"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/4943 E., 2023/4432 K.
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 46. İş Mahkemesi
SAYISI : 2021/993 E., 2022/858 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar ... Madencilik AŞ (... Şirketi) ve Tasfiye Hâlinde ... Madencilik Hizmetleri AŞ (... Şirketi ) vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar ... Şirketi ve ... Şirketi vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildi.
Davalılardan ... Şirketi ve ... Şirketi vekilince temyiz edilmesi ve davacı vekili tarafından temyize cevap dilekçesinde duruşma talep edilmesine üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 16.04.2024 Salı günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davacı vekili Avukat ... geldi, davalılar adına duruşmaya katılan olmadı.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatın sözlü açıklaması dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının davalılardan ... Holding Anonim Şirketine (... Holding Şirketi) bağlı diğer davalılarla birlikte oluşturulan iş organizasyonu kapsamında Liberya'da altın arama ve çıkarma faaliyeti işinde sosyal güvenlik sistemine tâbi olmaksızın, belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalıştığını, davalılar arasında organik bağ olduğunu, gerek davacının gerekse birlikte aynı işyerinde aynı işi yapan diğer işçilerin tüm işe alım süreçleri, işin yürütülmesinde emir ve talimatlar, izin süreleri ve sair çalışma şartlarının belirlenmesi, düzenlenmesi, değiştirilmesi, iş sözleşmesinin sonlandırılması süreçlerinin davalılarca müşterek hâkimiyetle yürütüldüğünü, davacının çalışmasının 10 hafta çalışıp 2 hafta Türkiye'ye dönmesi şeklinde ayarlandığını, çalışmasının haftanın 7 günü ve günlük 12 saat olduğunu, davacıya son ay ücretinin de ödenmediğini, tüm süre boyunca asgari geçim indirimi tutarlarının da ödenmediğini belirterek fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil, asgari geçim indirimi ve bakiye ücret alacağının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde; davalılardan ... Şirketinin Türkiye'de 02.04.2018 tarihinde kurularak tescil edilmiş bir şirket olmakla hisselerinin tamamının; Kanada'da bulunan ve Kanada kanunlarına göre kurulu ... Resource Inc. adlı yabancı şirkete ait olduğunu, bu nedenle Şirketin tüm hisselerinin sahibi olan ve Kanada'da kurulu Avesero Resource Inc. Şirketi aracılığıyla edinilen bilgiler ile davacının ismi geçen BMC Şirketi işçisi olduğunun öğrenildiğini, davalı Şirkete husumet yöneltilemeyeceğini, ayrıca yine diğer davalı Şirketlere de husumet yöneltilemeyeceğini, yapılan araştırmalarda davacının davalı Şirketler bünyesinde hiçbir çalışması olmadığının tespit edildiğini, zamanaşımı def'inde bulunduklarını, davacıya hak etmiş olduğu tüm ücretlerin ödendiğini, tüm çalışma döneminde fazla çalışma, hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil çalışması yapmasının söz konusu olmadığını, dava dilekçesinde de ikrar edildiği üzere davacının her 2,5 aylık çalışma döneminde 16 gün izin verilmek suretiyle serbest zaman kullandırıldığını, davacıya fazla çalışma karşılığı olarak kullandırılan bu sürelerin fazla çalışma hesabında dikkate alınması ve mahsubu gerektiğini, davacının hak ettiğinden daha fazla süreyi Türkiye'de izinli olarak geçirdiğini, fiilî çalışması olmayan, Türkiye'de bulunduğu bu sürelerde de ücretinin ödendiğini, davacıya bu sürede fiilen çalışması olmadığı hâlde yapılan fazla ödemelerin hesaplanacak fazla çalışma, ulusal bayram ve genel tatil alacaklarından mahsup edilmesi gerektiğini, asgari geçim indirimi uygulamasından yurt dışında çalışan işçinin faydalanmasının mümkün olmadığını, son aya ait ücretinin ödendiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; ... Holding Şirketi ve ... (... İnşaat Şirketi) aleyhindeki dava bakımından davalıların aynı işyerlerindeki aynı dönemlere dair açılıp husumetten retle sonuçlanan kesinleşmiş Yüksek Mahkeme kararları bulunduğu, buna göre bu davalılar bakımından davanın husumetten reddi gerektiği, diğer davalılar bakımından dava konusu alacaklardan müştereken müteselsilen sorumlu olmaları gerektiği, dosyada serbest zaman olarak Türkiye'ye gönderim yönündeki itiraz yönünden toplu izinlerin içeriğine dair belge sunulmadığı, davacının yurt dışında bulunduğu dönemlerde 01.04.2021 tarihine kadar haftanın 7 günü 06.30-18.30 saatleri arasında çalıştığı, 1,5 saat ara dinlenme düşüldüğünde günlük 10,5 saat, haftalık 73,5 saatlik çalışma yapıldığı, hafta tatili ayrıca talep edildiğinden 7,5 saatlik hafta tatili düşüldüğünde haftalık çalışmanın 66 saat, fazla çalışmanın 21 saat olduğu, 01.04.2021 tarihinden itibaren ise yapılan duyuruya göre çalışmaların 07.00-18.00 saatleri arasında 1 saat ara dinlenme şeklinde olacağının bildirildiği, buna göre haftalık fazla çalışmanın 17,5 saat olduğu, davacının asgari geçim indiriminden faydalanmayacağı gerekçeleriyle aralarında organik bağ ve sorumluluk ilişkisi yeterince ispatlanmayan, davalılar ... Holding Şirketi ve ... İnşaat Şirketi aleyhindeki davanın husumetten reddi ile diğer davalılar bakımından davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılardan ... Şirketi ile ... Şirketi vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
Davalılar ... Şirketi ve ... Şirketi vekili istinaf dilekçesinde; davacının Türkiye'de bulunduğu sürelerde de fiilî çalışma olmaksızın ödeme yapıldığını, dolayısıyla bu ödemelerin de mahsubunun gerektiğini, sadece süre mahsubunun yapıldığını, fiilî çalışma yapılmayan günlere dair ödemenin mahsup edilmediğini, davacının belirttiği kararın emsal mahiyeti taşımadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; istinaf incelemesinden geçerek kesinleşen davalar dikkate alındığında Liberya’da altın madeni arama işinde faaliyet gösteren ve Liberya’da çalışmak üzere yurt içinden işçi sağlayan davalı Şirketlerin ... Şirketi ve ... Şirketi olduğu, diğer davalılar dışında bu iki davalı açısından birlikte istihdamın sağlandığı, fazla çalışma yaptığını, ulusal bayram ve genel tatil ve hafta tatillerinde çalıştığını iddia eden davacı işçinin bu iddialarını tanık beyanları ile ispatladığı, davacının yurt dışındaki çalıştığı süreler dikkate alınarak yapılan hesaplamada bir hata bulunmadığı, yurt içinde geçen süreler için hafta tatili düşümünün de Yargıtay içtihatlarına uygun olduğu, serbest zaman kullanımına ilişkin yazılı bir başvuru veya belge bulunmadığı gerekçesiyle istinafa başvuran davalılar vekilinin istinaf başvurularının esastan reddine karar vermiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar ... Madencilik AŞ ve Tasfiye Hâlinde ... Madencilik Hizmetleri AŞ vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar ... Şirketi ve ... Şirketi vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebepleri tekrar ederek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; fazla çalışma, hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının ispat ve hesaplanmasına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 24 ve 27 nci maddeleri, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 41, 44, 46, 47 ve 63 üncü maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalılar ... Şirketi ve ... Şirketi vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Ücret bordrolarına ilişkin kurallar burada da geçerlidir. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça imzalı bordroda görünen fazla çalışma alacağının ödendiği varsayılır.
3. Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda tarafların, tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma olup olmadığı araştırılmalıdır.
4. Somut uyuşmazlıkta tanık beyanlarına itibarla davacının; 12.01.2017-24.03.2021 tarihleri arasındaki dönemde, haftanın 7 günü 06.30-18.30 saatleri arasında 1,5 saat ara dinlenme süresi kullandığı ve hafta tatili günündeki normal çalışma saati dışlanmak suretiyle haftada 21 saat fazla çalışma yaptığı, 08.04.2021-17.04.2021 tarihleri arasında ise davalı işverenin çalışma saatlerine ilişkin duyurusuna göre haftanın 7 günü 07.00-18.00 saatleri arasında 1 saat ara dinlenme süresi kullandığı ve hafta tatili günündeki normal çalışma saati dışlanmak suretiyle haftada 17,5 saat fazla çalışma yaptığı kabul edilmiştir.
5. 12.01.2017-24.03.2021 tarihleri arasında davacının fazla çalışmalarının davacı tanık beyanlarına göre kabulünde bir isabetsizlik bulunmamaktadır. Ne var ki dava dilekçesinde davacının 07.00-18.00 saatleri arasında çalıştığı belirtilmiştir. Ayrıca davacı tanığı K.H.; "... Çalışma saatlerimiz sabah 07:00 akşam 18:00 saatleri arasıydı, ben tek vardiya çalışıyordum, davacı da aynı şekilde tek vardiya ve aynı saatlerde çalışıyordu..." şeklinde beyanda bulunmuştur. Tüm dosya kapsamındaki bilgi ve belgeler, dava dilekçesindeki çalışma saatlerine ilişkin beyan ve davacı K.H'nin beyanı birlikte değerlendirildiğinde davacının 12.01.2017-24.03.2021 tarihleri arasında da haftanın 7 günü 07.00-18.00 saatleri arasında çalıştığı, buna göre haftalık 17,5 saat fazla çalışma yaptığının kabulü ile hesaplama yapılması gerekirken yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.