"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1205 E., 2023/1523 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 2. ... Mahkemesi
SAYISI : 2020/494 E., 2023/214 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı ... davalı vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının davalı Kurumun maden ve işletme ruhsat sahası içinde muvazaalı şekilde kurulan asıl işveren alt işveren ilişkisine dayalı olarak faaliyette bulunan gerçek ve tüzel kişiler ile alt işverenlerde işçi olarak çalışırken ... sözleşmesinin feshedildiğini, davalılar arasında rödovans ilişkinin bulunmadığını ve asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğunu, müvekkilinin hak ettiği alacaklarının kendisine ödenmediğini ileri sürerek fazlaya dair talep ve dava hakları saklı kalmak kaydıyla kıdem ve ihbar tazminatları ile yıllık ücretli izin, ücret, fark ücret, fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti ve ilave tediye alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... Taş Kömürü (TTK) Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde; davacının, müvekkili Kurumun işçisi olmadığını, işçilik alacaklarından rödovansçı şirketlerin ... başına sorumlu olduğunu, müvekkili Kurum ile diğer davalı arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin de bulunmadığını, ayrıca alacakların zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dinlenen tanık beyanlarından ve dosyaya sunulan belgelerden; davacının, davalı TTK Genel Müdürlüğünün ruhsat sahası içinde bulunan ve rödovans sözleşmesi ile rödovansçı şirketler ve alt işverenleri tarafından işletilen sahada rödovansçılara ait işyerlerinde çalışmaya başladığı, çalıştığı işyerlerinin ve rödovans sahalarının farklı olduğu gibi çalıştığı işyerleri arasında işyeri devri bulunmadığı, davalı TTK Genel Müdürlüğü ile ... İnşaat ve Tic. AŞ arasında alt işveren asıl işveren ilişkisinin bulunduğu, ancak davacının bu Şirketteki çalışmalarının bir yılı doldurmadığı, bu nedenle kıdem tazminatı ve yıllık izin alacağı talep ... bulunmadığı, ihbar tazminatına hak kazandığı, ilave tediye ve ücret farkı taleplerinin muvazaa iddiasından kaynaklandığı, Yapım İşleri Şartnamesi'nden yararlanmaya yönelik talebinin bulunmadığı, hafta tatili, fazla çalışma ve ücret alacaklarının da bulunmadığı gerekçeleriyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; emsal içtihatlara güvenilerek açılan davada süpriz karar yasağına aykırı olarak karar verildiğini, hükme esas alınan ek raporda hesaplamalara esas alınan ücretin eksik olduğunu, muvazaa iddiasına ve Yapım İşleri Şartnamesi'ne uygun olmadığını, muvazaalı ilişkinin tarafı olan davalı Kurumun ileri sürmüş olduğu zamanaşımı def'inin hakkın kötüye kullanılması niteliğinde olduğunu, Mahkemece
Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin emsal olarak alınan kararlarının ... bölgesindeki ihale edilen ... kapsamında çalışan işçilere ait olduğunu, müvekkili gibi Kurumun Üzülmez bölgesinde ihale ettiği ... kapsamında çalışan işçiler hakkındaki davalarda ... 3. ... Mahkemesince verilen direnme kararları üzerine, Yargıtay Hukuk Genel Kurulunda yapılan inceleme sonucunda bu işin teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektirip gerektirmediği yönünde keşif yapılarak rapor alınması gerektiğinin kabul edildiğini, müvekkilinin çalıştığı Üzülmez işyerinde benzer nitelikteki iki dosyada ... 2. ... Mahkemesinin 2021/303 ve 2021/242 Talimat ... dosyalarında mahallinde iki farklı bilirkişi heyeti ile keşif icra edilmek suretiyle alınan bilirkişi raporlarında bu işin teknolojik sebeplerle uzmanlık gerektirmediği yönünde rapor düzenlendiğini; bu sebeplerle bu işin ihale edilmesinin tamamen işçi teminine yönelik olduğu ve muvazaalı olduğunun kabulü gerektiğini,
bu ilişkinin muvazaalı olmadığı ve davalılar arasında usul ve kanuna uygun asıl işveren alt işveren ilişkisi kurulduğu kabul edilse dahi davacıya ödenen ücretin ve diğer hakların davalılar arasındaki sözleşmenin eki niteliğindeki Yapım İşleri Şartnamesi'nin 35 inci maddesi kapsamında tespiti gerektiğini, vekâlet ücretine de itiraz ettiklerini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı Kurum ile dava dışı ... arasında geçerli rödovans sözleşmeleri imzalandığı, dava konusu alacaklardan bu nedenle davalı Kurumun sorumlu olmadığı, dava dışı ... İnşaat ve Tic. AŞ yönünden ise davalı Kurumun asıl işi kapsamındaki işin teknolojik uzmanlık gerektirdiği ve ihale alan Şirketin bu işi yapabilecek ekonomik bağımsızlığa ve teknolojik kapasiteye sahip olduğu, asıl işverenin aynı işlerde personel çalıştırmadığı, kontrol ve denetim görevi dışında çalışan işçisi bulunmadığı, ... ve talimatın Şirket yetkilileri tarafından verildiği, Şirketin asıl işverenden ayrı oluşturduğu ... organizasyonu kapsamında işi yürüttüğü, asıl işverenin denetim dışında söz konusu işe müdahalesinin bulunmadığı, bu nedenlerle taraflar arasındaki ilişkinin muvazaalı olmadığı, kanunen geçerli bir asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğu, bu itibarla davalı Kurumun dava konusu işçilik alacaklarından sorumluluğu yönünden Mahkemece yapılan inceleme ve varılan sonucun isabetli olduğu, dava dilekçesinde davalı Kurum ile dava dışı işverenler arasında muvazaalı alt işveren ilişkisi iddiasına dayalı olarak fark ücret talep edilmiş olduğundan taleple bağlılık ilkesi gereğince Yapım İşleri Şartnamesi'nin 35 inci maddesinin dikkate almamasının isabetli olduğu, davacının zamanaşımına savunmasından etkilenen bir alacak bulunmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve davanın kabulüne karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının davalı Kurumun işçisi sayılıp sayılmayacağı ve buna göre davalı Kurumun dava konusu alacaklardan sorumlu olup olmadığı, Yapım İşleri Şartnamesi'ne dayalı olarak talepte bulunulup bulunulamayacağı noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4857 ... ... Kanunu'nun 2 nci maddesi, 3213 ... Maden Kanunu'nun "Hakların bölünmezliği, devir ve intikali" başlıklı 5 inci maddesi, ek 1 ve ek 7 nci maddeleri, ....11.2010 tarihli Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği'nin "Tanımlar ve Kısaltmalar" başlıklı 4 üncü maddesinin "Rödövans Sözleşmesi" başlıklı (rr) bendi ile "Rödövans işlemleri" başlıklı 100 üncü maddesi, 6098 ... ... Borçlar Kanunu'nun 129 uncu ve "Ürün Kirası" bölümünün "Tanımı" kenar başlıklı 357 nci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.