"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince 17.07.2019 tarihli ve 2019/13 Esas, 2019/388 Karar sayılı karar ile davanın kabulüne karar verilmiş; kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesine üzerine, Bölge Adliye Mahkemesinin 03.12.2019 tarihli ve 2019/4166 Esas, 2019/3058 Karar sayılı kararı ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yapılan sonunda, davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılardan ... (Bakanlık), ... Anadolum Lojistik AŞ (Anadolum Şirketi) ve ... Haber-... Sendikası vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Şirketin işyerinde yapılan işkolu tespitinde davalı şirketin Posta ve Telgraf Teşkilatı AŞ'nin (... AŞ) lojistik ve destek hizmetlerini gerçekleştirmek amacıyla kurulduğu, bu kapsamda ... AŞ faaliyetlerinden olan başmüdürlükler ile şubeler arasında nakit taşıma işinin yürütüldüğü belirtilse de alt işverenin işyerinin bağımsız olduğunu ve yapılan işin evrensel hizmet kapsamında postacılık hizmeti olmadığını, diğer posta ve kurye faaliyetleri kapsamında yer aldığını iddia ederek iletişim şeklindeki işkolu tespitinin iptali ile davalı Şirketin işyerinin girdiği işkolununun taşımacılık olduğunun tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; süresinde açılmayan davanın usulden reddi gerektiğini, ayrıca müvekkili Bakanlıkça yapılan incelemeyle davalıya ait işyerinin ... AŞ'nin lojistik ve destek hizmetlerini gerçekleştirmek amacı ile kurulduğunun, bu kapsamda ... AŞ'nin faaliyetlerinden olan Başmüdürlükler ile şubeler arasında nakit taşıma işinin yürütüldüğünün, bu nedenle hukuka uygun olarak yapılan işlerin İşkolu Yönetmeliği'nin 7 sıra numaralı iletişim işkolunda yer aldığının tespit edildiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Anadolum Şirketi vekili cevap dilekçesinde; öncelikle aleyhe davanın yanlış husumetten reddine karar verilmesi gerektiğini, esasa ilişkin olarak da müvekkili Şirketin ana faaliyet konusunun personel temin ve destek hizmetleri, araç kiralama hizmetleri, inşaat taahhüt işleri, su işletmesi, ... merkezi ve teknoloji yazılım hizmetleri, kargo ve lojistik, turizm olduğunu, ... kodunun 78.30 olup tanımının diğer insan kaynaklarının sağlanması olduğunu, müvekkili Şirketin faaliyetinin kamu veya ... kuruluşlara, diğer insan kaynaklarının sağlanması ve personel temini olduğunu, bu durumda ... AŞ ile "... Başmüdürlükleri bünyesinde çalıştırılacak 124 şoför alımına ilişkin sözleşme" imzalandığını, Şirketin kuruluş amacı ve konusu gereği farklı işkollarında personel temini sözleşmeleri yapmasının da söz konusu olabileceğini, işkolu tespiti yapılırken, asıl işverenin değil alt işverenin faaliyetine bakılması gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; husumetin taşımacılık ve büro işkolunda bulunan sendikalara yöneltilmesi gerektiğini, ... AŞ'nin kendi iştigal konusu olan posta ve kargo dağıtım hizmetleri vermek, gönderilerin adresten alınması, toplanması, yüklenmesi, boşaltılması, ayırım ve dağıtım ile sevk ve teslimi, kendi Başmüdürlük ve şubeleri arasında nakit taşıma işlerini yürütmek amacı ile ... 18. Noterliğinin 20.12.2017 tarihli, 44457 yevmiye numarası ile kayıtlı Ticaret Sicil Gazetesi'nde yayımlanmış şirket sözleşmesi ile Anadolum Destek Lojistik Hizmetleri San. ve Tic. AŞ isimli bir şirket kurduğunu, müvekkili Sendika tarafından bu Şirket nezdinde örgütlenme çalışmasına başlayabilmek amacıyla diğer davalı Bakanlığa müracaat edilerek Şirket faaliyetlerinin iletişim işkoluna girdiğinin tespit edilmesi gerektiğinin talep edildiğini, Bakanlıkça gerekli tahkikat sonunda söz konusu işyerinin hukuka uygun olarak evrensel hizmet yükümlülüğünde tüm postacılık faaliyetlerinin anlaşılması gerektiği dikkate alınarak doğru olarak 7 sıra numaralı iletişim işkoluna girdiğinin tespiti nedeniyle ve istinaf kararı gereğince davacı tarafça da davaya dâhil edilmeyi talep edilen sendikalardan, dâhili dava suretiyle yargılamanın uzamasına sebebiyet veren adreslerine ulaşılamayan ve 10 numaralı ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolunda kurulu sendikalar arasında %1 işkolu barajını geçmeyen sendikaların davaya dâhil edilmesinde herhangi bir hukuki yarar bulunmayacağını, %1 işkolu barajını aşan ... Büro-... Sendikası, ... ve Tez - Koop - ... Sendikasının işbu davada davalı olarak gösterilmesi yeterli olduğundan, diğer dâhili dava edilenlerin davaya dâhili suretiyle yargılamanın uzamasına sebebiyet verilmemesi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
4. Davalı ...- ... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; davaya konu işyerinin, işkolunun ... AŞ'nin lojistik ve destek hizmetlerini gerçekleştirmek amacıyla kurulduğunu, ... AŞ'nin faaliyetlerinden olan Başmüdürlükler ile şubeler arasında nakit taşıma işinin yürütülmesi ve söz konusu işlerin de 15 sıra numaralı taşımacılık işkolu ile alakasız olup, iletişim ... koluna ilişkin olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
5. Diğer davalılar, davaya cevap vermemişlerdir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Şirket merkezinde çalışan personelin, fiilen ve ağırlıklı olarak Şirketin yönetimi, hizmet alım sözleşmelerinin imzalanması ve yürütümü, çeşitli asıl işverenler nezdinde çalıştırılacak işçilerin işe alınması, puantaj, bordrolama, ücretlerinin ödenmesi gibi insan kaynakları yönetimi işlerini, Şirketin gelir gider ve muhasebe kayıtlarının tutulması ve hukuki faaliyetlerini yürüttükleri tespit edilmekle, İşkolları Yönetmeliği’nin ekinde yer ... işkolları listesine göre 70.10 kod numaralı idare merkezi faaliyetleri 10 No.lu ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkoluna girdiği anlaşılmakla birlikte; ...'de Resmî Gazete’de yapılan yayımla kanunen belirlenen, süre itibari ile itiraz etmeyen, işyerinde de toplu ... sözleşme yetki tespitinde bulunmayan, dava dışı dâhili davalı Sendikalar lehine ve bu arada, davalı Şirketteki işyerinde toplu ... sözleşmesi yapma yetkisine ilişkin de ayrıca herhangi bir müracaat ve itirazı da olmayan Bölge Adliye Mahkemesi kararı ile davaya dâhil edilmek zorunda kalınan, bilirkişi heyetince tespit edilen ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolundaki sendikaların da, ...'de yayımlanan işkolları istatistiğine yönelik de herhangi bir dosyaya sunulan itirazları bulunmamakla; bu hususta açılmış her hangi bir dava dosyasına ilişkin Mahkemeleri dosyasından da bilgi istenilmediği; netice itibarıyla talepten fazlaya hükmedilemeyeceği, talebin ise davacı taraf lehine bir sonuç doğurmayacak nitelikte oluşu ve işyerinde Bakanlıkça tespit edilen işkolunun da bu nedenle kesinleşmiş sayılacağı gerekçesiyle;
“1- Davanın reddi ile;
a-Davalı ... Bakanlığınca davalı Anadolum Des. Loj. Hiz. A.ş.(unvanı değişmekle ... anadolum Loj.A.Ş.)'ye ait 1271122006 SGK sicil numaralı ... yerinde yapılan işlerin 7 sıra numaralı "iletişim ... koluna" girdiğinin tespitine, ...” karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; dava dilekçesini tekrar ederek işyerinde üç kişilik hukukçu bilirkişilerle keşif yapılarak karar verilmesi gerektiğini ve işyerinin taşımacılık işkoluna girdiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Mahkemece gerekçede işyerinin 10 numaralı işkoluna girdiği kabul edilmesine rağmen hükümde davanın reddine karar verilip sonrasında yeniden işkolu tespiti yapılması ve bu şekilde hatalı hüküm kurulmasının isabetsiz olduğu, dosyanın esasına bakıldığında tespit yapılan merkez işyerinin, farklı alanlara özgü (aralarında AFAD'ın da olduğu farklı asıl işverenlere farklı hizmetler sunulmaktadır) hizmet alımlarla oluşan işyerlerinden tamamen bağımsız bir varlığının olduğu, bu işyerlerinde çalışan işçilerin özlük işlemleri başta olmak üzere, Şirketin yönetim ve mali işlerinin yürütüldüğü, buna göre işyerinin girdiği işkolunun ise İşkolları Yönetmeliği'nin 69.10 ve 77.10 ile 78.30 alt bentlerde yer ... hukuk işleri, idari merkez faaliyetleri, insan kaynakları faaliyetleri kapsamında 10 No.lu ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkoluna girdiğinin anlaşılması karşısında Mahkemece davanın reddine karar verilerek işyerinin iletişim işkoluna girdiğinin tespitinin isabetsiz olduğu, öte yandan yargılama giderleri ile vekâlet ücreti gibi hükmün sonuçları bakımından Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2022/15713 Esas sayılı ilâmındaki esaslar dikkate alınarak hüküm oluşturulduğu gerekçesiyle;
"1-Davacı vekili istinaf başvurusunun KAMU DÜZENİ yönünden KABULÜYLE yukarıda tarih, esas ve karar sayısı belirtilen İlk Derece Mahkemesi'nin kararının HMK'nun 353/1-b.2 maddesi gereğince düzeltilerek yeniden hüküm kurulmak üzere KALDIRILMASINA, İlk Derece Mahkemesi hükmü yerine geçmek üzere;
2-Davanın KISMEN KABULÜ ile,
a-...'nın 25/04/2018 tarihli ve 30402 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan 2018/26 sayılı ... kolu tespit kararının İPTALİNE,
b-Davalı şirkete ait 1271122.006 sicil numaralı işyerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliğinin 69.10 ve 77.10 ile 78.30 alt bentlerinde yer ... hukuk işleri, idari merkez faaliyetleri, insan kaynakları faaliyetleri kapsamında 10 nolu "Ticaret, Büro, Eğitim ve ... Sanatlar" işkoluna girdiğinin TESPİTİNE, ... " karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılardan Bakanlık, Anadolum Şirketi ve ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili temyiz dilekçesinde; müfettişlerce yapılan inceleme neticesinde kanuna ve usule uygun tespit yapıldığını ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Anadolum Şirketi vekili temyiz dilekçesinde; husumet itirazlarının dikkate alınmadığını, Bölge Adliye Mahkemesi kararında yapılan işkolu tespitinin hatalı olduğunu, müvekkili Şirket merkezinin söz konusu işkolunda yürütmüş olduğu faaliyetinin bulunmadığını, müvekkili Şirkete ait işyerinin farklı bir işkoluna girdiğinin tespiti ancak o işkolunda faaliyet gösteren sendikaların talebi üzerine yapılabilecek olup işbu davada ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolunda faaliyet gösteren sendikaların böyle bir talebi bulunmamasına rağmen Bölge Adliye Mahkemesinin müvekkili Şirket işyerinin 10 No.lu işkoluna girdiğini tespit etmesinin açıkça taleple bağlılık ilkesine aykırı olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ...-... Sendikası vekili temyiz dilekçesinde; talepten fazlasına ya da bulunmayan bir talebe ilişkin hüküm kurulmasının usul ve kanuna aykırı olduğunu, İstinaf Mahkemesinin görev sınırlarını aştığını, hükme esas alınan raporun hatalı olduğunu ve görev sınırlarını aşarak değerlendirme yaptığını, işyerinde yapılan işin postacılık faaliyeti olduğunu, bu olgu üzerinde durulmadığını, işyerinde yapılacak keşif ve dinlenecek tanık anlatımları ve toplanacak tüm delillerde de işyerinin faaliyet alanının 7 sıra numaralı iletişim işkolunda olduğunun anlaşılacağını ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 4 üncü ve 5 ... maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un "Kuruluş serbestisi" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 ... maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş ... içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) ... bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 ... maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş ... içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 ... maddesinde yer ... sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalılar tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 ... maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
22.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.