"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 19. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlığın ... Su ve Kanalizasyon İdaresi (MUSKİ) Genel Müdürlüğüne ait işyerinde yürürtülen faaliyetlerin davalı Bakanlık tarafından İşkolları Yönetmeliği'nin 20 numaralı sırasında yer ... genel işler işkolunda yer aldığına dair tespitinin yerinde olmadığını, zira MUSKİ Genel Müdürlüğünün kuruluş kanunu, yaptığı hizmetler bakımından İşkolları Yönetmeliği'nin 14 sıra numaralı enerji işkolunda yer aldığını, bu görüşlerini teyit eden emsal kararların olduğunu iddia ederek davalı Bakanlığın söz konusu işyerinin genel işler işkolunda yer aldığına dair tespitinin iptali ile enerji işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; ... Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü unvanlı işverenliğin 1183315.048 ve 1168006.048 sicil numaralı işyerlerinde içme suyu, kanalizasyon ve ... su, ... koruma ve abone hizmetlerinin yürütüldüğü bu nedenle yürütülen faaliyetlerin, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) ekinde bulunan (1) sayılı cetveldeki 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğinin tespit edildiğini, ... Belediyesinin kendi görev alanına giren konularla ilgili olarak hizmetlerini yerine getirmek amacıyla şirket kurduğunu, ... Belediye Başkanlığına bağlı olan MUSKİ Genel Müdürlüğü tarafından işyerinde yürütülen işlerin belediye hizmetleri içerisinde yer aldığı nazara alındığında işkolunun genel işler işkolu olarak tespit edilmesi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; MUSKİ Genel Müdürlüğü tarafından faaliyet gösterilen işyerlerinde yapılan işlerin niteliği itibarıyla münhasıran belediyelerin görev ve sorumluğuna bırakılan işlerden olduğu ve salt belediye hizmeti niteliğinde olup işyerlerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de asıl işin girdiği işkolundan sayılacağından İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra No.lu genel işler işkoluna girdiğinin açık olduğunu, davacı Sendikanın dava açmakta hukuki yararının bulunmadığını, tüm bu nedenlerle davanın ön inceleme duruşmasında usulden reddine karar verilmesini istemiştir.
3. Davalı MUSKİ Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde; işkolu tespitine karşı açılan davaların aynı işkolunda faaliyet gösteren diğer sendikaları da ilgilendirdiğinden davaya bu sendikaların da dâhil edilmesi sağlanarak ilgili Bakanlığa karşı açılması gerektiğini, 2560 sayılı ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunu'nun (2560 sayılı Kanun) Ek 5 ... maddesindeki “Bu Kanun diğer Büyükşehir belediyelerinde de uygulanır.” hükmü uyarınca İdarelerinin de görev ve yetkileri 2560 sayılı Kanun'un 2 nci maddesinde düzenlendiğini ve bu nedenle yapılan işlerinde de İşkolları Yönetmeliği'ne göre genel işler işkoluna girdiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
4. Davalı ... Genel Hizmetler İşçileri (Genel-...) Sendikası vekili cevap dilekçesinde; İşkolları Yönetmeliği’nin ekli işkolları listesinde 20 numaralı genel işler işkolu başlığı altında Belediye hizmetleri sınıflandırıldığını, buna göre kanunlarla belediyelere verilen görevler ile belediyenin üstlendiği bütün diğer işler genel işler işkolu kapsamında olduğunu, MUSKİ Genel Müdürlüğünün de bu kapsamda belediye faaliyeti yürüttüğünden Bakanlığın tespitinin hukuka ve mevzuata uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
5. Davalı ... Genel Başkanlığı vekili cevap dilekçesinde; davacının dava dilekçesinde, davaya konu işverenliğe (... Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü) ait 1183315.048 ve 1168006.048 Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerlerinin işkolunun genel işler işkolu olmadığı, enerji işkolu olduğu iddiasında bulunduğunu ancak bu iddianın Belediyelerle ilgili kanunlara, İşkolu Yönetmeliği'ne aykırı olarak ve işkolu tespiti ile ilgili Yargıtay kararlarında belirtilen kriterler göz ardı edilerek ileri sürüldüğünü ve yasal dayanaktan yoksun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; gerek bilirkişi raporu gerekse emsal nitelikte başkaca bir belediyenin aynı işveren mahiyetindeki işkoluna ilişkin kesinleşmiş mahkeme kararı ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde, davalı işyerinin faaliyetlerinin su sayaçlama bakım onarım işlemleri nedeniyle enerji işkolunda sayılma ihtimali değerlendirilse de davalı MUSKİ Genel Müdürlüğünün büyükşehir belediyesi kapsamında kurulmuş bir şirket olduğu, burada çalışan işçilerin asıl işvereninin de ... Büyükşehir Belediyesi olduğu ve bu işçilerin MUSKİ Genel Müdürlüğü ve Belediye kapsamındaki ... ve işyerlerinde çalıştığı, MUSKİ Genel Müdürlüğünün faaliyet konusunun belediyenin asli görevlerinden olan su ve kanalizasyon hizmetlerinin yürütülmesi olduğu ve bu nedenle de önceliğinin belediye hizmetleri olması nedeniyle genel işkolu tespitinin yerinde olduğu ve Bakanlığın işbu tespit kararının usul ve kanuna uygun bulunduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde; bilirkişinin hiçbir inceleme yapmadan sadece ... ... müfettişleri tarafından yapılan inceleme ve denetim sonrası hazırlanan teftiş raporuna dayanarak yapılan işlerin genel işler işkoluna girdiği kanaatine vardığı raporun denetime elverişli olmadığını, yerleşmiş Yargıtay içtihatları gereğince işkolu tespitine ilişkin davalarda dava konusu işyerinde yerinde inceleme yetkisi de verilerek üçlü bilirkişi heyeti görevlendirilmek suretiyle ve mahallinde keşif yapılarak elde edilecek bilgiler sonucunda raporun düzenleneceğini, keşif icrası yerine getirilmeden dosya üzerinden tanzim edilen rapora dayanılarak hüküm kurulduğunu, MUSKİ Genel Müdürlüğü ve diğer Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüklerinin görev alanının ilgili Büyükşehir Belediyesinin görev alanından bağımsız olduğunu, ilgili büyükşehrin adını taşısa da ayrı bir kamu tüzel kişiliğine ve müstakil bir bütçeye sahip Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüklerinin görev alanlarının büyükşehir belediyelerinin görev alanları ile sınırlı olmaksızın belirlendiğini, ilgili büyükşehir belediyesinden başka belediyelerin ve köylerin su ve kanalizasyon işlerini de yapabildiğini, MUSKİ Genel Müdürlüğünü ... Büyükşehir Belediyesinin bir hizmeti olarak nitelendirmenin isabetli olmadığını, zira hizmeti sunan ... Büyükşehir Belediyesi olmadığı gibi hizmet sunduğu alanın da büyükşehir belediyesinin görev alanıyla sınırlı olmadığını, MUSKİ Genel Müdürlüğü işyerlerinde yürütülen asıl işe göre işyerlerinin işkolu, İşkolları Yönetmeliği'nin 14 sıra numarasında yer ... eneriji işkolu olduğunu, MUSKİ Genel Müdürlüğü işyerlerinde yürütülen asıl işin mahâllin müşterek ihtiyaçlarından olan içme ve kullanma suyunun temini amacıyla toplanması, arıtılması, dağıtılması, ... suların toplanması ve arıtılması ile deşarjı, kanalizasyon sistemlerinin işletilmesi, su ve kanalizasyon projelerinin yapılması, abonelik hizmetleri kapsamında sayaçların bakım ve onarımı ve sayaç okuma ve faturalandırma faaliyetleri olup, bu faaliyetler itibarıyla MUSKİ Genel Müdürlüğü işyerlerinin enerji işkoluna dâhil olduğunu, MUSKİ Genel Müdürlüğü işyerlerinde yürütülen faaliyetler arasında kanalizasyon hizmetlerinin de yer aldığını, kanalizasyon işlerinin ise İşkolları Yönetmeliği'nde 37.00 ... kodu ile 20 numaralı genel işler işkolunda sayıldığını, bununla birlikte 71.12.07 ... kodlu kanalizasyon projerelerine yönelik mühendislik ve danışmanlık faaliyetlerinin 14 numaralı enerji işkolunda yer aldığını, İşkolları Yönetmeliği'nin 14 ve 20 No.lu işkollarında tanımlanan işlere bakıldığında MUSKİ Genel Müdürlüğünün yaptığı işlerin daha ağır bir bölümünün 14 No.lu işkolunda sayıldığının açıkça görüldüğünü, esasen MUSKİ Genel Müdürlüğü işyerlerinde birden fazla asıl işin görülmesinin söz konusu olduğunu, bir işyerinde aynı anda birden fazla teknik amacın gerçekleştirilmesi hâlinde işkolunun ağırlıklı işe göre belirlenmesi gerektiğini, MUSKİ Genel Müdürlüğü işyerlerinde ağırlıklı olarak suyun temini, toplanması, arıtılması, dağıtılması ve ... suların toplanması, su abonelerine ilişkin olarak su sayaçlarının bakım ve onarımı ile su sayaçlarının okunması ve faturaların tahakkuku işlerinin yapıldığının anlaşıldığını, bu nedenle işyerinde yürütülen ağırlıklı asıl işe göre MUSKİ Genel Müdürlüğü işyerinin işkolunun 14 numaralı enerji işkolu olduğunu, kanalizasyon işlerinin ikincil nitelikte bir asıl ... olduğundan işkolunun belirlenmesinde bir etkisinin olmadığını, MUSKİ Genel Müdürlüğü işyerlerinde yürütülen işlerin belediye hizmetleri olarak nitelenmediğini, bu nedenle Bakanlığın MUSKİ Genel Müdürlüğü işyerlerinin 20 numaralı genel işler işkolunda olduğuna ilişkin işkolu tespitinin hatalı olduğunu, hiçbir ekonomik faaliyet sınıflandırmasında belediye hizmetleri şeklinde bir faaliyet türünün yer almadığını, bu nedenle işkolları listesinde belediye hizmetlerine kodsuz olarak yer verildiğini, MUSKİ Genel Müdürlüğü işyerlerinin işkolunu belirlerken birim olarak işyerini ve işyerinde yürütülen asıl işi esas almadan salt MUSKİ Genel Müdürlüğünün ... Büyükşehir Belediyesi ile olan ilişkisinden hareketle yürütülen faaliyetleri belediye hizmeti olarak nitelendirerek 20 numaralı genel işler işkoluna dâhil etmenin, işkolu sendikacılığı ilkesini ve bu ilke esasında işyerinin işkolunun belirlemesi esaslarını açıkça ihlal etmek olacağını, "Belediye Hizmetleri" ibaresinin İşkolları Yönetmeliği'nde açıkça başka işkolları içinde sayılmış faaliyetleri kapsayacak şekilde yorumlanamayacağını, İşkolları Yönetmeliği'nin ekindeki işkolları listesinde kodsuz olarak belediye hizmetlerine 20 numaralı genel işler işkolunda yer verilirken 36.00.02 suyun toplanması, arıtılması ve dağıtılması, 36.00.03 su sayaçlarının bakım onarımı, 42.21.02 su kuyusu açma ve septik sistem kurulum faaliyetleri (kuyu, artezyen vb.), 43.13 test sondajı ve delme, 71.12.07 su, kanalizasyon ve drenaj projelerine yönelik mühendislik ve danışmanlık faaliyetleri (içme suyu dağıtım sistemleri, pompa istasyonları, ... suyu yönetim sistemleri, ... suların toplanması vb. Projeler), 82.99.02 elektrik, ..., su ve ısınma sayaçlarını okuma ve faturalama faaliyetleri, ... kodları ile birlikte 14 numaralı enerji işkolunda düzenlendiğini, İşkolları Yönetmeliği'nin genel olarak su işlerini, ... olarak suyun temini amacıyla su kuyusu açılması, suyun toplanması, arıtılması, dağıtılması, içme ve kullanma suyu sistemlerine ilişkin projelerin hazırlanması ve suyun abonelere dağıtılması kapsamında su sayaçlarının bakım olarak ve dağıtılan suyun bedellerinin tahakkuku işlerini enerji işkolu içerisinde düzenlediğini, kodsuz olarak işkolları listesinde yer bulan belediye hizmetlerinin kapsamının ne olduğunun tartışılması gerektiğini, ancak buna rağmen belediye hizmetlerinin işkolları listesinde açıkça başka bir işkolunda düzenlenmiş faaliyetleri kapsamayacağının tartışma dışı olduğunu, 5393 sayılı Belediyeler Kanunu'nun 14 üncü maddesinde belediyelere verilen görevler arasında kanalizasyon işleri yer almış olsa dahi, İşkolları Yönetmeliği'nin açık düzenlemesi gereği kim tarafından yerine getirildiğinin önemli olmaksızın su işleri 14 numaralı enerji işkoluna dâhil olduğunu, MUSKİ Genel Müdürlüğü işyerlerinin ... Büyükşehir Belediyesinden bağımsız olarak kendisine kanunla verilmiş ayrı bir kamu tüzel kişiliğine sahip bir işverene ait işyerleri olduğunu, ... Büyükşehir Belediyesinin ... üzerindeki vesayete bağlı denetim yetkisinin, hiçbir surette MUSKİ Genel Müdürlüğünün bağımsız kamu tüzel kişiliğinin görmezden gelinmesine ve yürütülen faaliyetlerin belediye hizmeti olarak nitelenmesine imkân vermeyeceğini, 2560 sayılı Kanun uyarınca su ve kanalizasyon idarelerinin "Büyükşehir Belediyesine bağlı müstakil bütçeli ve kamu tüzel kişiliğini haiz bir kuruluş" olarak teşekkül ettirildiğini, MUSKİ Genel Müdürlüğünün de kuruluşunun hukuki dayanağı olan 2560 sayılı Kanun ile kurulan ve MUSKİ Genel Müdürlüğü ile aynı mahiyetteki ... Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (...) işyerlerinin işkolunun enerji işkolunda olduğunun yargı kararı ile de tespit edildiğini ileri sürülerek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dosya kapsamına göre davanın 15 günlük yasal süresi içerisinde açıldığı, davalı Su ve Kanalizasyon İdaresinin belediyenin görevleri olarak belirlenen su ve kanalizasyon hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla kurulduğu, faaliyet konusunun belediyelerin asli görevi olan su ve kanalizasyon hizmetlerinin yürütülmesi olduğu anlaşıldığından Bakanlığın Yönetmelik'in 20. sırasındaki genel işkolu tespitinde hata bulunmadığı, Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2007/32490 Esas, 2007/28835 Karar; 2012/23706 Esas, 2012/26720 Karar; 2021/3590 Esas, 2021/8798 Karar sayılı kararları ile (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 2020/1563 Esas, 2020/9292 Karar sayılı ilâmlarına konu kararlarda da benzer hususların benimsendiği, MUSKİ Genel Müdürlüğünün yaptığı işin niteliğinin kanunlar çerçevesinde ve faaliyet raporlarıyla belli olduğu, bu kapsamda davacının heyet bilirkişi incelemesi ve keşif yapılmasına yönelik talebinin sonuca etkili olmadığı, emsal kararlardaki taraf teşkili hususları da gözetilerek Mahkeme kararının yerinde olduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekilince, istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması talep edilmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 4 ve 5 ... maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un "Kuruluş serbestisi" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“...
Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir.
...”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 ... maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş ... içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) ... bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
5.19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin (Yönetmelik) 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 ... maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş ... içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 ... maddesinde yer ... sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 ... maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
15.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.