"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk (İş) Mahkemesi
SAYISI : 2023/603 E., 2023/993 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında görülen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Yargıtay (Kapatılan) 22.Hukuk Dairesince Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davacının kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti alacağı, asgari geçim indirimi alacağı taleplerinin hukuki yarar yokluğundan usulden reddine; fazla çalışma, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacağı taleplerinin esastan reddine karar verilmiştir.
Mahkeme kararının, davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 04.04.2019 tarihli ve 2019/3039 Esas, 2019/7763 Karar sayılı ilâmı ile onanmasına karar verilmiştir.
Davacının bireysel başvurusu üzerine Anayasa Mahkemesince 2019/17969 Başvuru numaralı ve 08.06.2023 tarihli karar ile davacının 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın (Anayasa) 36 ncı maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma ... kapsamındaki mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Mahkemece, Anayasa Mahkemesi kararı üzerine yapılan yargılama sonunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacı vekili ve davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin sürekli olarak davalı Belediyede çalışmış olmasına rağmen ihale alan şirketlerde sigortalı gösterildiğini, davalı Belediyenin asıl işveren diğer davalıların ise alt işveren olduklarını, davacının 30.03.2014 tarihinde yapılan mahalli idareler seçimlerinin ardından değişen yeni yönetimle birlikte 31.08.2014 tarihine kadar kesintisiz olarak çalıştığını, 31.08.2014 tarihinde iş başı yapmak için işyerine giden davacının iş sözleşmesinin haksız ve bildirimsiz olarak feshedildiğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatı ile bir kısım işçilik alacaklarının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davacının müvekkili ile iş sözleşmesi imzalamış olan ... Temizlik İnşaat Sanayi Ticaret Limited Şirketi (... Temizlik Şirketi) ve alt yüklenicisi olan ... Med. Taah. Tm. Hiz. unvanlı Şirketin elemanı olarak çalıştığını, sosyal hak ve ücretleri açısından davalı ... ile bir ilişkisi olmadığını, davalı Belediyenin 25.06.2014 tarih ve 609 sayılı yazısı ile muhatap Şirketin bir kısım çalışanlarının benzer işi görenlerden daha az verimle çalıştığını tespit ederek tutanak altına aldığını, bu konuda Şirket tarafından gerekli hassasiyetin gösterilmesinin istendiğini, bunun dışında davalı Belediyenin işçilerin iş sözleşmelerinin sona erdirilmesi hususunda bir talebi olmadığını, 4857 sayılı İş Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 36 ncı maddesi uyarınca kamu kurumlarının alt işveren işçilerinin ihbar, kıdem tazminatı ve diğer haklarından sorumlu olmayacağını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; müvekkilinin ... Temizlik Şirketine müteahhitlik hizmeti verdiğini, bu kapsamda yanında işçi çalıştırdığını, davacının işe devamsızlık yaptığını, bu hususta tutanak düzenlendiğini ve işçiye ihtarname keşide edildiğini, davacının belirli süreli iş sözleşmesi ile çalıştığını, süre sonunda işin bitimi sebebiyle iş sözleşmesinin sona erdiğini, bu sebeple davacının ihbar tazminatına hak kazanamadığını, davacının zincirleme iş sözleşmesi ile çalışmadığını, bu sebeple somut olayda işyeri devri kurallarının uygulanamayacağını, davalının asıl işverenin haklı talebi doğrultusunda gerekli yazılı bildirimleri yaptıktan sonra çalışanların iş sözleşmelerini haklı bir şekilde feshettiğini savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
3. Davalı ... Şirketi; dava dilekçesinin usulüne uygun tebliğ edilmiş olmasına rağmen cevap dilekçesi sunulmamış, dava ve duruşmalara katılmamıştır.
III. İHLAL KARARINDAN ÖNCEKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Mahkeme Kararı
Mahkemenin 25.03.2016 tarihli kararı ile; davacının davalılara ait işyerinde 04.04.2012-20.06.2014 tarihleri arasında toplam 3 yıl 4 ay 5 gün hizmet süresinin olduğu, dosyada bulunan tüm beyan ve deliller birlikte değerlendirildiğinde iş sözleşmesinin, davalı ... tarafından, davacının performansının düşük olduğu gerekçesiyle davalılar tarafından haksız ve bildirimsiz olarak feshedildiğinin anlaşıldığı ve iş sözleşmesinin tazminat ödenmesini gerektirmeyecek şekilde son bulduğunu ispat yükü üzerinde olan davalı işverenin haklı fesih olgusunu ispat edemediğinden davacının kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı alacaklarına hak kazandığı, dosya kapsamına göre asgari geçim indirimi ve yıllık izin ücreti alacaklarının bulunduğunun anlaşıldığı, her ne kadar davacı tanıklarının davalı aleyhinde ikame ettikleri davalar bulunduğu anlaşılsa da işyerinde yaklaşık 40 işçinin aynı anda işten çıkartıldığı göz önüne alındığında aynı birimde çalışıp da açılan davalarda tanıklık yapabilecek işçi bulmanın zor olduğu ve bu nedenle tanık beyanlarına itibar edildiği, talep konusu fazla çalışma alacağı, hafta tatili alacağı ile ulusal bayram ve genel tatil alacaklarının bilirkişi raporunda hesaplanan miktarlar üzerinden hüküm altına alındığı, davalıların işçilik alacaklarından müştereken ve müteselsilen sorumlu oldukları belirtilerek davanın kısmen kabulüne dair hüküm tesis edilmiştir.
B. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ile davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuşlardır.
C. Yargıtay Kararı
Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 27.03.2018 tarihli kararı ile; davacının dava konusu kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ve asgari geçim indirimi ücret alacaklarının miktarını belirleyebilme imkânına sahip olduğu, anılan alacak kalemleri yönünden belirsiz alacak davası açılmasında hukuki yarar bulunmadığından belirtilen talepler yönünden davanın usulden reddine karar verilmesi gerektiği, hükme esas alınan bilirkişi raporunda salt davacı ile menfaat birliği içindeki davacı tanıklarının beyanları esas alınarak fazla çalışma ücreti ile hafta sonu ve genel tatil ücreti alacaklarının hüküm altına alındığı ancak davacı tanıklarının da davalı aleyhine dava açtıkları ve somut davada çıkacak sonuçtan menfaat elde edecekleri de tartışmasız olduğundan başka delillerle desteklenmeden tek başına davacı ile menfaat birliği içindeki tanıkların anlatımına itibar edilmesinin de mümkün olmadığı, bu sebeple davacının fazla çalışma, hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti taleplerinin reddine karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 13.12.2018 tarihli kararı ile; bozma kararına uyularak davacının kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti alacağı, asgari geçim indirimi alacakları taleplerinin hukuki yarar yokluğundan usulden reddine; davacının fazla çalışma, hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacakları taleplerinin esastan reddine karar verilmiştir.
E. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
F. Yargıtay Kararı
Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 04.04.2019 tarihli kararı ile; Mahkemece bozma ilâmına uygun şekilde karar verildiği değerlendirilerek hükmün onanmasına karar verilmiştir.
IV. ANAYASA MAHKEMESİ KARARI VE İHLAL KARARINDAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bireysel Başvuru
Kesinleşen karara karşı davacı taraf Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunmuştur.
B. Anayasa Mahkemesi Kararı
1. Anayasa Mahkemesinin 08.06.2023 tarihli ve 2019/17969 Başvuru numaralı kararı ile; davacının açtığı belirsiz alacak davasının dava şartı yokluğundan reddedilmesinin usul hukukundaki imkânlar gözetildiğinde, başvurulabilecek son çare olmadığı belirtilerek, davanın hukuki yarar yokluğundan reddi suretiyle Anayasa’nın 36 ncı maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma ... kapsamındaki mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğine karar verilmiştir.
2. Anayasa Mahkemesince ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak amacıyla dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
C. Mahkeme Kararı
Anayasa Mahkemesinin yukarıda belirtilen ihlal kararı üzerine yeniden yargılama yapan Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı işveren tarafından haklı fesih koşullarının oluşuğu ispatlanmadığından davacı lehine 15.01.2016 tarihli bilirkişi raporunda tespit edilen kıdem tazminatı ve ihbar tazminatına hükmedildiği, davacının 17.02.2016 tarihli bedel arttırım dilekçesi göz önüne alınarak kıdem tazminatı yönünden fazlaya ilişkin istemin reddine ve davanın kısmen kabulüne dair karar verildiği, ispat yükü kendisinde olan davalı tarafından davacının yıllık izin kullandığı ya da davacıya asgari geçim indirimi ödendiği somut şekilde ispatlanmadığından davacının bu alacaklara hak kazandığı ve bilirkişi raporunda hesaplanan tutarların hüküm altına alındığı, davacının fazla çalışma hafta tatili ücreti, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacakları talepleri yönünden yapılan değerlendirmede ise Mahkemece 13.12.2018 tarihinde karar verildiği ve kararın kesinleştiği ve bu hususun Anayasa Mahkemesi kararına konu edilmediği ve dolayısıyla bu talepler yönünden karar verilmesine yer olmadığına dair hüküm kurulduğu belirtilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ile davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde; Anayasa Mahkemesi tarafından ihlal kararının sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verildiğini, kısmen bir ihlal kararı verilmediğini, buna rağmen Mahkemenin ikili bir ayrım yaparak fazla çalışma, hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacakları yönünden karar verilmesine yer olmadığına dair karar vermesinin hukuka aykırı olduğunu, Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 27.03.2018 tarihli bozma ilâmınında kararı temyiz etmeyen davalılar lehine bozma kararı verilmesinin maddi hata olduğunu ve maddi hatanın her aşamada düzeltilebileceğini, tanık beyanları ile fazla çalışmanın ispatlandığını, işçilerin birbirlerine tanıklıklarının menfaat birliği oluşturacağına ilişkin herhangi bir delilin dosyada bulunmadığını, davalılar tarafından tanıklara itiraz edilmediğini belirterek Kurtalan Asliye Hukuk (İş) Mahkemesinin 13.12.2018 tarihli kararının yok hükmünde kabul edilerek Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 27.03.2018 tarihli bozma ilâmının maddi hatanın düzeltilmesi yoluyla kaldırılarak mahkemenin ilk kararının onanmasına, bu talep kabul edilmez ise mahkemenin son kararının davacı lehine bozulmasına karar verilmesini istemiştir.
2. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; davacının müvekkili Belediye bünyesinde doğmuş ve ödenmeyen herhangi bir alacağı bulunmadığını, dava dilekçesinde talep edilen tüm alacak kalemlerinin zamanaşımına uğradığını belirterek kararın bozulmasına karar verilmesini istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti ile asgari geçim indirimi alacaklarının ispatı ve hesaplanmasına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428 inci maddesi, 438 inci maddesinin yedi, sekiz ve dokuzuncu fıkraları ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası.
2. 4857 sayılı Kanun'un 17, 53 ve 59 uncu maddeleri ile aynı Kanun'un 120 nci maddesi yollamasıyla hâlen yürürlükte bulunan mülga 1475 sayılı İş Kanunu'nun 14 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Kanun'un 428 inci maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı ve davalı ... vekillerinin temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Mahkeme kararının ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderlerinin temyiz edenlere yükletilmesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
30.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.