"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3899 E., 2023/4206 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 2. İş Mahkemesi
SAYISI : 2020/326 E., 2022/405 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı Şirketin Kuveyt Havalimanı Projesinde çalıştığını, son ücretinin net 473,00 Kuveyt dinarı (KWD) olduğunu, aylık ücretle çalışmasına rağmen, raporlu olduğu günler, tatil günleri ve çalışılmayan hafta tatili günleri ücretlerinin ödenmediğini, her ay ortalama 10 günlük ücretinin eksik ödendiğini, 07.00-18.00, 07.00-21.00, 07.00-00 saatleri arasında çalıştığını, 2019 yılı Nisan ayına kadar 15 Mayıs-15 Ekim tarihleri arasında gece vardiyasında çalıştığını, çalışma saatlerinin gündüz vardiyasına benzer olduğunu, 07.00'de başlayan vardiyası için saat 06.00'da yola çıktığını, 21.00'de biten vardiyada 1 saatte kampa döndüğünü, günlük 2 saatlik yol süresinin çalışma süresine dâhil olduğunu, 2019 yılı Nisan ayından sonra 1 ay gece, 1 ay gündüz şeklinde çalıştığını, hafta tatili gününün cuma günü olduğunu, 1 cuma çalıştığını, 1 cuma günü izin kullandığını, işin yoğun olduğu dönemlerde hafta tatili kullanmadığını, millî bayramların tamamında, dinî bayramların bir kısmında çalıştığını, çalıştığı süre içinde Türkiye'de olduğu dönemlerde ücret ödenmediğini, barınma ve yemeğin işveren tarafından karşılandığını, uçak bileti ve ulaşım giderlerinin ödenmediğini, sözleşmenin haksız ve ihbarsız feshedildiğini beyanla kıdem ve ihbar tazminatları, yıllık ücretli izin, eksik ödenen ücret, yol ücreti, hafta tatili, fazla çalışma, ulusal bayram ve genel tatil alacaklarının KWD cinsinden faiziyle birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; alacak taleplerinin zamanaşımına uğradığını, uyuşmazlığın Kuveyt hukukuna göre Kuveyt mahkemelerinde çözümlenmesi gerektiğini, davacının çalışmasının davalı ... İnş. San. Tic. AŞ’nin tüzel kişi ortak olarak yer aldığı ... İnşaat Kuwait ... Şirketinde bulunduğunu, davalı Şirket ve ... İnşaat Kuwait ... Şirketi arasında da iş hukuku anlamında herhangi bir organik bağın bulunmadığını, iş sözleşmesinin devamsızlık nedeniyle işverence haklı nedenle feshedildiğini, bu nedenle kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanılamayacağını, işin gerektirdiği hâllerde fazla çalışma yapıldığını, fazla çalışılan saatlere ilişkin ücretlerin bordrolara yansıtılarak zamlı olarak işçilere ödendiğini, her işçiye mutlaka haftada bir gün izin kullandırıldığını, bu durumun puantaj cetvellerinde sabit olduğunu belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; dava konusu uyuşmazlığın yabancılık unsuru içermesi nedeniyle uyuşmazlığa Kuveyt hukukunun uygulanması gerektiği, davalı tarafından yapılan feshin haklı bir nedene dayanmadığı, davalının feshin haklı nedene dayandığını da ispat edemediği, davacının fazla çalışma, hafta tatili alacaklarının Kuveyt kanunlarındaki düzenlemeler kapsamında hesaplandığı ve Kuveyt mevzuatına göre yapılan hesaplamada davacının söz konusu alacaklarının mevcut olduğu ancak davalı tarafından sunulan ödeme belgelerine göre ödenen miktarların alacaklardan mahsup edildiği gerekçeleriyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; dava dışı Şirket ile aralarında organik bağ bulunmadığını, buna bağlı olarak husumet itirazında bulunulduğunu, davacının istifa ettiğini ve kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanmadığını, ödenmeyen alacak bulunmadığı gibi davacı ile menfaat birliği içinde olan tanık anlatımına göre hesaplama yapılmasının hatalı olduğunu, önce uygun indirim daha sonra mahsup işlemi yapılması gerektiğini, davalı tanıklarının dinlenmediğini ve hukuki dinlenilme haklarının ihlal edildiğini belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Yargıtayca incelenerek onanan emsal işçilerin dosyalarına göre davacının davalı ile organik bağı bulunan ... İnşaat Kuwait ... Şirketi nezdinde çalıştığı, organik bağ dikkate alındığında davalı Şirketin davacı işçiye karşı, dava dışı firmayla birlikte sorumluluğu bulunduğu, iş sözleşmesinin tazminata hak kazanmayacak şekilde feshedildiği ispatlanamadığından davacının kıdem ve ihbar tazminatının kabulünün yerinde olduğu, dosya içeriğindeki tüm delillerin birlikte değerlendirilmesinden; davacının fazla çalışma yaptığı, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığı, isimleri belirtilen davacı tanıkların davalıya karşı açılmış davaları olmadığı ve tanık anlatımlarına itibar edilmesinde hata bulunmadığı, hükme esas alınan bilirkişi raporunda ücretin brütleştirilmesinin doğru olduğu, çalışma süresi, temel ücret, giydirilmiş ücret açısından bir isabetsizlik bulunmadığı, yine yıllık izin ücretinin hüküm altına alınmasının isabetli olduğu, somut olaya uygulanan Kuveyt hukukunda uygun indirim düzenlemesi bulunmadığı ve dolayısıyla mahsup sıralaması yönünden bir hata olmadığı gerekçeleriyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, tazminata esas ücretin tespiti, hüküm altına alınan alacakların ispatı ve hesaplanması, davacının iş sözleşmesinin tazminatı gerektirecek şekilde son bulup bulmadığı, davalının hukuki dinlenilme hakkının ihlal edilip edilmediği ile fazla çalışmalardan yapılan indirim uygulamasının ispat hukukuna ilişkin olup olmadığı noktasındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un (5718 sayılı Kanun) 27 nci maddesi şöyledir :
" (1) İş sözleşmeleri, işçinin mutad işyeri hukukunun emredici hükümleri uyarınca sahip olacağı asgarî koruma saklı kalmak kaydıyla, tarafların seçtikleri hukuka tâbidir.
(2) Tarafların hukuk seçimi yapmamış olmaları hâlinde iş sözleşmesine, işçinin işini mutad olarak yaptığı işyeri hukuku uygulanır. İşçinin işini geçici olarak başka bir ülkede yapması hâlinde, bu işyeri mutad işyeri sayılmaz.
(3) İşçinin işini belirli bir ülkede mutad olarak yapmayıp devamlı olarak birden fazla ülkede yapması hâlinde iş sözleşmesi, işverenin esas işyerinin bulunduğu ülke hukukuna tâbidir.
(4) Ancak hâlin bütün şartlarına göre iş sözleşmesiyle daha sıkı ilişkili bir hukukun bulunması hâlinde sözleşmeye ikinci ve üçüncü fıkra hükümleri yerine bu hukuk uygulanabilir."
3. 5718 sayılı Kanun'un 2, 5, 8, 24, 40 ve 44 üncü maddeleri.
4. Kuveyt İş Kanunu (2010 tarihli ve 6 sayılı Özel Sektör İş Kanunu).
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Usul hukukuna ilişkin yasal karineler ve ispat yükü hâkimin hukukuna (lex fori) tâbidir (Ergin Nomer, Devletler Hususi Hukuku 21. Baskı, İstanbul 2015). Yabancılık unsuru taşıyan ve Türk mahkemelerinde görülen bir davada ispat hukukuna ilişkin konulara Türk hukukunun uygulanması gerekecektir.
3. Fazla çalışmaların uzun bir süre için hesaplanması ve miktarın yüksek çıkması hâlinde Yargıtayca son yıllarda indirim yapılması gerektiği istikrarlı uygulama hâlini almıştır. Bu indirim, dosyadaki delillerin durumu ve niteliğine göre yapılması gerekli uygun bir indirimdir. Ancak fazla çalışmanın tanık anlatımları yerine yazılı belgelere ve işveren kayıtlarına dayanması durumunda böyle bir indirime gidilmemektedir.
4. Somut uyuşmazlıkta İlk Derece Mahkemesince Kuveyt hukukuna göre hesaplanan fazla çalışma, ulusal bayram ve genel tatil ile hafta tatili alacaklarından davalı tarafından yapılan ödemeler mahsup edilmiş ve söz konusu alacakların tanık beyanlarına göre ispatlandığı gözetilerek uygun indirim yapılmıştır. Bölge Adliye Mahkemesince uygun indirimin mahsuptan önce yapılmasının hatalı olduğu yönündeki istinaf itirazının Kuveyt hukukunda uygun indirim düzenlemesi bulunmadığı gerekçe gösterilerek reddedilmiş ise de İlk Derece Mahkemesince fazla çalışmalardan yapılan indirim uygulamasının ispat hukukuna ilişkin ve dolayısıyla hâkimin hukukuna tâbi olduğunun gözetilmemesi isabetli olmadığından bilirkişi tarafından hesaplanan fazla çalışma, ulusal bayram ve genel tatil ile hafta tatili alacaklarından uygun indirim yapıldıktan sonra belirlenecek tutardan ödendiği anlaşılan miktarın mahsubu sonrasında bulunacak miktarın hüküm altına alınması gerekirken, önce mahsup yapılıp sonra indirim yapılması bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
29.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.