"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan ilk yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiş, kararın ... ve ... vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına ve davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davalılar ... ve ... yönünden davanın feragat nedeniyle reddine, diğer davalılar yönünden kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar ....İnşaat Taahhüt AŞ ve ... Holding AŞ vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü.
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 21.09.2016-28.03.2018 tarihleri arasında davalılara ait yurt dışı şantiyelerde iş güvenliği süpervizörü olarak çalıştığını, iş sözleşmesinin haksız ve bildirimsiz olarak işveren tarafından feshedildiğini, işçilik alacaklarının ödenmediğini, davalıların arasında organik ve fiilî bağ bulunduğunu ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatları ile fazla çalışma, hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Rc Rencons İnşaat Taahhüt AŞ vekili cevap dilekçesinde; davacının müvekkili Şirkette çalışmadığını, zamanaşımı def'i ve husumet itirazında bulunduklarını, davacının çalıştığı ülke mevzuatının davaya uygulanması gerektiğini savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
2. Davalı ... AŞ vekili cevap dilekçesinde; davacının müvekkili Şirkette çalışmadığını, zamanaşımı def'i ve husumet itirazında bulunduklarını, davacının çalıştığı ülke mevzuatının davaya uygulanması gerektiğini savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
3. Diğer davalılar tarafından cevap dilekçesi sunulmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının 21.09.2016-26.03.2018 tarihleri arasında 1 yıl 6 ay 5 gün süre ile çalıştığı, taraflar arasında imzalanan iş sözleşmesine göre hukuk seçimi yapıldığı ve çalışılan ülke mevzuatının uygulanacağının düzenlendiği, bu sebeple Rusya hukukuna göre hesap raporu aldırıldığı, Rusya Federasyonu İş Kanunu'na göre işten çıkarma (kıdem) ve ihbar tazminatına ilişkin ödemelerin yapılması için davalı tarafından belirlenen bir süre bulunmadığından 1 yıllık dava açma süresinin başladığını kabul etmenin işçiyi mahkemeye erişim hakkından mahrum edeceği, kaldı ki yabancı hukuka tâbi olarak alacaklarını tahsil edeceği süreye ilişkin Türkiye İş Kurumu nezdinde imzalanan sözleşme sırasında işverenin aydınlatma yükümlülüğünü yerine getirdiği tespit edilemediğinden davacının süreyi bilmediği, belirtilen mevzuatta düzenlenen 3 aylık ve 1 yıllık zamanaşımı süresinin kaçırılmasının aynı maddenin son fıkrası uyarınca geçerli bir nedene dayandığı, bu sebeple zamanaşımı def'ine itibar edilmediği, davalılar Renaissance Construction ve ... yönünden davacının davadan feragat ettiği gerekçesiyle davalılar ... ve ... yönünden davanın feragat nedeniyle reddine, diğer davalılar yönünden davanın kısmen kabulüne kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar Rc Rencons İnşaat Taahhüt AŞ ve ... Holding AŞ vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı Rc Rencons İnşaat Taahhüt AŞ vekili; davacının alacaklarının Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 392 nci maddesi uyarınca zamanaşımına uğradığını, davacının hizmet süresinin ve ücretinin hatalı belirlendiğini, davacının müvekkili Şirketten hiçbir hak ve alacağı bulunmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... AŞ vekili; davacının müvekkili Şirket nezdinde çalışmadığını, davacının alacaklarının Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 392 nci maddesi uyarınca zamanaşımına uğradığını, davacının hizmet süresi ve ücretinin hatalı belirlendiğini davacının müvekkili Şirketten hiçbir hak ve alacağı bulunmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı işçinin 21.09.2016-26.03.2018 tarihleri arasında Rusya'da çalıştığı ve çalışma döneminin Rusya hukukuna tâbi olduğu, iş sözleşmesinin 26.03.2018 tarihinde sona erdiği, davanın ise 17.07.2019 tarihinde açıldığı, dolayısıyla Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 392 nci maddesine göre dava tarihi itibarıyla bireysel iş uyuşmazlığının çözümü için Mahkemeye başvurma süresi olan 3 aylık sürenin dolduğu, İlk Derece Mahkemesince Rusya hukukuna tâbi çalışma dönemine ilişkin alacak talepleri yönünden hak düşürücü sürenin geçmesi nedeniyle taleplerin reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde kabulüne karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle davalılar Rc Rencons İnşaat Taahhüt AŞ ve ... Holding AŞ vekillerinin istinaf başvurularının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; sürpriz karar yasağı ilkesi gereğince uyuşmazlığa Türk hukukunun uygulanması gerektiğini, iş sözleşmesiyle daha sıkı ilişkili hukukun Türk hukuku olduğunu, iş sözleşmesinin genel işlem şartları kapsamında olduğundan geçersiz olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; iş sözleşmesine uygulanacak hukuk, davanın süresinde açılıp açılmadığı, davalı lehine hükmedilen vekâlet ücreti ve yargılama gideri noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un (5718 sayılı Kanun) 27 nci maddesi şöyledir :
" (1) İş sözleşmeleri, işçinin mutad işyeri hukukunun emredici hükümleri uyarınca sahip olacağı asgarî koruma saklı kalmak kaydıyla, tarafların seçtikleri hukuka tâbidir.
(2) Tarafların hukuk seçimi yapmamış olmaları hâlinde iş sözleşmesine, işçinin işini mutad olarak yaptığı işyeri hukuku uygulanır. İşçinin işini geçici olarak başka bir ülkede yapması hâlinde, bu işyeri mutad işyeri sayılmaz.
(3) İşçinin işini belirli bir ülkede mutad olarak yapmayıp devamlı olarak birden fazla ülkede yapması hâlinde iş sözleşmesi, işverenin esas işyerinin bulunduğu ülke hukukuna tâbidir.
(4) Ancak hâlin bütün şartlarına göre iş sözleşmesiyle daha sıkı ilişkili bir hukukun bulunması hâlinde sözleşmeye ikinci ve üçüncü fıkra hükümleri yerine bu hukuk uygulanabilir."
3. 5718 sayılı Kanun'un 2, 5, 8, 24, 40 ve 44 üncü maddeleri.
4. Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 392 nci maddesi şu şekildedir:
“Çalışan, hakkının ihlal edildiğini öğrendiği veya öğrenmesi gerektiği günden itibaren üç ay içinde bireysel iş uyuşmazlığının çözümü için mahkemeye başvurma hakkına sahiptir.
Çalışan, ücretlerin ve diğer ödemelerin ödenmemesi veya eksik ödenmesine ilişkin bireysel işçi ihtilaflarının çözümü için, işten çıkarılma nedeniyle ödenmesi gereken ücretlerin ve diğer ödemelerin yapılmaması veya eksik ödenmesi de dahil olmak üzere, bu tutarların ödenmesi için belirlenen tarihten itibaren bir yıl içinde mahkemeye başvurma hakkına sahiptir. (03.07.2016 tarihli Kanun ile değişiklik yürürlüğe girmiştir)
İşveren, çalışanın işletmeye verdiği zararın tazminine ilişkin uyuşmazlıklarda, zararın tespit edildiği tarihten itibaren bir yıl içinde mahkemeye gitme hakkına sahiptir.
Bu maddede belirtilen sürelerin geçerli bir nedenle kaçırılması durumunda, bu süreler mahkeme tarafından tekrar başlatılabilir.”
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin aşağıda yer alan paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklarda, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukukun tespiti bakımından yeni esaslar belirlenerek yabancı hukukun uygulanması yönünde içtihat değişikliğine gidilmiştir. Diğer taraftan gerek Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin gerekse Dairemizin önceki uygulamasına güvenilerek açılan davaların bir kısmında, benimsenen yeni görüş doğrultusunda yabancı hukukun uygulanması, davacı taraf aleyhine bazı olumsuz sonuçların ortaya çıkmasına sebebiyet verebilmektedir. Bu sebeple Dairenin önceki uygulamasına güvenilerek açılan davalarda, Mahkemece görüş değişikliğine bağlı olarak yabancı hukukun uygulanması sonucunda ret kararı verilmesi hâlinde, davacı aleyhine vekâlet ücreti ile yargılama giderine hükmedilmesinin hakkaniyetli olmayacağı ve adaletsizliğe yol açacağı sonucuna varılmıştır.
3. Somut uyuşmazlıkta Bölge Adliye Mahkemesince Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun ilgili hükmü uyarınca dava tarihi itibarıyla bireysel iş uyuşmazlığının çözümü için mahkemeye başvurma süresinin geçmesi nedeniyle davanın reddine karar verilmesi isabetli ise de dava tarihinin 17.07.2019 olması ve davanın yabancı hukukun uygulanması sonucunda reddedilmiş olması karşısında, Dairenin önceki uygulamasına güvenerek dava açan davacı aleyhine yargılama gideri ve vekâlet ücretine hükmedilmesi hakkaniyete aykırıdır.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı tarafın diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı tarafın Bölge Adliye Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının, hüküm fıkrasının (B) bendinin dördüncü alt bendinde yer alan "Davalı ...Ş. tarafından karşıladığı posta ve tebligat gideri olmak üzere 359,00 TL yargılama giderinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine," ibaresinin hükümden çıkartılarak yerine "Davalı ... AŞ tarafından yapılan 359,00 TL yargılama giderinin kendi üzerinde bırakılmasına" ibaresinin yazılması,
Hüküm fıkrasının (B) bendinin altıncı alt bendinde yer alan "Davalı RC Rencons İnş. Taah. A.Ş. ve ... Holding A.Ş. kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden, hüküm tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca reddedilen üzerinden takdir edilen 17.900,00 TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalılara verilmesine," ibaresinin hükümden çıkartılarak yerine "Davalılar RC Rencons İnş. Taah. AŞ ve ... Holding AŞ yararına vekâlet ücretine hükmedilmesine yer olmadığına," ibaresinin yazılması,
Hüküm fıkrasının (D) bendinde yer alan "Davalı RC Rencons İnş. Taah. A.Ş. tarafından istinaf aşamasında yapılan 738,00 TL istinaf başvuru harcından oluşan istinaf yargılama giderinin davacıdan alınarak adı geçen davalıya verilmesine, davalı ...Ş. tarafında istinaf aşamasında yapılan 738,00 TL istinaf başvuru harcı ile 170,00 TL posta ve tebligat masrafı olmak üzere toplam 908,00 TL istinaf yargılama giderinin davacıdan alınarak adı geçen davalıya verilmesine, varsa kalan gider avansının talep halinde iadesine," ibaresinin hükümden çıkartılarak yerine "Davalı RC Rencons İnş. Taah. AŞ tarafından istinaf aşamasında yapılan 738,00 TL istinaf başvuru harcı ile davalı ... AŞ tarafında istinaf aşamasında yapılan 738,00 TL istinaf başvuru harcının talepleri hâlinde davalılara iadesine, davalı ... AŞ tarafında istinaf aşamasında yapılan 170,00 TL posta ve tebligat masrafının kendi üzerinde bırakılmasına, varsa kalan gider avanslarının talep hâlinde iadesine," ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
29.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.