"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2023/144 E., 2023/559 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 1995 yılından 31.08.2016 tarihine kadar davalı ... nezdinde değişen alt işveren işçisi olarak çalıştığını, davalı ile alt işverenler arasındaki ilişkinin muvazaaya dayandığı iddiasıyla ... 10. ... Mahkemesinde açılan davada müvekkilinin baştan itibaren muvazaa nedeniyle davalı Kurumun işçisi sayılmasının gerektiğinin tespiti ile fark ücret alacaklarına hükmedildiğini, yine müvekkili tarafından ... 37. ... Mahkemesinde açılan davada ilave tediye, fark ücret, sosyal yardım alacağı, yıpranma primi eksik fazla çalışma ücreti, yemek ve koruyucu madde yardımı gibi alacakların talep edildiğini, Mahkemece davacının lehine hüküm kurulduğunu ve kararın Yargıtay denetimden geçerek kesinleştiğini, ... 10. ... Mahkemesinin tespitine rağmen müvekkilinin davalı Kurumun kadrosuna alınmayarak alt işveren işçisi olarak çalıştırılmaya devam edildiğini, 31.08.2016 tarihinde ... sözleşmesinin işverence haklı ve geçerli bir neden olmaksızın feshedildiğini, kıdem ve ihbar tazminatının ödenmediğini, yıllık izinlerinin kullandırılmadığını, bu alacakların yürürlükte bulunan toplu ... sözleşmesine göre hesaplanması gerektiğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatı ile yıllık izin ücretinin davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının yüklenici şirket işçisi olduğunu, bu nedenle müvekkili Kuruma husumet yöneltilemeyeceğini, yüklenici şirketler ile müvekkili Kurum arasında yapılan sözleşmeler gereği yükleniciye devredilen işin anahtar teslim olduğunu, müvekkili ile yüklenici şirketler arasında alt işveren asıl işveren ilişkisinin kabulü hâlinde dahi davacının taleplerinin geçerli olmayacağını, her ihale döneminin kendi içinde değerlendirilip her yüklenici ile ilişkilerin muvazaaya dayanıp dayanmadığının araştırılmasının gerektiğini, bu nedenle davacı tarafından açılan önceki davaların kendi dönemine ilişkin olduğunu, son döneme ilişkin bir tespiti içermediğini, müvekkili Kurumun ihale makamı olarak yüklenici şirket işçisinin sadece üç aylık ücret alacağından sorumlu olduğunu, davada talep edilen tazminat ve yıllık izin ücretlerinden sorumlu tutulamayacağını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 11.02.2020 tarihli ve 2019/126 Esas, 2020/81 Karar ... kararıyla; davacının çalıştığı dönem aralığına ilişkin olarak iki ayrı dönem için muvazaanın bulunduğu ve davalı Kurumun işçisi olduğuna ilişkin kesinleşmiş Mahkeme kararlarının bulunduğu, söz konusu kesinleşmiş kararlarda kabul edilen dönem aralığından sonra fesih tarihine kadar olan dönem bakımından da davacının davalı Kurumun işçisi sayılması ve işyerinde uygulanan toplu ... sözleşmelerinden yararlanması gerektiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesinin 05.04.2022 tarihli ve 2020/2192 Esas, 2022/864 Karar ... kararı ile; İlk Derece Mahkemesinin davacının muvazaa nedeniyle baştan itibaren davalının işçisi olduğuna ve işyerinde uygulanan toplu ... sözleşmelerinden yararlanması gerektiği yönündeki kabulün dosya kapsamına uygun olduğu, yıllık izin ücret alacağının kabulüne karar verilmesinde bir hata bulunmadığı, kabul edilen işçilik alacaklarının niteliği, ... sözleşmesinin sona erdiği tarih ve dava tarihi dikkate alındığında hak düşürücü süre veya zamanaşımının söz konusu olmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 01.12.2022 tarih, 2022/9691 Esas, 2022/15822 Karar ... ilâmı ile; muvazaa denetiminin yapılmasında her ihale sözleşmesinin kendi dönemi ve şartlarında değerlendirmeye tâbi tutulması gerektiği, salt emsal dava dosyaları kapsamında muvazaa iddiasının kabulü ile hesaplama yapılarak sonuca gidilmesinin hatalı olduğu gerekçesi ile karar bozularak dosya kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma ilâmına uyularak yapılan yargılama sonunda, kesinleşmiş Mahkeme kararlarında kabul edilen dönemler hariç genel muvazaa kriterleri ile başkaca muvazaa dayanaklarına dair somut bir iddia ve ispat olmadığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde; müvekkilinin başlangıçtan itibaren davalı Kurumun işçisi olduğuna ilişkin kesinleşmiş Mahkeme kararlarının ileriye yönelik etkisi olduğunu, müvekkilinin bu kararlardan sonra da alt işveren nezdinde çalıştırılmaya devam edildiğini ve tüm dönemlerin muvazaalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasını istemiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde; davalı yönünden husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, ihale alan yüklenici firma ile davalı Kurum arasında anahtar teslim ... yapılmasının söz konusu olduğunu, davacının Kurum işçilerine uygulanan toplu ... sözleşmesinden yararlanacağı kabul edilerek hesaplama yapılmasının hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriği, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık, davalı ile dava dışı şirketler arasındaki asıl işveren alt işveren ilişkisinin kanuna uygun kurulup kurulmadığı veya muvazaaya dayanıp dayanmadığı noktasındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 6098 ... ... Borçlar Kanunu'nun 19 uncu maddesi.
3. 4857 ... ... Kanunu'nun "Tanımlar" kenar başlıklı 2 nci maddesinin ilgili bölümü şöyledir:
"...
Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde ... alan ve bu ... için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile ... aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. ...
Asıl işverenin işçilerinin alt işveren tarafından işe alınarak çalıştırılmaya devam ettirilmesi suretiyle hakları kısıtlanamaz veya daha önce o işyerinde çalıştırılan kimse ile alt işveren ilişkisi kurulamaz. Aksi halde ve genel olarak asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı işleme dayandığı kabul edilerek alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi sayılarak işlem görürler. İşletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işler dışında asıl ... bölünerek alt işverenlere verilemez.
..."
4. 6001 ... Karayolları Genel Müdürlüğünün Hizmetleri Hakkında Kanun'un mülga 4 üncü maddesi ile 15.07.2018 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanan Bakanlıklara Bağlı, İlgili, İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin 211 inci maddesi uyarınca Karayolları Genel Müdürlüğünün yapacağı hizmetlerin başkasından satın alınması da mümkündür.
5. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 09.....2016 tarihli ve 2016/14467 Esas, 2016/17319 Karar ... ilâmının ilgili bölümü şöyledir :
"... Sözü edilen düzenleme ile asıl işin tamamı ya da bir kısmı 4857 ... Kanun'un 2. maddesinde öngörülen sınırlamalara tabi olmaksızın alt işverene verilebilir. Bu durumda sadece 4857 ... Kanun'un 2. maddesinin 7. fıkrası ve 6098 ... ... Borçlar Kanunu'nun 19. maddesi çerçevesinde muvazaa denetimi yapılabilir.
..."
3. Değerlendirme
1.Temyiz olunan nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesinin hukukça mümkün olmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz eden davacı tarafa yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
....02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.