"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1683 E., 2023/1628 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında İzmir 11. İş Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 14.12.2013 tarihinden itibaren davalı ... Başkanlığında şoför olarak çalıştığını, davalı İzelman Genel Hiz. Otopark Özel Eğitim İtfaiye Sağlık Hiz. Tic. AŞ (İzelman Şirketi) bünyesinde sigortalı olarak gösteriliyorsa da aslında İzmir Büyükşehir Belediyesi Elektrik Su Havagazı Otobüs ve Troleybüs (ESHOT) Genel Müdürlüğü nezdinde çalışanlarla aynı işi yaptığını, davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunu, davacı ile ESHOT Genel Müdürlüğü kadrolu işçileri arasında ücret farklılıkları olduğunu ileri sürerek davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olması nedeniyle işe giriş tarihi olan 14.12.2013 tarihinden itibaren İzmir Büyükşehir Belediyesi ESHOT Genel Müdürlüğünün işçisi sayılmasına karar verilmesini, toplu iş sözleşmesinden doğan ücret farkı, gece çalışma ücret farkı, fazla çalışma ücret farkı, ulusal bayram ve genel tatil ücret farkı, vardiya tazminatı, risk sorumluluk zammı ve iş güçlüğü zammı alacağı, üretim teşvik primi, bayram, giyim, süt-yoğurt, temizlik, yemek, yakacak, akıllı kart ve sürücü kart primi alacakları ile ilave tediye alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ESHOT Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde; taleplerin zamanaşımına uğradığını, belirsiz alacak davası açılamayacağını, davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olmadığını, İdarenin norm kadro sayısının yetersiz belirlenmesi nedeniyle ihtiyaç duyulan hizmetin ihale yoluyla karşılandığını, müvekkilinin imzaladığı toplu iş sözleşmesinden davacının faydalanmasının mümkün olmadığını, davacının ilave tediye alacağı isteyemeceğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı İzelman şirketi vekili cevap dilekçesinde; belirsiz alacak davası açılamayacağını taleplerin zamanaşımına uğradığını, muvazaa iddiasının yerinde olmadığını, davacının çalıştığı işin ESHOT Genel Müdürlüğü tarafından mevzuata uygun düzenlenen bir ihale olduğunu, ESHOT Genel Müdürlüğünün personel ihtiyacını hizmet satın almak suretiyle karşıladığını, işçilere ESHOT Genel Müdürlüğü tarafından eğitim ve seminer verilmesinin ve işçilerin ESHOT Genel Müdürlüğü kimliği taşımalarının yapılan işin gereği olduğunu, davacının Belediye İş sendikasına üye olmadığını, başlangıçtan itibaren davalı ESHOT Genel Müdürlüğünün işçisi sayılsa dahi toplu iş sözleşmesinden faydalanamayacağını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 02.12.2020 tarihli ve 2018/257 Esas, 2020/385 Karar sayılı kararı ile; emsal mahkeme kararları ile davacının yaptığı iş itibarıyla davalı ESHOT Genel Müdürlüğünün işçi teminine gittiği ve davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunun tespiti nedeniyle davacının başlangıçtan itibaren davalı ESHOT Genel Müdürlüğünün işçisi sayılması gerektiği, davacının Genel İş Sendikası üyesi olması, davalı Belediyenin taraf olduğu sendikaya üye olmaması nedeniyle ESHOT Genel Müdürlüğünün taraf olduğu toplu iş sözleşmesi hükümlerinden faydalanması mümkün olmadığından fark ücret alacağı ile toplu iş sözleşmesinden kaynaklı ücret alacaklarının bulunmadığı, başlangıçtan itibaren ESHOT Genel Müdürlüğü işçisi sayılması nedeniyle ilave tediye alacağı talep edebileceği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri ayrı ayrı istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 27.12.2022 tarihli ve 2021/667 Esas, 2022/2167 Karar sayılı kararı ile; davacının alt işverenler bünyesinde 14.12.2013 tarihinden beri hat şoförü olarak çalıştığı, davacının hizmet alım sözleşmelerine uygun şekilde çalıştırıldığı, davalı İzelman Şirketi ile diğer davalı ESHOT Genel Müdürlüğü arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin kanuna uygun olarak kurulduğu ve bu itibarla muvazaaya dayanmadığı, diğer taraftan davalı asıl işveren ESHOT Genel Müdürlüğünün işin düzenli ve sağlıklı yürütülmesi bakımından verdiği emir ve talimatların alt işverenin yönetim hakkını ortadan kaldırıcı nitelikte olmadığı, davacının muvazaa tespitine ve ilave tediye ücret alacağına ilişkin taleplerinin reddi gerektiği gerekçesiyle istinaf başvurularının kabülü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 15.05.2023 tarihli ve 2023/8546 Esas, 2023/7153 Karar sayılı ilâmı ile; İzmir Büyükşehir Belediyesi ESHOT Genel Müdürlüğünün çalıştırabileceği kadrolu işçi sayısının 304 olması, şehir içi toplu taşıma işinin aksatmadan yürütülebilmesi için daha çok işçiye ihtiyaç duyulması, ancak yasal sınırlama nedeniyle 304 sayısının aşılamaması, kamu hizmetinin devam edebilmesi için eksik kalan işçi sayısının hizmet alım ihalesi yapılarak karşılanması, şehir içi toplu ulaşım işinde davalı ESHOT Genel Müdürlüğünün işçilerinin yanı sıra, aynı işte ve zamanda yüklenici İzelman Şirketinin işçilerinin de çalıştığı, ihale yapılmasının temel amacının, norm kadro yönetmeliği ile getirilen yasal sınırlama nedeniyle eksik kalan personel sayısını tamamlamak ve bu şekilde yasal sınırlamayı aşarak işçi temini sağlamak olduğu, davalı ESHOT Genel Müdürlüğü ile alt işveren davalı İzelman Şirketi arasındaki şoför alımına ilişkin sözleşmenin işçi teminine yönelik olması nedeniyle muvazaalı olduğu tespit edilip Yargıtay incelemesinden de geçerek kesinleştiği, davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olmasının sonucu olarak davacının işe giriş tarihi olan 14.12.2013 tarihinden itibaren davalı ESHOT Genel Müdürlüğünün işçisi sayılması gerektiği ve bu doğrultuda davacının ilave tediye alacağına hak kazandığı, Bölge Adliye Mahkemesince varılan sonucun hatalı olduğu şeklindeki gerekçe ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozmaya uyularak yapılan yargılamada davalı ESHOT Genel Müdürlüğü ile alt işveren davalı İzelman Şirketi arasındaki şoför alımına ilişkin sözleşmenin işçi teminine yönelik olması nedeniyle muvazaalı olduğu, davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olmasının sonucu olarak davacının işe giriş tarihi olan 14.12.2013 tarihinden itibaren İzmir Büyükşehir Belediyesi ESHOT Genel Müdürlüğünün işçisi sayılması gerektiği ve bu doğrultuda davacının ilave tediye alacağına hak kazandığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ESHOT Genel Müdürlüğü ile davalı İzelman Şirketi vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı ESHOT Genel Müdürlüğü vekili temyiz dilekçesinde; davalı İdare ile diğer davalı İzelman Şirketi arasındaki ilişkinin muvazaalı olmadığını, davacının ilave tediye alacağına hak kazanamayacağını, davacının İdarenin imzaladığı toplu iş sözleşmesinden faydalanmaması sebebiyle, yapılacak hesaplamanın asgari ücret üzerinden yapılması gerektiğini, alacakların zamanaşımına uğradığını, vekâlet ücretinin hatalı belirlendiğini ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı İzelman Şirketi vekili temyiz dilekçesinde; davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olmadığını, davacının ilave tediye alacağına hak kazanamayacağını, zamanaşımı def'inin gözetilmediğini, davacının ilave tediye alacağından müvekkili Şirketin sorumlu tutulmasının hatalı olduğunu, davacının varsa ilave tediye alacağından ESHOT Genel Müdürlüğünün tek başına sorumlu olacağını ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık, davalılar arasındaki ilişkinin muvazaalı olup olmadığı ve buna göre davacının ilave tediye alacağına hak kazanıp kazanmadığına ve vekâlet ücretine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun'un 1 vd. maddeleri.
3. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2 nci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesinin hukukça mümkün olmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davalılar vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlere yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
04.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.