"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2153 E., 2024/10 K.
KARAR : Davacı ve davalı ... Başkanlığının istinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 1. İş Mahkemesi
SAYISI : 2020/215 E., 2022/264 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince 23.11.2018 tarihli karar ile davanın ... yönünden husumetten reddine, davalı ... yönünden kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince 18.06.2019 tarihli karar ile İlk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin ortadan kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince 28.11.2019 tarihli karar ile davanın ... yönünden davanın reddine, davalı ... yönünden davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince 12.02.2020 tarihli karar ile ikinci kez, İlk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin ikinci ortadan kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davalı ... yönünden davanın reddine, davalı ... yönünden davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili, davalı ... ve davalı ... vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacı vekili ile davalı ... Başkanlığının başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilin Mülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğüne bağlı ... Köy Hizmetleri Müdürlüğünde işe başladığı tarihten itibaren ... Sendikasına üye olduğunu, müvekkilinin burada işe başladığı tarihten kadrolu işçi statüsüne geçirildiği 2001 yılına kadar geçici mevsimlik işçi olarak çalıştığını, her yıl yeni mevsimlik işçi sözleşmesi yapıldığını ve yıl sonunda işten ayrıldığını, 2001 yılında aynı Müdürlükte kadrolu işçi statüsüne geçildiğini, ancak kadrolu işçi statüsüne alındığında geçici mevsimlik işçilikte geçen çalışmalarının kıdem hesabında dikkate alınmadığını, yeni işe başlamış gibi başlatıldığını ve kadrolu işçi statüsünden önceki çalışmalarının kıdemlerinin dikkate alınmadığını, 2005 yılında Köy Hizmetleri Müdürlüğünün lağvedilmesi ile tüm hak ve alacakların ... Büyükşehir Belediyesine devredildiğini, müvekkilin daimi kadrolu işçi statüsünde tüm hak ve alacaklarıyla beraber geçirilme sırasında yapılan intibakın yanlış olduğunun tespitini, müvekkilinin derece ve kademelerinin tespiti ile fark alacaklarının tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; mevsimlik çalışmalarda iş sözleşmesinin 9 aylığına yapıldığını, bu süreden sonra iş sözleşmesinin sona erdiğini, davacının iş makinaları sürücü operatörü pozisyonunda çalıştığını, davacıya 10.750,02 TL intibak ödemesi yapıldığını, yürürlükte olan toplu iş sözleşmesi hükümleri gereğince davacının intibak işlemlerinin yapıldığını beyanla davanın reddini savunmuştur.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davanın zamanaşımına uğradığını, müvekkiline husumet yöneltilemeyeceğini, davacının taleplerinin haksız ve hukuka aykırı olduğunu beyanla davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının çalışmaya başladığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 2005 yılında kaldırılması sonucu ... İl Özel İdaresine devredildiği, buradan da ... Büyükşehir Belediyesine geçtiği, sonrasında da Karayolları Genel Müdürlüğüne nakledildiği ve hâlen burada çalışmaya devam ettiği, davacının mevsimlik işçi statüsünde geçen çalışma sürelerinin de kıdemine eklenmesi suretiyle kadroya geçirilmesi sırasında derece ve kademesinin ne olması gerektiğinin tespit edildiği, davacının yevmiye ücret farkı, yasal ilave tediye farkı, akdi ilave tediye farkı, yıpranma prim farkı olmak üzere toplam 19.052,12 TL alacağının olduğu, davacıya davalı ... tarafından 24.10.2013 tarihinde yapılan ödemenin davacının alacağını karşıladığı, bu nedenle davacının davalı Belediyeden alacağının bulunmadığı ve bu davalı yönünden açılan davanın reddi gerektiği, davalı ... dönemi için davacının alacaklarının tespit edildiği ve davacının talebi ile bağlı kalınarak söz konusu alacaklara hükmedildiği gerekçesi ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili; alacaklarının eksik hesaplandığını, alacağın tamamından davalıların müteselsilen sorumlu tutulması gerektiğini, yargılama giderleri ve vekâlet ücreti hesabının hatalı olduğunu belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili; devir tarihinden itibaren iki yıl geçtikten sonra dava açıldığından sorumluluklarının bulunmadığını, 2013 yılında ilga edilen Kurum tarafından intibak ödemesi yapıldığını, alacakların zamanaşımına uğradığını, alacaklar brütten nete çevrilirken vergi ve prim kesintilerinin yanlış hesaplandığını, protokol hükümlerinin dikkate alınmadığını belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ... vekili; alacakların hatalı hesaplandığını ve müvekkili lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinin isabetli olmadığını belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; İlk Derece Mahkemesince, tespit talebi yönünden her iki davalı açısından davanın kabulüne, davacının dava tarihi itibarıyla 16. derecenin 26. kademesinde olduğunun tespitine, belediye yönünden alacak talebinin ödeme nedeniyle reddine, ... yönünden fark işçilik alacağı taleplerinin kabulüne karar verildiği, İlk Derece Mahkemesince yapılan hesaplamalar ve kurulan hükmün toplu iş sözlemesi ile dosya içeriğine uygun olduğu, kararın gerekçeleriyle dayandığı maddi delillere ve özellikle bu delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmediği gerekçesiyle davacı ve davalı ... vekilinin istinaf başvurusularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı ... vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrarla ve resen gözetilecek diğer nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrarla ve resen gözetilecek diğer nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Davada hukuki dinlenilme hakkının kısıtlanıp kısıtlanmadığı hususu uyuşmazlık konusudur.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın (Anayasa) "Hak arama hürriyeti" başlıklı 36 ncı maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
"Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahiptir."
2. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) "Hukuki dinlenilme ..." kenar başlıklı 27 nci maddesinin birinci fıkrası "Davanın tarafları, müdahiller ve yargılamanın diğer ilgilileri, kendi hakları ile bağlantılı olarak hukuki dinlenilme hakkına sahiptirler." düzenlemesini içermektedir.
3. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. 6100 sayılı Kanun'un 27 nci maddesinde yer bulan hukuki dinlenilme ... gereğince davanın tarafları, müdâhiller ve yargılamanın diğer ilgilileri, kendi hakları ile bağlantılı olarak hukuki dinlenilme hakkına sahip olup bu hak, yargılama ile ilgili olarak bilgi sahibi olunmasını, açıklama ve ispat hakkını, mahkemenin açıklamaları dikkate alarak değerlendirmesini ve kararların somut ve açık olarak gerekçelendirilmesini içermektedir.
2. Mahkeme, iki tarafa eşit şekilde hukuki dinlenilme ... tanıyarak hükmünü vermelidir. Anayasa'nın 36 ncı maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkının en önemli unsuru olan hukuki dinlenilme ..., adil yargılanma ... içinde teminat altına alınmıştır. Bu hakka, tarafın hâkime meramını anlatma ... ya da iddia ve savunma ... da denilmektedir. Ancak, hukuki dinlenilme ..., bu ifadeleri de kapsayan daha geniş bir anlama sahiptir. Bu hak çerçevesinde, tarafların gerek yargı organlarınca gerekse karşı tarafça yapılan işlemler konusunda bilgilendirilmeleri zorunludur. Kişinin kendisinden habersiz yargılama yapılarak karar verilmesi, kural olarak mümkün değildir.
3. Bu kapsamda hukuki dinlenilme hakkının, bilgilenme/bilgilendirme, açıklama yapma, yargı organlarınca dikkate alınma ve kararların gerekçeli olması gibi hususları içerdiği açıktır. Bilgilenme ..., yargılamanın içeriğine dair tam bir bilgi sahibi olmanın yanında gerek karşı tarafın gerekse de yargı organlarının dosya içeriğine yapmış oldukları işlemleri öğrenmelerini kapsar. Bilgilenme/bilgilendirme hakkının etkin biçimde kullanılabilmesi için gönderilecek tebligat ve davetiyelerde kanunda öngörülmüş şekil şartlarına sıkı sıkıya uyulması gerekmektedir. Ayrıca bu hak sadece davanın başındaki iddia ve savunmalar açısından değil yargılamanın her aşamasında dikkate alınmalıdır. Bu kapsamda devam eden bir yargılamada, tarafların açıklamaları için bilgilendirme yeterli olmayıp yargılamada yer alan diğer kişilerin (tanık, bilirkişi gibi) açıklamaları açısından da önemlidir. Bilgilenme hakkının usulune uygun kullanımı ile tarafların haklarında öğrendikleri isnat ve iddialara karşı beyanda bulunabilme, davaya yönelik bilgi ve belge verebilme yani açıklama yapma ... da hukuki güvenceye bağlanmaktadır. Böylece davanın her iki tarafına eşit şekilde açıklama yapma ... tanınması ile adaletin görünür kılınması sağlanacaktır. Açıklamada bulunma ..., tarafların, yazılı veya sözlü şekilde iddia ve savunmalara karşı itirazda bulunabilme, davaya ilişkin beyanda bulunmalarını sağlar.
4. Somut uyuşmazlıkta, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı taraflar vekillerince ayrı ayrı istinaf başvurusunda bulunulmuştur. Ne var ki Bölge Adliye Mahkemesince, davalı ... vekili tarafından yapılan istinaf başvurusu hakkında herhangi bir değerlendirme yapılmadan ve kararda sadece davacı ve davalı ... vekillerinin istinaf sebeplerine yer verilmek suretiyle istinaf başvurusu hakkında esastan ret kararı verilmiştir. Bölge Adliye Mahkemesince davalı ... vekilinin istinaf başvurusu incelenmeksizin sadece davacı ve diğer davalı ... vekillerinin istinaf başvurusu incelenerek karar verilmesi hatalı olup hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının usulden BOZULMASINA,
Bozma sebebine göre davalılar vekillerinin diğer temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davalı ... Başkanlığına iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
29.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.