltd. Şti, Türkaşı Türkaş Turizm ve İnş. San. Dış. Tic. Ltd. Şti. ve Akdeniz Temizlik ve İlaçlama Hizm. Org. Tur. İnş. Bilg. ve Danışmanlık Tic. Ltd. Şti. vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 16.12.2020 tarihli ve 2017/694 Esas, 2020/18829 Karar sayılı ilâmı ile; hükmü temyiz eden davalıların diğer temyiz itirazlarının reddine karar verilerek, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kayıtlarına göre davacının İlgi Sosyal Hizmetler Şirketinde toplam 1 yıl, 29 ... çalıştığı anlaşılmasına rağmen bilirkişi tarafından bu Şirketin sorumlu tutulacağı kıdem tazminatı hesaplanırken davacının ilk işe girdiği tarih olan 01.02.2007 tarihinden 31.12.2009 tarihine kadar 2 yıl 10 ay 30 ... kıdeminin bulunduğu kabul edilerek hesaplama yapılmasının hatalı olduğu davacının davalı alt işverenler nezdindeki çalışmasının SGK kayıtlarına göre doğru şekilde belirlenmesi gerektiği, davalı Bakanlığın harçtan muaf olmasına rağmen hüküm fıkrasında çelişkili biçimde harçla yükümlü tutulmasının hatalı olduğu, dava dilekçesinde alacak talepleri ayrıştırılmadan talepte bulunulduğu, hâkimin davayı somutlaştırma yükümlülüğü kapsamında davacının dava dilekçesindeki talepleri belirlenmeden talep edilen alacaklar ve yargılama giderleri hakkında hüküm kurulmasının hatalı olduğu gerekçeleriyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemece yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacı tarafça 29.06.2021 tarihli dilekçe ile taleplerin ayrıştırıldığı, Mahkemece bozma ilâmı doğrultısında davalı işverenler nezdinde davacının hizmet süreleri ayrı ayrı tespit edilerek hesap yapılarak bilirkişi raporu aldırıldığı, davalı Türkaş Şirketi nezdinde davacının çalışma süresinin dosya kapsamı itibarıyla 01.01.2010-31.03.2010 tarihleri arasında olduğu, davacının yazılı davalı nezdindeki çalışma süresi bir yıl ve daha fazla olmadığından davalı Türkaş Şirketi yönünden kıdem tazminatı ve yıllık izin ücretine hak kazanamayacağı belirtilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı temyiz başvurusunda; yapılan yargılama sonucunda, müvekkili Bakanlığın ihale makamı olup olmadığı hususunun değerlendirilmediğini ve bu itirazlarımızın dikkate alınmadığını, davacı, emekli olduktan sonra çalışmasının birden fazla alt işveren Şirket nezdinde gösterildiğini fark ettiğini, bu nedenle davayı açtığını belirttiğini, bu hâlde müvekkili İdarenin asıl işveren sorumluluğunun doğmadığının izahtan vareste olduğunu, bu durumda son işveren ile müvekkili Bakanlığa müteselsilen sorumluluk yüklenmesinin hakkaniyete aykırı olduğunu, davanın müvekkili Bakanlık yönünden husumet yokluğu nedeni ile reddi gerektiğini beyanla kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyetine ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; husumet, asıl işveren alt işveren ilişkisi çerçevesinde davalıların sorumlu oldukları çalışma dönemlerinin belirlenmesi, taleplerin ayrıştırılması, yargılama giderleri konularına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428 ... maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası.
2. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2, 32, 53 ve 59 uncu maddeleri ile aynı Kanun'un 120 nci maddesi yollamasıyla hâlen yürürlükte bulunan mülga 1475 sayılı İş Kanunu'nun 14 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Kanun'un 428 ... maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer ... sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davalı Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Davalı Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
31.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.