"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk (...) Mahkemesi
SAYISI : 2021/223 E., 2021/461 K.
KARAR : Hizmet tespitine ilişkin davanın feragat nedeniyle reddi, alacak davasının kısmen kabulü
Taraflar arasında görülen hizmet tespiti ve alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; hizmet tespitine yönelik davanın feragat nedeniyle reddine, alacağa yönelik davanın esastan reddine karar verilmiş, bu kararın davacı vekili tarafından temyizi üzerine kararın ikinci kez bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkeme tarafından bozmaya uyularak yapılan yargılama sonucunda; hizmet tespitine ilişkin davanın feragat nedeniyle reddine, alacak davasının kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 20.07.2004 tarihinde davalı Şirkette fen bilgisi öğretmeni olarak işe başladığını, davalı Şirketin müvekkiline 14.03.2011 tarihinde ihtarname göndererek ... sözleşmesini feshettiğini ancak kıdem tazminatı ve diğer haklarını ödemediğini, yine müvekkili hakkında haksız rekabet nedeniyle şikayette bulunduğunu ancak yapılan inceleme sonucunda iddianın sübuta ermediğini ve görevine ... taraflı son verilmesi nedeniyle hak ettiği alacakların ödenmesi yönünde rapor düzenlendiğini, müvekkilinden alınan ibranamenin de işe girişten sonra alınıp doldurulduğunu iddia ederek kıdem ve ihbar tazminatı, kötüniyet tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla çalışma ücreti ve ücret alacaklarının tahsilini talep etmiştir.
2. Ayrıca aynı dilekçe ile müvekkilinin davalı işyerinde 2004 yılında çalışmaya başladığının da tespitini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... Eğitim Tic. Ltd. Şti. (... Şirketi) vekili cevap dilekçesinde; ... sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiğini, davalının asgari ücretli olarak çalıştığını, 16.10.2005 tarihinde işe başladığını, ... sözleşmesinin fesih nedeninin davacının müvekkili bünyesinde çalışırken aynı zamanda etüt merkezi kurma faaliyetlerine başlaması olduğunu, fazla çalışma yapmadığını, izinlerinin kullandırıldığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı (SGK) vekili cevap dilekçesinde; hizmet tespitine yönelik davanın ayrı görülmesi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 20.10.2014 tarihli ve 2011/537 Esas, 2014/573 Karar ... kararıyla; hizmet tespitine yönelik davanın feragat nedeniyle reddine, alacağa yönelik davanın ise toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ile davalı ... Şirketi vekili temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Dairemizin 17.12.2018 tarihli ve 2017/18052 Esas, 2018/23328 Karar ... ilâmıyla; yargılama sırasında yapılan emsal ücret araştırması neticesinde davacının iddia ettiği ücret miktarı ile çalıştığının ortaya konulduğu, davacının yaptığı ... ve kıdemi gereği asgari ücretle çalışması mümkün olmadığından talep gibi aylık net 1.100,00 TL ücretle çalıştığının kabulü gerektiği gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 14.10.2020 tarih ve 2019/3 Esas, 2020/231 Karar ... kararı ile; hizmet tespitine yönelik davanın feragat nedeniyle reddine, davacı vekilinin hazır bulunmadığı 14.04.2020 tarihli celsede davacı vekiline bilirkişi ücretini yatırması için iki hafta kesin süre verilmesine, aksi hâlde bilirkişi deliline vazgeçmiş sayılacağının ihtarına dair ara karar tesis edildiği, bu ara karar sonrası davacı vekiline ihtaratlı muhtıra da tebliğ edildiği ancak kesin süreye rağmen masraf yatırılmadığından davacı vekilinin bilirkişi deliline vazgeçmiş sayılmasına karar verildiği, bilirkişi delili olmaksızın davanın ispatı mümkün olmadığı gerekçesi ile alacağa yönelik davanın reddine karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 23.02.2021 tarihli ve 2021/780 Esas, 2021/4749 Karar ... ilâmı ile; 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu (6100 ... Kanun) uyarınca bilirkişi incelemesinin takdiri bir delil olduğu, davacının verilen kesin süre içerisinde bilirkişi ücretini mahkeme veznesine yatırmaması sebebiyle bu delile dayanmaktan vazgeçmiş sayıldığı kabul edildiğine göre, Mahkeme tarafından esasa yönelik olmak üzere davacının dayandığı diğer deliller gözetilmek suretiyle mevcut delil durumuna göre bir değerlendirme yapılması gerekirken, iddianın kanıtlanamadığı gerekçesiyle davanın tümüyle reddine karar verilmesinin ve SGK lehine yeni Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'ne (AAÜT) göre vekâlet ücretine hükmedilmesinin hatalı olduğu gerekçeleriyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 02.12.2021 tarihli ve 2021/223 Esas, 2021/461 Karar ... kararı ile; hizmet tespitine ilişkin davanın feragat nedeniyle reddi gerektiği, bu dava yönünden SGK vekiline ilk defa kararın verildiği tarih itibarıyla vekâlet ücreti takdir edilmediği, bozma ilâmı da nazara alınarak ilk olarak feragat yönünden verilen ret kararına karşı vekâlet ücreti bakımından temyize başvurulmadığı, bu nedenle SGK vekili lehine vekâlet ücreti takdir edilmediği, davacının kötüniyet tazminatı, izin alacağı ve eksik ücret alacağı talepleri için koşullar sağlanmamış olduğundan bu taleplerin reddi gerektiği, davalı tarafça ... sözleşmesinin fesih sebebi devamsızlık olarak gösterilmiş ise de davacının ihtarnamesinin tebliğinden önce işten ayrılışın Kuruma bildirildiği anlaşıldığından haklı feshin gerçekleşmediği, davalı yanca haklı feshin ispat edilemediği, davacıya ihbar önelinin de verilmediği, davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığı, ücret ihtilafı sebebiyle Mahkemece yapılan araştırma neticesinde tespiti sağlanan emsal ücrete göre 05.....2014 tarihli bilirkişi raporunda davacının hak kazandığı kıdem ve ihbar tazminatı miktarının hesaplandığı, 12.03.2020 tarihli bilirkişi raporunda davacının dava tarihi itibarıyla hak kazandığı fazla çalışma alacağının net 5.170,07 TL olduğunun tespit edildiği ancak davacının bu talep yönünden ıslah işleminde bulunmadığı, davacının başlangıçtaki talebi 400,00 TL olduğundan ve bu talebi yönünden brüt yahut net ayrımı yapmadığı anlaşıldığından brüt tutar üzerinden hüküm kurulduğu gerekçesiyle hizmet tespitine ilişkin davanın feragat nedeniyle reddine, alacak davasının kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı SGK vekili temyiz dilekçesinde; hizmet tespiti davası yönünden müvekkili Kurum lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerekirken vekâlet ücreti takdirine yer olmadığına şeklinde karar verilmesinin hukuka aykırı olduğunu belirterek, bu yönüyle kararın bozulmasını ya da düzeltilerek onanmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... Şirketi vekili temyiz dilekçesinde; davacının müvekkili Şirkete ait dershanede görevini ifa etmeye devam ederken bir yandan etüt merkezi kurma ve davalı Şirkete ait dershanedeki öğrencileri kuracağı etüt merkezine yönlendirme çabasına girişmesinin tespit edilmesi üzerine davacının ... sözleşmesinin 14.03.2011 tarihli ihtarname ile 4857 ... ... Kanunu'nun (4857 ... Kanun) 25 inci maddesinin (II) numaralı bendinin (e) alt bendi uyarınca haklı nedenle feshedildiğini, davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığı şeklinde hüküm kurulmasının hatalı olduğunu, davacının fazla çalışması olmadığını, herhangi bir ihtirazı kayıt bildirmeksizin imza altına alınan ücret bordroları mevcut iken aksi yönde fazla çalışma iddiasında bulunmasının haksız olduğunu belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; ücretin tespiti ile dava konusu alacakların hesaplanması ve bozma ile oluşan usuli kazanılmış hak dikkate alındığında SGK lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerekip gerekmediği noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 ... Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 ... Kanun) 428 inci maddesi, 438 inci maddesinin yedi, sekiz ve dokuzuncu fıkraları ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası.
2. 4857 ... Kanun'un 17, 32, 41, 53, 59 ve 63 üncü maddeleri, 120 nci maddesi atfıyla hâlen yürürlükte olan mülga 1475 ... ... Kanunu'nun 14 üncü maddesi.
3. Dairemizin 14.12.2022 tarihli ve 2022/16498 Esas, 2022/16753 Karar ... ilâmında usuli kazanılmış hak ilkesi şu şekilde açıklanmıştır:
"...
3. Bilindiği üzere 6100 ... Kanun'da usuli kazanılmış hak kavramına ilişkin açık bir hüküm bulunmamaktadır. Bu kurum, davaların uzamasını önlemek, hukuki alanda istikrar sağlamak ve kararlara karşı genel güvenin sarsılmasını önlemek amacıyla Yargıtay uygulamaları ile geliştirilmiş, öğretide kabul görmüş ve usul hukukunun vazgeçilmez, ana ilkelerinden biri hâline gelmiştir. Anlam itibarıyla bir davada, mahkemenin ya da tarafların yapmış olduğu bir usul işlemi ile taraflardan biri lehine doğmuş ve kendisine uyulması zorunlu olan ... ifade etmektedir.
4. Mahkemenin, Yargıtayın bozma kararına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına bir usuli kazanılmış hak doğabileceği gibi, bazı konuların bozma kararı kapsamı dışında kalması yolu ile de usuli kazanılmış hak gerçekleşebilir (Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu, 09.05.1960 tarihli ve 1960/21 Esas, 1960/9 Karar ... karar). Hükmün bir kısmının bozma kapsamı dışında bırakılmasının amacı bu kısımların doğru olduğunu belirlemek, bozmanın sınırlarını çizmek ve bu şekilde usuli kazanılmış hakları oluşturup, korumaktır. Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımlar, lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur (Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu, 04.02.1959 tarihli ve 1959/13 Esas, 1959/5 Karar ... karar).
..."
3. Değerlendirme
1.Temyizen incelenen Mahkeme kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davalı ... Şirketi vekilinin tüm, davalı SGK vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dairemizin 23.02.2021 tarihli bozma kararında, davalılardan SGK vekili lehine 1.500 TL vekâlet ücreti yerine 3.400 TL vekâlet ücretine hükmedilmesinin hatalı olduğu ifade edilmiştir. Mahkemece bozma ilâmına uyulmasına rağmen, davalı SGK vekili lehine vekâlet ücreti hükmedilmesine yer olmadığına karar verilerek bozma kapsamına aykırı hüküm kurulmuştur. Bozma uyulmakla bozma doğrultusunda karar verilmesi zorunluluğu doğar. Mahkemece bozma ile oluşan usuli kazanılmış hak ihlal edilerek vekâlet ücreti takdirine yer olmadığına karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 ... Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 ... Kanun'un 438 inci maddesinin yedinci fıkrası hükmü uyarınca Mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı ... Şirketi vekilinin tüm, davalı SGK vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı SGK vekilinin Mahkeme kararına yönelik temyiz itirazının kabulü ile Mahkeme kararının, hüküm fıkrasının (6) numaralı bendinde yer alan “Hizmet tespiti davası yönünden verilen karar yönünden vekalet ücreti takdirine yer olmadığına” ibaresinin çıkartılarak yerine “Hizmet tespiti davası yönünden 1.500,00 TL vekalet üceretinin davacıdan alınıp davalı SGK'ya verilmesine” ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlerden davalı ... Şirketine yükletilmesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
19.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.