"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3091 E., 2023/3474 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun kabulü ile davanın kabulü
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul Anadolu 6. İş Mahkemesi
SAYISI : 2020/72 E., 2022/438 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacı davalıdan hizmet alım ihalesiyle iş alan alt işveren işçisi kaloriferci olarak çalışmaktayken 02.04.2018 tarihinde 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (696 sayılı KHK) kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçirildiğini, 02.04.2018 tarihinden itibaren davacının ücretinde ve yemek ücretinde rızasına aykırı şekilde indirim yapıldığını ve eksik ödendiğini, davacının geçiş öncesi ve geçiş aşamasında asgari ücretin %35 fazlası ölçütüne göre ücret almakta iken 01.01.2019 tarihinden itibaren işçiye sadece %4 oranında zam yapıldığını, alt işveren işçilerinin davalı İdareye nakledilmeleri işlemi işyeri devri niteliğinde olup işverenin değişmiş olmasının iş sözleşmesinin mahiyetini ve devamlılığını etkilemeyeceğini, işçilerin devirden önce gerçekleşmiş olan haklarının ve çalışma şartlarının güvence altına alınmasının gerektiğini, davalı İdare 2019 yılından itibaren davacının ücretini asgari ücretin %35 fazlası üzerinden belirlemediğinden davacının ücreti ve yemek ücreti alacaklarının eksik ödendiğini belirterek fark ücret ve fark yemek alacaklarının davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının ücretinin, mali ve sosyal haklarının mevzuata uygun şekilde belirlendiğini, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu iş sözleşmesinde ücret, mali ve sosyal haklara ilişkin hükümlerinde çıplak ücretlerine %4 oranında zam yapılacağının belirtildiğini, davalı Üniversitede temizlik kadrosu dışında kaloriferci ve benzeri gibi kadro bulunmadığını, 2019 yılından sonra davacının ücretinde iddia edildiği gibi ücret düşüşünün söz konusu olmadığını, geçiş işlemi tamamlandıktan sonra davacı ile davalı Üniversite arasında belirsiz süreli iş sözleşmesi imzalandığını, davacının yemek ücretinin toplu iş sözleşmesi uyarınca tespit edilmiş olup hukuka uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; hizmet alım sözleşmeleri ve şartnamede öngörülen asgari ücretin belli bir oranda fazlası dikkate alınarak belirlenen tutar davacının kadroya geçiş ücreti olarak belirlendikten sonra Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu iş sözleşmesi zamlarının uygulandığı, davacının ücretinde herhangi bir azalma olmadığı gerekçeleri ile davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; müvekkilinin aylık ücretinin ve gerçek ücretinin rızası dışında azaltılmış olduğunu, müvekkilinin hâlen çalışmaya devam ettiğini, sürekli işçi kadrosuna geçirildiğini, geçişten sonra ücretinde ve yemek ücretinde rızasına ve kanuna aykırı bir şekilde indirim yapıldığını, İlk Derece Mahkemesi tarafından aldırılan bilirkişi raporu ve ek raporun hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın kabulüne karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının sürekli işçi kadrosuna geçişteki ücretinin kadroya geçirildiği tarihte yürürlükte olan bireysel iş sözleşmesi hükümleri doğrultusunda belirlenmesi gerektiği, bu çerçevede aldırılan hesap bilirkişisi raporundaki hesaplama doğrultusunda davacının fark ücret ve yemek yardımı alacağı bulunduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; davacının ödenmemiş alacağı bulunmadığını belirtip cevap dilekçesindeki savunmalarını tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; 696 sayılı KHK kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçirilen davacı işçiye kadroya geçişte düzenlenen belirsiz süreli iş sözleşmesi ve toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre ödenmesi gereken ücretin tespiti ile davacının fark ücret ve yemek alacaklarına hak kazanıp kazanmadığı, alacakların hesaplanması noktasındadır.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 4857 sayılı İş Kanunu'nun(4857 sayılı Kanun) 22, 32 ve 34 üncü maddeleri, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 36 ncı maddesi, 696 sayılı KHK ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'ye (375 sayılı KHK) eklenen geçici 23 üncü madde.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Davacı vekili, müvekkilinin sürekli işçi kadrosuna geçtiği 02.04.2018 tarihinden itibaren yemek ücretinin eksik ödendiğini bu sebeple 02.04.2018 tarihinden itibaren eksik ödenen yemek yardımı alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir. İlk Derece Mahkemesince ilgili mevzuat hükümlerine yer verilerek davacının yemek yardımı alacağının reddine karar verilmiş ise de Bölge Adliye Mahkemesince 6356 sayılı Kanun'un 36 ncı maddesi uyarınca davacıya, alt işverene ait işyerinde çalıştığı dönemde ödenen yemek ücretinden daha az ödeme yapılamayacağı gerekçesiyle davacının 02.04.2018-31.12.2019 dönemine ait yemek yardımı alacağının kabulü gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
3. 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin Geçici 23. Maddesi Uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret ile Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu İş Sözleşmesi hükümlerinden önce davalı ile dava dışı Şirket arasında yapılan son ihale sözleşmesine ait idari şartnamenin 25.3.2 nci maddesinde, yemek bedeli günlük brüt 7.00,00 TL olarak belirlenmiştir.
4. 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin Geçici 23. Maddesi Uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret ile Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu İş Sözleşmesi hükümlerinin "YEMEK YARDIMI" başlıklı maddesinde ise "İşçilere fiilen çalışılan günler için bir öğün yemek verilir.Yemek verilmediği taktirde karar tarihinden itibaren fiilen çalışılan günler için 5,00 (beş)TL/Gün tutarında yemek beledi ödenir. " denilmek suretiyle farklı miktarda yemek ücreti kararlaştırılmıştır.
5. Dosyadaki bordroların incelenmesinden, davacıya alt işverene ait işyerinde çalıştığı dönemde en son günlük brüt 7.00,00 TL yemek ücreti ödendiği, sürekli işçi kadrosuna geçirildikten sonra ise yemek ücretinin günlük brüt 5.00,00 TL olarak uygulandığı anlaşılmaktadır.
6. 696 sayılı KHK ile 375 sayılı KHK’ya eklenen geçici 23 üncü maddesinde alt işveren çalışanlarının sürekli işçi kadrolarına geçirilmelerinden dolayı kamu maliyesine ek bir yük getirilmemesi de göz önünde bulundurulmuştur. Buna göre, “sürekli işçi kadrolarına geçirilenlerden, geçiş işlemi yapılırken mevcut işyerinin girdiği işkolunda kurulu işyerinden bildirilenlerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu madde kapsamındaki idrelerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin bitimine kadar bu toplu iş sözleşmesinin uygulanması suretiyle oluşan ücret ile diğer mali ve sosyal haklardan fazla olamaz. Sürekli işçi kadrolarına geçirilenlerden; geçişten önce toplu iş sözleşmesi bulunmadığından kadroya geçirildiği tarihte yürürlükte olan bireysel iş sözleşmesi hükümlerinin geçerli olduğu işçiler ile geçiş işleminden önce yapılan ve geçişten sonra yararlanmaya devam ettiği toplu iş sözleşmesi bulunmakla birlikte bu madde kapsamındaki idarelerde alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin bitiminden önce toplu iş sözleşmesi sona eren işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu madde kapsamındaki idarelerde geçisten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesine göre belirlenir. Bu madde kapsamındaki idarelerde; 6356 Sayılı Kanunun geçici 7 inci maddesinde belirtilen mevcut işyerleri bakımından anılan Kanuna uygun olarak yetki başvurusunda bulunulabilir, ancak geçişi yapılan işçiler için yeni tescil edilen işyerlerinde, geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu iş sözleşmesinin sona erme tarihinden sonra yetki başvurusunda bulunulabilir”.
7. 696 sayılı KHK ile 375 sayılı KHK’ya eklenen geçici 23 üncü maddesi uyarınca sürekli işçi kadrolarına geçirileceklerin istihdam edilmesine esas hizmet alım sözleşmeleri, geçiş işleminin yapıldığı tarih itibarıyla feshedilmiş sayılır. Sürekli işçi kadrolarına geçirilmeyle ilgili söz konusu düzenlemenin hizmet alım sözleşmeleri kapsamında çalışanların daha önce ücret ile diğer mali ve sosyal haklarına ilişkin uygulamalara son verdiği açıktır. Alt işverenler tarafından istihdam edilip de sınavla sürekli işçi kadrolarına geçen işçilerin ücret ile diğer mali ve sosyal haklarının yeni süreçte Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu iş sözleşmesinin uygulanması ile oluşan ücret ile diğer mali ve sosyal haklardan fazla olamayacağına ilişkin yukarıda belirtilen açık ve emredici yasal düzenleme karşısında, 4857 sayılı Kanun'un 22 ve 62 nci maddelerinin ihlalinden söz edilemez. Belirtmek gerekir ki, sürekli kadroya geçirildikten sonra kamu kurum ve kuruluşlarınca bireysel iş sözleşmesinin yapılmamış olması da varılan bu sonuca etkili değildir.
8. Öte yandan Bölge Adliye Mahkemesince, 6356 sayılı Kanun'un 36 ncı maddesinde öngörülen işçi lehine şart ilkesi gereği, toplu iş sözleşmesinde iş sözleşmelerine aykırı hükümlerin bulunması hâlinde iş sözleşmesinin işçi yararına olan hükümlerinin uygulanması gerektiğinden yola çıkılarak yemek alacağının kabulüne karar verilmiş ise de davacının geçişten sonra yararlandığı 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin Geçici 23. Maddesi Uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret ile Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu İş Sözleşmesi Hükümleri, 6356 sayılı Kanun kapsamında bir toplu iş sözleşmesi olmayıp, kanun gereği uygulanan hükümlerdir.
9. Yukarıda yapılan açıklamalara ve 375 sayılı KHK’ya eklenen geçici 23 üncü maddesi uyarınca sürekli işçi kadrolarına geçen işçilerin ücret ile diğer mali ve sosyal haklarının, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu iş sözleşmesinin uygulanması ile oluşan ücret ile diğer mali ve sosyal haklardan fazla olamayacağına dair yasal düzenlemeye göre davacının yemek ücreti talebinin reddi gerekirken kabulü hatalıdır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.05.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.