"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı vekilinin istinaf başvurusunun reddine, davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince ikinci kez ilk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili davacının davalı Kurumun ruhsat sahibi olup muvazaalı olarak rödovans karşılığı devrettiği sahalardaki maden ocaklarında ve dava dışı Yapı ... ve Star İnşaat işyerinde 22.....2005-27.05.2013 tarihleri arasında lağımcı ustası olarak çalıştığını, ... sözleşmesinin feshedilmiş olduğunu, davalı ile şirketler arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunun Yüksek Mahkeme kararı ile tespit edildiğini, bu nedenle davacının en başından bu yana Kurum işçisi olduğunu, davacının çalıştığı dönem boyunca ücretlerinin davalı işyerindeki emsal ücrete göre ödenmediğini, davacının ücretinin Yapım İşleri Şartnamesi'nin 35 inci maddesi gereğince emsal işçiden daha az olamayacağını ileri sürerek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık ücretli izin alacağı, ücret farkı, ilave tediye alacağı, kömür yardımı alacağı, toplu ... sözleşmesi fark alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde bulunduklarını, dava devam ederken muvazaa iddiasında bulunulamayacağını, davacının çalıştığı şirketlerle 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu uyarınca yapılan yapım işi ihalesi sonucu sözleşme imzalandığını, bu sözleşmeye göre diğer şirketler yanında çalışan işçilerin hak ve alacaklarından Kurumlarının sorumlu olmayacağını, Kurumlarının işveren sıfatının bulunmadığını, verilen işin anahtar teslimi olarak verildiğini, davacının çalıştığı şirketler ile Kurum arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin bulunmadığını belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının ... Taşkömürü Kurumu (TTK) Genel Müdürlüğünün asıl işveren olduğu işyerinde, ihbar olunan Yapı ... Şirketi ile dava dışı Star İnşaat Şirketi işçisi olarak yer altında maden işçisi olarak 22.....2005- 27.05.2013 tarihleri arasında çalıştığı, davalı TTK Genel Müdürlüğü ile dava dışı Şirketler arasındaki ilişkinin geçerli asıl işveren alt işveren ilişkisi olduğu, davacının ücretinin Yapım İşleri Şartnamesi'nin 35 inci maddesi uyarınca belirlenmesi gerektiği, bu madde uyarınca, davacının sendika üyeliği olmadığından toplu ... sözleşmesindeki çıplak yevmiyenin dikkate alınarak alacakların hesaplandığını belirterek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili; davanın bir çok bölge adliye mahkemesi kararına güvenilerek açıldığını ve süpriz karar yasağına aykırı olarak verilen kararın kazanılmış hakları ihlal ettiğini, Çalışma Bakanlığı teftiş raporu ve yüzlerce kesinleşmiş dosyada muvazaanın kabul edildiğini, hesaplamalara esas alınan ücretin muvazaa ve Yapım İşleri Şartnamesi'ne uyun olmadığını, ücretin eksik belirlendiğini, muvazaalı ilişkinin tarafı olan Kurumun zamanaşımı savunmasının hakkın kötüye kullanılması mahiyetinde olduğunu, muvazaa kabulü olmasa dahi ücretin Yapım İşleri Şartnamesi'ne göre belirlenmesi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili; alacakların zamanaşımına uğradığını, verilen işin anahtar teslim ... olduğunu ve Kurumun işveren sıfatı bulunmadığını, davanın husumet yokluğundan reddi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; İlk Derece Mahkeme gerekçesinde belirtilen gerekçe ile davalı TTK Genel Müdürlüğü ile davacının işvereni olan dava dışı Şirketler arasındaki ilişkinin muvazaalı olmadığı, kanunen geçerli asıl işveren alt işveren ilişkisinin bulunduğunun kabulünün isabetli olduğu, davalı tarafın, davacının her bir çalışma döneminin ayrı değerlendirilmesi ve ücrete ilişkin açık istinafı bulunmadığı, tarafların istinaf başvurusu yönünden yapılan inceleme neticesinde, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, İlk Derece Mahkemesinin objektif, dosyadaki verilerle çelişmeyen tespitlerine, kararın dayandığı deliller, delillerin takdiri ile karar gerekçesine göre taraf itirazlarının yerinde olmadığı gerekçesiyle taraf vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve davanın kabulüne karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının davalı Kurumun işçisi sayılıp sayılmayacağı ve buna göre davalı Kurumun dava konusu alacaklardan sorumlu olup olmadığı, Yapım İşleri Şartnamesi'ne dayalı olarak talepte bulunulup bulunulamayacağı noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4857 sayılı ... Kanunu’nun "Tanımlar" başlıklı 2 nci maddesinin yedinci fıkrası şöyledir:
"Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde ... alan ve bu ... için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile ... aldığı işveren arasında kurulan ilişkiye asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir. Bu ilişkide asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı o işyeri ile ilgili olarak bu Kanundan, ... sözleşmesinden veya alt işverenin taraf olduğu toplu ... sözleşmesinden doğan yükümlülüklerinden alt işveren ile birlikte sorumludur. ..."
3. Alt İşverenlik Yönetmeliği'nin "Asıl İşveren-alt İşveren İlişkisinin Kurulma Şartları" kenar başlıklı 4 üncü maddesinin ( b) bendi şöyledir:
"Alt işverene verilen ..., işyerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olmalıdır. Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen ... işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir ... olmalıdır.""Alt işverene verilen ..., işyerinde mal veya hizmet üretiminin yardımcı işlerinden olmalıdır. Asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi durumunda ise, verilen ... işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir ... olmalıdır."
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere ve özellikle temyiz edenin sıfatına göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
03.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.