"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
SAYISI : 2023/602 E., 2023/998 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
TEMYİZ EDENLER : Davacı vekili ve davalı ... vekili
Taraflar arasında görülen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesince Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davacının kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti alacağı, asgari geçim indirimi alacağı taleplerinin hukuki yarar yokluğundan usulden reddine; fazla çalışma, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacağı taleplerinin esastan reddine karar verilmiştir.
Mahkeme kararının, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 04.04.2019 tarihli ve 2019/3040 Esas, 2019/7764 Karar sayılı ilâmı ile onanmasına karar verilmiştir.
Davacının bireysel başvurusu üzerine Anayasa Mahkemesince 2019/17969 Başvuru numaralı ve 08.06.2023 tarihli karar ile davacının 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın (Anayasa) 36 ncı maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma ... kapsamındaki mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Mahkemece, Anayasa Mahkemesi kararı üzerine yapılan yargılama sonunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacı vekili ve davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin sürekli olarak davalı Belediyede çalışmış olmasına rağmen ihale alan şirketlerde sigortalı gösterildiğini, davalı Belediyenin asıl işveren diğer davalıların ise alt işveren olduklarını, davalı işyerinde fazla çalışma yapmasına, hafta tatili ve genel tatil günlerinde çalışmasına rağmen karşılığı ücretlerinin ödenmediğini, yıllık izinlerinin kullandırılmadığını, asgari geçim indirimi alacaklarının ödenmediğini, davacının 30.03.2014 tarihinde yapılan mahalli idareler seçimlerinin ardından değişen yeni yönetimle birlikte 15.04.2014 tarihine kadar kesintisiz olarak davalı işyerinde çalışmaya devam ettiğini, iş sözleşmesinin haksız ve bildirimsiz olarak feshedildiğini ileri sürerek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, asgari geçim indirimi alacağı, fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davacının, müvekkili ile iş sözleşmesi imzalamış olan ... (... Temizlik Şirketi) ve alt yüklenicisi olan ... Med. Taah. Tm. Hiz. ünvanlı Şirketin elemanı olarak çalıştığını, sosyal hak ve ücretleri açısından davalı ... ile bir ilişkisi olmadığını, davalı Belediyenin 25.06.2014 tarihli ve 609 sayılı yazısı ile muhatap Şirketin bir kısım çalışanlarının benzer işi görenlerden daha az verimle çalıştığını tespit ederek tutanak altına aldığını, bu konuda Şirket tarafından gerekli hassasiyetin gösterilmesinin istendiğini, bunun dışında davalı Belediyenin işçilerin iş sözleşmelerinin sona erdirilmesi hususunda bir talebi olmadığını, 4857 sayılı İş Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 36 ncı maddesi uyarınca kamu kurumlarının alt işveren işçilerinin ihbar ve kıdem tazminatı ile diğer haklarından sorumlu olmayacağını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; müvekkilinin ... Temizlik Şirketine müteahhitlik hizmeti verdiğini, bu kapsamda yanında işçi çalıştırdığını, davacının işe devamsızlık yaptığını, bu hususta tutanak düzenlendiğini ve işçiye ihtarname keşide edildiğini, davacının belirli süreli iş sözleşmesi ile çalıştığını, süre sonunda işin bitimi sebebiyle iş sözleşmesinin sona erdiğini, bu sebeple davacının ihbar tazminatına hak kazanamadığını, davacının zincirleme iş sözleşmesi ile çalışmadığını, bu sebeple somut olayda işyeri devri kurallarının uygulanamayacağını, davalının, asıl işverenin haklı talebi doğrultusunda gerekli yazılı bildirimleri yaptıktan sonra çalışanların iş sözleşmelerini haklı olarak feshettiğini savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
3. Davalı ... Temizlik Şirketi temsilcisi cevap dilekçesinde; ihale süresi bitmeden işten el çektirildiklerini, mevsimlik/geçici işçi olarak çalışan davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanamayacağını, davalı işyerinde fazla çalışma yapılmadığını ve tatil günlerinde çalışılmadığını, ücret bordrolarını ihtirazı kayıt koymadan imzalayan davacının alacak taleplerinin haksız ve dayanaksız olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İHLAL KARARINDAN ÖNCEKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Mahkeme Kararı
Mahkemenin 25.03.2016 tarihli kararıyla; davacının davalı ... nezdindeki hizmet süresinin toplam 3 yıl 9 ay 11 gün olduğu, iş sözleşmesinin ihale süresinin sona ermesi üzerine iş bitimi sebebiyle feshedildiği ve fesih yapılırken işçiye ihbar önelinin kullandırıldığının ispat edilmediği, davacının iş sözleşmesinin davalı tarafından haksız ve bildirimsiz olarak feshedilmesi nedeniyle davacının kıdem ve ihbar tazminatlarına hak kazandığı, dosya içeriğine göre asgari geçim indirimi ve yıllık izin ücreti alacaklarının sübut bulduğu, fazla çalışma, ulusal bayram ve genel tatil ile hafta tatili ücreti alacakları bakımından dinlenen tanık beyanları doğrultusunda hazırlanan bilirkişi raporuna göre karar verilmesi gerektiği, başlangıçtan itibaren asıl işveren işçisi olması sebebiyle talep edebileceği alacakların tamamından münhasıran davalı ... Belediyesinin sorumlu olacağı, diğer davalıların davacının talep ettiği alacakların ödenmesinden kaynaklı bir sorumlulukları bulunmadığı gerekçesiyle davalı ... yönünden davanın kısmen kabulüne, davalılar ... ve ... Temizlik Şirketi yönünden açılan davanın ise husumet yokluğundan reddine dair hüküm tesis edilmiştir.
B. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ve davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 27.03.2018 tarihli ilâmı ile; davacının dava konusu kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ve asgari geçim indirimi ücret alacaklarının miktarını belirleyebilme imkânına sahip olduğu, anılan alacak kalemleri yönünden belirsiz alacak davası açılmasında hukuki yarar bulunmadığından belirtilen talepler yönünden davanın usulden reddine karar verilmesi gerektiği, hükme esas alınan bilirkişi raporunda salt davacı ile menfaat birliği içinde olan davacı tanıklarının beyanları esas alınarak fazla çalışma ücreti ile hafta tatili ve genel tatil ücreti alacaklarının hüküm altına alındığı, ancak davacı tanıklarının da davalı aleyhine dava açtıkları ve somut davada çıkacak sonuçtan menfaat elde edecekleri de tartışmasız olduğundan başka delillerle desteklenmeden tek başına davacı ile emenfaat birliği içinde olan tanık anlatımına itibar edilmesinin de mümkün olmadığı; bu sebeple davacının fazla çalışma, hafta tatili ve ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacakları taleplerinin reddine karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
C. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 13.12.2018 tarihli kararıyla; bozma ilâmına uyularak davacının kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti alacağı, asgari geçim indirimi alacakları taleplerinin hukuki yarar yokluğundan usulden reddine; fazla çalışma, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacakları taleplerinin ise ispatlanamadığından esastan reddine karar verilmiştir.
D. Onama Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 04.04.2019 tarihli kararı ile; davanın reddine dair hükmün onanmasına karar verilmiştir.
IV. ANAYASA MAHKEMESİ KARARI VE İHLAL KARARINDAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bireysel Başvuru
Kesinleşen karara karşı davacı taraf Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunmuştur.
B. Anayasa Mahkemesi Kararı
1. Anayasa Mahkemesinin 08.06.2023 tarihli ve 2019/17969 Başvuru numaralı kararıyla; davacının açtığı belirsiz alacak davasının dava şartı yokluğundan reddedilmesinin usul hukukundaki imkânlar gözetildiğinde, başvurulabilecek son çare olmadığı belirtilerek davanın hukuki yarar yokluğundan reddi suretiyle Anayasa’nın 36 ncı maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma ... kapsamındaki mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğine karar verilmiştir.
2. Anayasa Mahkemesince, ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak amacıyla dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
C. Mahkeme Kararı
Anayasa Mahkemesinin yukarıda belirtilen ihlal kararı üzerine yeniden yargılama yapan Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacının 01.03.2010-31.08.2014 tarihleri arasında davalılara ait işyerlerinde çalıştığı, buna göre davacının davalılara ait işyerlerinde toplam 2 yıl 10 ay 3 günlük çalışmasının olduğu, ispat yükü kendisinde olan davalılarca davacının iş sözleşmesinin ihale süresinin sona ermesi üzerine iş bitimi sebebiyle feshedildiği, fesih yapılırken işçiye ihbar önelinin kullandırıldığının davalı tarafça ispat edilemediği, davacının iş sözleşmesinin davalı tarafından haksız ve bildirimsiz olarak feshedildiği, davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığı, yine davalılarca davacının yıllık izinlerinin kullandırıldığı yahut asgari geçim indirimi ödendiğinin ispat edilemediği; dava konusu fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacağı talepleri yönünden verilen kararın Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin04.04.2019 tarihli ilâmı onandığı, Anayasa Mahkemesince hak ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için verilen yeniden yargılama kararının yalnızca dava şartı yokluğundan reddedilen kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ve asgari geçim indirimi alacakları bakımından verildiğinin gözetildiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ve davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; Anayasa Mahkemesi tarafından ihlal kararının sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verildiğini, kısmen bir ihlal kararı verilmediğini, buna rağmen Mahkemenin ikili bir ayrım yaparak fazla çalışma, hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacakları yönünden karar verilmesine yer olmadığına dair karar vermesinin hukuka aykırı olduğunu, Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 27.03.2018 tarihli bozma ilâmınında kararı temyiz etmeyen davalılar lehine bozma kararı verilmesinin maddi hata olduğunu ve maddi hatanın her aşamada düzeltilebileceğini, tanık beyanları ile fazla çalışmanın ispatlandığını, işçilerin birbirlerine tanıklıklarının menfaat birliği oluşturacağına ilişkin herhangi bir delilin dosyada bulunmadığını, davalılar tarafından tanıklara itiraz edilmediğini belirterek Kurtalan Asliye Hukuk (İş) Mahkemesinin 13.12.2018 tarihli kararının yok hükmünde kabul edilerek Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 27.03.2018 tarihli bozma ilâmının maddi hatanın düzeltilmesi yoluyla kaldırılarak Mahkemenin ilk kararının onanmasına, bu talep kabul edilmez ise Mahkemenin son kararının davacı lehine bozulmasına karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili; davacının müvekkili Belediye bünyesinde doğmuş ve ödenmeyen herhangi bir alacağı bulunmadığını, dava dilekçesinde talep edilen tüm alacak kalemlerinin zamanaşımına uğradığını belirterek kararın bozulmasına karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ve asgari geçim indirimi alacak taleplerinin ispatı ve hesaplanmasına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428 inci maddesi, 438 inci maddesinin yedi, sekiz ve dokuzuncu fıkraları ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası.
2. 4857 sayılı Kanun'un 17, 53 ve 59 uncu maddeleri ile aynı Kanun'un 120 nci maddesi yollamasıyla hâlen yürürlükte bulunan mülga 1475 sayılı İş Kanunu'nun 14 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Kanun'un 428 inci maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekili ile davalı ... vekilinin temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Mahkeme kararının ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderlerinin temyiz edenlere yükletilmesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
30.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.