"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/4252 E., 2023/931 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 59. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/775 E., 2022/374 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; ... İnşaat Temizlik Nakliye Gıda ... San. Tic. Ltd. Şti, ... Yapı Tekstil Gıda Turizm Madencilik San. Tic. Ltd. Şti. ve ... İnşaat Elektrik Yol Yapım ve Bakım Hizm. San. Tic. Şirketlerinin oluşturduğu adi ortaklık ile müvekkilinin üyesi olduğu Yol, Yapı, İnşaat İşçileri Sendikası arasında toplu ... sözleşmeleri görüşmeleri sırasında Yüksek Hakem Kurulu tarafından bağıtlanan söz konusu toplu ... sözleşmesinin 26 ncı maddesinin (b) bendinde yer alan yemek bedeli, (d) bendinde yer alan yakacak yardımı, 27 nci maddesinin (b) bendinde yer alan bayram harçlığı ödencesi, 33 üncü maddesinde yer alan ikramiye alacağı, 30 uncu maddesinde ise uygulanması gereken ücret zamlarının düzenlendiğini, davalı işverenin, Adi Ortaklığın toplu ... sözleşmesi ile öngörülen bu hakları hiçbir zaman ödemediğini, gerekli ücret artışlarını yapmadığını, Adi Ortaklığın davalı Kurumun alt işvereni olduğunu, bu nedenle 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 2 nci maddesi uyarınca yukarıda belirtilen alacaklardan, adi ortaklık oluşturan alt işveren davalılar ile birlikte asıl işveren Kurumun da müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğunu, arabuluculuk başvurusundan sonuç alınamadığını ileri sürerek yemek yardımı alacağı, yakacak yardımı, bayram harçlığı, ikramiye ve ücret farkı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davacının taleplerinin dayanağı olan toplu ... sözleşmelerinin ihbar olunan Şirketler ve Sendika arasında imzalandığını, müvekkili Kurumun davada hasım sıfatının bulunmadığını, tarafı olmadığı bir sözleşmeden kaynaklı taleplerden sorumlu tutulamayacağını, davacının, davalı İdarenin 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na (4734 sayılı Kanun) göre ihale ettiği, Rutin Yol Bakım, Onarım ile Kar ve Buz Mücadelesi Yapım İşi ihalesi kapsamında ihalenin yüklenicisi olan diğer davalılar bünyesinde çalıştığını, 4734 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesi ve Kamu İhale Genel Tebliği'nin 63 üncü maddesi kapsamında Yapım İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'ne göre ihale edilen yapım işi ihalesi olduğunu, Adi Ortaklığın çalıştırdığı personele müvekkili İdarenin ayrıca herhangi bir ödeme yapmasının sözleşme şartları gereği mümkün olmadığını, çalıştırılan personelin işvereninin ... değil, doğrudan doğruya yüklenici Adi Ortaklığı oluşturan Şirketler olduğunu, yükleniciler tarafından çalıştırılan personelin, işyeri, şantiyesi, toplanma alanı ve benzeri yerlerin ayrı olduğunu, alınacak personeli belirleme, işe alma, işten çıkarma, işe iade etme, özlük haklarını temin etme gibi yetkilerin yüklenici Şirketlerde olduğunu, davalı İdarenin ihale yoluyla işlerini yaptırabileceğini, yüklenici firma ile davalı İdare arasında imzalanan sözleşmenin yapım işi olduğunu, davalı İdarenin 6001 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğünün Hizmetleri Hakkında Kanun’un (6001 sayılı Kanun) 4 üncü maddesi, 4857 sayılı Kanun'un 36 ncı maddesi ve 4734 sayılı Kanun gereği yapım ihalesi işinde ihale makamı olduğunu ve herhangi bir şekilde işverenlik sıfatının bulunmadığını, davalı İdare yönünden husumet yokluğundan davanın reddi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Diğer davalılar vekili cevap dilekçesinde; davacının alacaklarının zamanaşımına uğradığını, davacının alacaklarından davalı ... Müdürlüğünün sorumlu olduğunu, davalılara husumet yöneltilemeyeceğini, davacının sendika üyesi olup olmadığını araştırılması gerektiği, talep edilen faiz türü ve oranını kabul etmediklerini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bilirkişi raporu ve davacı vekilinin ıslah dilekçesinde belirtilen hesaplama doğrultusunda davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı ... vekili istinaf başvuru dilekçesinde; süresinde açılmayan davanın süre yönünden reddi gerektiğini, talep konusu alacakların zamanaşımına uğradığını, müvekkilinin ihale makamı olduğunu ve davanın müvekkili İdare yönünden husumet yokluğu sebebi ile reddine karar verilmesi gerektiğini, davalı İdarenin 4857 sayılı Kanun'dan doğan tüm yükümlülüklerini yerine getirdiğini, dava konusu alacaklardan sorumlu olmadığını, Mahkemece davacının işçinin sendika üyesi olduğunu işverene bildirip bildirmediği hususunun hiç değerlendirilmediğini, faiz tür ve başlangıç tarihlerinin usul ve kanuna aykırı olduğunu, davacının sadece yasal faiz talep edebileceğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı işçinin davalı ... işyerinde rutin yol bakım onarım, yapım ile kar ve buzla mücadele işlerinin yapılması işini ihale ile alan davalı Şirketler nezdinde çalıştığı, davalı ... Müdürlüğünün 4857 sayılı Kanun'un 2 nci maddesinin yedinci fıkrası uyarınca asıl işveren olarak dava konusu işçilik alacaklarından sorumlu olduğu, davacının Yol-... Sendika üyesi olduğu, davacının sendika üyelik tarihi de dikkate alındığında, yüklenici firmalar ile ... yerinde yetkili sendika arasında imzalanan toplu ... sözleşmesi kapsamında toplu ... sözleşmesinden faydalandığı dönem yönünden davacının dava konusu alacaklarının bulunduğu, zamanaşımına uğrayan alacak bulunmadığı, istinafa başvuranın sıfatı gözetildiğinde hüküm altına alınan alacaklara işletilen faiz tür ve başlangıç tarihlerinde hata olmadığı gerekçesiyle davalı ... vekilinin istinaf başvurusunun esas yönünden reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde, istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek ve resen gözetilecek sair nedenlerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı ... ile davalı Şirketler arasındaki ilişkinin asıl işveren alt işveren ilişkisi olarak nitelenip nitelenemeyeceği, davacı işçinin toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan fark ücret alacağı, ikramiye alacağı, bayram yardımı alacağı, yakacak yardımı alacağı ve yemek bedeli alacaklarına hak kazanıp kazanmadığı ile davalı ... Müdürlüğünün bu alacaklardan sorumlu olup olmadığı ve faiz konularına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 26 ncı maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4857 sayılı Kanun'un ikinci maddesinin yedinci fıkrası, 4734 sayılı Kanun' un 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun 39 uncu maddesi, 6001 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un "Görev ve Yetkiler" kenar başlıklı 4 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı ... vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dairemizin yerleşik uygulaması uyarınca, işçi muaccel alacaklarını ... ... belirtmek kaydıyla ihtarname ile işvereni temerrüde düşürebilir. Söz konusu ihtarnamede alacak miktarlarının belirtilmesi gerekmez. Dava tarihinden önce yürütülen arabuluculuk süreci sonucunda anlaşma yapılamadığına dair düzenlenen son tutanak bu bağlamda değerlendirildiğinde, dava konusu alacakların dava tarihinden önce arabuluculuk aracılığıyla talep edilmesi karşısında davalı işverenin arabuluculuk son tutanak tarihi itibarıyla temerrüde düştüğünün kabulü gerekmektedir. Bu sonuç davalı işverenin usulüne uygun davet edilmesine rağmen arabuluculuk görüşmelerine katılmadığı durumlarda da geçerlidir.
3. Somut uyuşmazlıkta; davacı vekili dava dilekçesinde yemek ücreti alacağına dava tarihinden itibaren faiz işletilmesi talebinde bulunmuş, ıslah dilekçesinde ise alacağa arabuluculuk son tutanak tarihinden itibaren faiz işletilmesini talep etmiştir. İlk Derece Mahkemesince davacının talebini aşar şekilde hüküm altına alınan yemek ücreti alacağının tamamına arabuluculuk son tutanak tarihinden itibaren faiz işletilmesi hatalı olmuştur. Dava dilekçesinde talep edilen alacak miktarı bakımından dava tarihinden, ıslah dilekçesinde talep edilen alacak miktarı bakımından da arabuluculuk son tutanak tarihinden faiz işletilmesi gerekmektedir.
Ne var ki bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Davalı ... Müdürlüğünün diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, davalı ... Müdürlüğünün temyiz itirazının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının, hüküm fıkrasının (3) numaralı bendinde yer alan "arabuluculuk son tutanak düzenleme tarihi olan 09/07/2021 tarihinden itibaren" ibaresinin çıkartılarak yerine “davalı ... bakımından 50,00 TL'sine dava tarihinden, kalan kısmına arabuluculuk son tutanak düzenleme tarihi olan 09.07.2021 tarihinden itibaren; diğer davalı Şirketler bakımından tamamına arabuluculuk son tutanak düzenleme tarihi olan 09.07.2021 tarihinden itibaren” ibaresinin yazılması suretiyle kararın DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
23.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.