"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 15. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1921 E., 2023/1770 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 2. ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/492 E., 2023/183 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda ... ... Mahkemesinin 04.07.2022 tarihli ve 2022/200 Esas, 2022/239 Karar ... kararı ile davada ... ... mahkemelerinin yetkili olduğundan bahisle davanın yetkisizlik nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.
Yetkisizlik kararının istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiş, davacı vekilinin dava dosyasının yetkili mahkemeye gönderilmesini talep etmesi sonrası yetkili İlk Derece Mahkemesi tarafından yapılan yargılamada davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlıkça yapılan 16.....2022 tarihli ve 138474 ... olumlu yetki tespitinin 21.....2022 tarihinde müvekkiline tebliğ edildiğini, müvekkili Şirkete ait işyeri ve bağlı yerin girdiği işkolunun ve 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 ... Kanun) kapsamında işletme sayılıp sayılmayacağının ön sorun olarak resen dikkate alınması gerektiğini, işkolu ve işletme itirazlarının ön sorun kabul edilerek mahallinde yapılacak keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde müvekkiline ait işyerinin hangi işkoluna girdiği ve ...'deki birimin hukuki durumu açıklığa kavuşturulmadan işyerinde çalışan işçi sayısının ve üye sayısının tespitinin mümkün olmadığını, müvekkili Şirket nezdinde çalışan işçi sayısının 35'ten fazla olduğunu, yapılacak inceleme doğrultusunda sendikanın yeterli üye sayısına ulaşamadığının görüleceğini, işkolu ve işletme itirazları yanında çalışan ve üye sayılarının da maddi gerçeği yansıtmadığını beyanla davalı Bakanlık tarafından tanzim edilen 16.....2022 tarihli ve 138474 ... yetki tespitinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı vekili cevap dilekçesinde; davalı Sendikanın, ........2022 tarihinde davacı işyerinde toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkili sendika olduğunun tespit edilmesi talebiyle Bakanlığa başvurduğunu, yapılan inceleme sonucu 16.....2022 tarihli ve 138474 ... olumlu yetki tespit yazısının ilgili tüm taraflara bildirildiğini, davanın yasal sürede açılmadığının tespiti hâlinde davanın süre yönünden reddini talep ettiklerini, dava dilekçesinde yetki tespitine konu (1098261.009) Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerinin dışında "Karşıyaka/..." adresinde kurulu bir işyerinin daha bulunduğunu, işverenliğin işletme niteliği taşıyıp taşımadığına ve ilgili işyerinin faaliyet gösterdiği işyerinin girdiği işkolunun belirlenmesine ilişkin inceleme yapılması gerektiğinin talep edildiğini, Bakanlık kayıtlarının incelenmesinde işveren tarafından öne sürülen işyerinin (1753453.035) SGK sicil numarası ile İşkolları Yönetmeliği’nin 10 sıra numaralı ticaret, büro, eğitim ve ... sanatlar işkolunda bulunduğunun anlaşıldığını, bununla birlikte Sendika tarafından yapılan yetki tespit başvuru tarihi itibarıyla söz konusu birimde çalışan işçi bulunmadığından yetki tespitine dâhil edilmediğini, (1753453.035) SGK sicil numaralı işyerinde yetki tespiti başvuru tarihi itibarıyla çalışan işçi bulunmaması ve ilgili işyerinin girdiği işkolunun olumlu yetki tespiti düzenlenen (1098261.009) SGK sicil numaralı işyeri ile aynı işkolunda olması nedeniyle işveren tarafından yapılan taleplerin somut bir gerekçeye dayanmadığını, başvuru tarihi itibarıyla söz konusu işyerinde 35 işçinin çalıştığını, bunlardan 20'sinin davalı Sendika üyesi olduğu görüldüğünden 16.....2022 tarihli ve 138474 ... olumlu yetki tespitine karar verildiğini, Bakanlık kayıtlarının incelenmesinde (1098261.009) SGK sicil numaralı işyerinde çalıştığı iddia edilen yedi kişi ile (1753453.035) SGK sicil numaralı işyerinde çalıştığı iddia edilen bir kişinin Sendikanın Bakanlığa başvuru tarihi olan ........2022'de belirtilen işyerlerinde çalışmadıklarının görüldüğünü, dava dilekçesindeki tüm iddiaların soyut nitelikte olduğunu, dava dilekçesi ekinde iddiaları destekler somut delillerin sunulmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Sendika vekili cevap dilekçesinde; müvekkilince davacıya ait işyerinde toplu ... sözleşmesi yapmak üzere ........2022 tarihinde Bakanlığa başvurulduğunu, 16.....2022 tarihinde Bakanlıkça davacı işyerinde işyeri toplu ... sözleşmesi yapmak üzere gerekli şartları sağladığının tespit edildiğini, davanın süresinde açılıp açılmadığı, görevli makama kayıt şartının yerine getirilip getirilmediği hususları bakımından itirazlarının bulunduğunu, davacının amacının toplu ... sözleşmesi sürecini kesintiye uğratmak olduğunu, davacı tarafın her yetki döneminde süreci uzatmak adına yasal dayanağı bulunmayan çeşitli gerekçelerle yetki tespitine itiraz ettiğini, bir önceki yetki döneminde de davacı tarafça asılsız iddialarla yetki tespitine itiraz edildiğini, müvekkili Sendikaya üye olan işçilerin istifaya zorlandığını, davacının, yetkisiz mahkemede dava açarak, yetki sürecinin uzamasına sebep olarak kötüniyetini her dönem olduğu gibi bir kez daha gösterdiğini, esasa ilişkin itirazların somut bir dayanağının bulunmadığını, ileri sürülen işkolu itirazının söz konusu yetki tespiti bakımından bir etkisinin bulunmayacağının anlaşıldığını, yetki tespitinin (1098261.009) SGK sicil numaralı işyeri bakımından yapıldığını, davacının işletmeye ilişkin ileri sürdüğü iddiaların herhangi bir dayanağı bulunmadığını, müvekkili Sendikanın toplu sözleşme imzalamak için kanunun aradığı çoğunluğu sağladığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; yetki tespit kararının davacı Şirkete 21.....2022 tarihinde tebliğ edildiği, davanın ise 28.....2022 tarihinde 6 ... günlük yasal süresi içerisinde açıldığı, 6356 ... Kanun'un 5 inci maddesindeki düzenleme ve konuya ilişkin yerleşik Yargıtay içtihatları göz önüne alındığında, davacı vekilinin işkolu itirazının bekletici mesele yapılması ve bu konuda keşif ve bilirkişi incelemesi yapılması taleplerinin isabetli olmadığı, davacı vekilince müvekkili Şirkete ait birden fazla işyerinin bulunduğu, (1753453.035) SGK sicil numaralı işyerinin de yetki tespitinde dikkate alınması gerektiği ileri sürülmüş ise de söz konusu işyerinin farklı işkolunda bulunduğu, davacı Şirkete ait kayıtlara göre yetki tespiti başvuru tarihinde davacı Şirkete ait (1098261.009) SGK sicil numaralı işyerinde 35 işçi çalıştığı, davalı Sendika üyelik bilgileri incelendiğinde davacı Şirkete ait işyerinde çalışan 21 işçinin, yetki tespiti başvuru tarihi itibarıyla davalı Sendika üyesi olduğu, bu kapsamda davalı Bakanlığın yetki tespit işleminde 6356 ... Kanun’da işyeri toplu ... sözleşmesi bakımından aranan yarıdan fazla çoğunluğun davalı Sendika tarafından sağlanmış olduğu, dava dilekçesinde, işyerinde çalıştığı bildirilen ve yetki tespitine dâhil edilmesi talep edilen D.S, F.M, O.D, T.B, Ü.B, M.Ş.M. ve M.Y. isimli kişilerin 2022/... döneminde davacı Şirketin (1098261.009) SGK sicil numaralı işyerinde çalışmadıkları, dava dilekçesinde ismi bildirilen O.E. isimli kişinin de yetki tespitine konu işyerinde çalışan olmadığı gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; İlk Derece Mahkemesince müvekkili Şirkete ait işyeri ile bağlı birimin, 6356 ... Kanun anlamında işkolunun ve işletme sayılıp sayılmayacağının tespitine yönelik taleplerinin yeterli şekilde incelenmediğini, müvekkili Şirket nezdinde çalışan işçi sayısının 35'ten fazla olduğunu, Sendikanın yeterli üye sayısına ulaşamadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; İlk Derece Mahkemesince toplu ... sözleşmesi yapma yetkisinin tespiti kararına konu (1098261.009) SGK sicil numaralı işyeriyle (1753453.035) SGK sicil numaralı işyerinin aynı işkolunda olmadıklarının belirlendiği, bu hâliyle davacı tarafça istinaf itirazlarında ileri sürülen toplu ... sözleşmesinin işletme düzeyinde yapılması gerektiği iddiasının gereği gibi incelenip hükme bağlandığı, dosya kapsamı itibarıyla davalı Sendikaya üye olan işçi sayısının işyerinde çalışan işçi sayısına oranlanmasıyla toplu ... sözleşmesi yapma yetkisi için aranan çoğunluğun sağlandığı, davacı tarafça ileri sürülen istinaf sebeplerinin yerinde görülmediği gerekçe gösterilerek davacının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; davanın ihbarı taleplerinin sonuçsuz bırakıldığını, işkolu ve işletme itirazlarının ön sorun kabul edilerek keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde işyerinin hangi işkolunda yer aldığı ve ...’de bulunan birimin hukuki durumunun belirlenmesi gerektiğini, işyerinde çalışan sayısının 35’ten fazla olduğunu, işyerinde davalı Sendika üyesi işçi sayısının 20 olarak kabulünün tartışmalı olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 ... Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 ... ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme ...” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 ... Kanun’un 5 inci maddesinin ikinci fıkrasına söyledir;
“Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.”
3. 6356 ... Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
4. 6356 ... Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
5. 6356 ... Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
6. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 370 inci maddesinin dördüncü fıkrası.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta; (1753453.035) SGK sicil numaralı birimde başvuru tarihi itibarıyla işçi çalışmadığından söz konusu birimin işyeri niteliğinde olmadığı ve buna göre yetki tespitinin işyeri toplu ... sözleşmesine ilişkin olduğu gözetilerek bu esaslar doğrultusunda, davalı Sendikanın başvuru tarihi itibarıyla gerekli çoğunluğu sağladığı gerekçesi ile davanın reddine karar verilmesi gerekirken Bölge Adliye Mahkemesince yetki tespit kararına konu (1098261.009) SGK sicil numaralı işyeriyle (1753453.035) SGK sicil numaralı işyerinin aynı işkolunda olmadıklarından bahisle davanın reddine karar verilmiş olması isabetli olmamıştır.
Ne var ki bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden, sonucu itibarıyla doğru bulunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının gerekçesinin değiştirilerek ve düzeltilerek onanması, 6100 ... Kanun’un 370 inci maddesinin dördüncü fıkrası hükmü gereğidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Davacı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı vekilinin Bölge Adliye Mahkemesince yapılan değerlendirmeye yönelik temyiz itirazlarının kabulü ile sonucu itibarıyla doğru olan Bölge Adliye Mahkemesi kararının gerekçesinin değiştirilerek ve düzeltilerek ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
05.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.