"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/709 E., 2023/1260 K.
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 3. ... Mahkemesi
SAYISI : 2023/42 E., 2023/338 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlıkça verilen olumlu yetki tespit kararında dikkate alınan işyerlerinden, (1144751.027) Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyeri dışındaki tüm işyerlerinin 4734 Kamu İhale Kanunu'na (4734 ... Kanun) göre davacı Şirkete ihale edilmiş ve Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'na (4735 ... Kanun) göre yürütülen veya yürütülerek sona erdirilmiş hizmet alımı işleri kapsamında olduğunu, (1144751.027) SGK sicil numaralı işyeri dışındaki tüm işyerlerinde 4735 ... Kanun'un 8 inci maddesinin uygulanacağını, ilgili düzenleme uyarınca kamu kurum ve kuruluşları ile alt işverenler arasında bağıtlanan her hizmet alım sözleşmesinin farklı alt işveren işyeri olarak kabul edilmesi ve her birinin ayrı ayrı işyeri toplu ... sözleşmesi konusu olması gerektiğini ileri sürerek davalı Bakanlığın 22.03.2023 tarihli ve 228213 ... olumlu yetki belgesinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; öncelikle davanın
yasal süresi içinde açılıp açılmadığının incelenmesi gerektiğini, yetki tespit başvuruları karşılanırken, işverenler tarafından SGK'ya yapılan işyerlerine ilişkin tescil ve işçi bildirimlerinin esas alındığını, sendika yetki sistemine SGK kayıtlarından otomasyon sistemiyle yansıyan bilgiler doğrultusunda işlem yapıldığını, yetki başvurusunda bulunan Sendikanın kurulu olduğu işkolunda davacı Şirketin 11 işyeri bulunduğunu, başvuru tarihi itibarıyla söz konusu işletmede 3.258 işçinin çalıştığını, 1.605 işçinin davalı Sendikaya üye olduğunun tespit edildiğini, yetki tespit başvurusunda söz konusu işyerlerinin 4735 ... Kanun kapsamında olduğuna dair herhangi bir belge sunulmadığını belirtilerek davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Sendika vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Sendikanın 15.02.2023 yetki tespit başvuru tarihi itibarıyla davacı Şirkete ait işletmede gerekli çoğunluğa sahip olduğunun tespit edildiğini, davacının itiraz dilekçesi ekinde somut hiçbir delil sunmadığını, davacı işveren tarafından müvekkili Sendikanın toplu ... sözleşmesi imzalamasını geciktirmek amacıyla kötüniyetli bir şekilde açılan davanın ön inceleme aşamasında hukuki yarar yokluğundan usulden reddine karar verilmesini gerektiğini belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı Bakanlık tarafından yetki tespitine konu edilen 10 işyerinin davacının 4734 ... Kanun kapsamında almış olduğu ihaleler neticesinde kurulduğu, toplu ... sözleşmesinin her bir ihale kapsamında ayrı ayrı yapılması gerektiği ve 4735 ... Kanun’un 8 inci maddesi uyarınca alt işverenin yetkilendirmesi kaydıyla merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin üyesi bulunduğu kamu işveren sendikalarından birisi tarafından yapılacağının düzenlendiği, davalı Sendikanın ise kamu işveren sendikası olmadığı gerekçesi ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili; yetki tespit taleplerinin SGK kayıtlarına göre değerlendirildiğini, yetki tespit başvuru tarihinin çalışan ve sendikalı sayısı tespitinde belirleyici faktör oluşturduğunu, işverenin yapmış olduğu bildirimler neticesinde davalı Sendikaya işletme düzeyinde yetki tespit işlemi yapıldığını, Mahkemenin eksik araştırma yaptığını, hukuka ve mevzuata aykırı olarak hüküm kurduğunu, toplu ... sözleşmesi sürecinin Kamu İşveren Sendikası tarafından yürütülmesinin zorunlu olmadığı ve düzenlemenin emredici hüküm olmadığının sabit olduğunu, işverenin sorumluluğunda bulunan SGK kayıtlarına ilişkin doğru ve zamanında bilgi verilmemesi sebebiyle ve yetki tespit başvurusunun Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımlarında Toplu ... Sözleşmesinden Kaynaklanan Fiyat Farkının Ödenmesine Dair Yönetmelik hükümlerine göre yapılmamasından müvekkili Bakanlığın sorumlu tutulmasının hukuka ve mevzuata aykırı olduğunu, müvekkili Bakanlığa ibraz edilen resmî kayıtlar ve başvurular neticesinde davacı işyerine tâbi çalışan işçilerin üyesi olduğu diğer davalı Sendikaya verilen yetkinin 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'na (6356 ... Kanun) uygun olduğunu, davanın reddedilmesi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Sendika vekili; davalı Bakanlık tarafından verilen olumlu yetki tespitine davacı Şirkete ait 11 adet işyerine ilişkin işyeri listesinin eklendiğini, müvekkilinin birden fazla kamu kurum ve kuruluşu tarafından yapılan ihaleler kapsamında toplu ... sözleşmesi imzalamak için yetki tespit başvurusunda bulunmadığını, davalı Bakanlık tarafından davacı Şirkete ait tüm işyerleri açısından değerlendirme yapılması sonucunda dava konusu yetki tespit belgesinin verildiğini, davalı Bakanlık tarafından davacı Şirketin Millî Eğitim Bakanlığı nezdinde aldığı ihale kapsamında çalışan işçi sayısı ve üye sayısının değerlendirmeye alındığını ancak yetki tespit yazısının ekinde yer alan işyeri listesinde davacı Şirketin ihale ile ... aldığı tüm işyerlerine yer verildiğini, bu durumun tamamen davalı müvekkili Sendikanın dışında davalı Bakanlığın sisteminden kaynaklanan bir durum olduğunu, davacı tarafça dava dilekçesi ve ekinde dava konusu yetki tespitinin hatalı olduğuna dair hiçbir somut delile yer verilmediğinden itirazın inceleme yapılmaksızın reddine karar verilmesi gerektiğini, müvekkili Sendikanın üyesi işçilerin kanunlar ile teminat altına alınan toplu ... sözleşmesi yapma hakkından yoksun bırakıldığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; 4735 ... Kanun'un 8 inci maddesi gereğince, her bir alt işveren işyerinin ayrı ayrı işyeri toplu ... sözleşmesi ünitesi olarak kabul edilebilmesi için alt işveren ile kurum ve kuruluşlar arasında imzalanan hizmet alım sözleşmesinin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmesi olması gerektiği, dosya kapsamına göre yetki tespitine konu işyerlerinin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmesi kapsamında faaliyet yürütülen işyerleri olduğu, bu nedenle 6552 ... ... Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun ile getirilen istisnai düzenlemeler karşısında, kamu kurum ve kuruluşları ile alt işverenler arasında bağıtlanan personel çalıştırılmasına dayalı her hizmet alım sözleşmesinin ayrı ayrı işyeri toplu ... sözleşmesi konusu olması gerektiği, bu nedenle İlk Derece Mahkemesince verilen kararın yerinde olduğu, her ne kadar kararda "toplu ... sözleşmesinin kamu idarelerinin üyesi bulunduğu kamu işveren sendikalarından birisi tarafından yapılması gerektiği" hususu da yetki tespiti kararının iptali nedeni olarak belirtilmiş ise de bu gerekçenin daha sonraki bir toplu ... sözleşmesi aşamasına ilişkin ve hatalı olduğu ancak sonuç itibarıyla dosya kapsamına göre kararın yerinde olduğu gerekçesi ile başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Sendika vekili istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 ... Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 ... ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme ...” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 ... Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 ... Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 ... Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalılar vekillerince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
04.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.