"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
SAYISI : 2022/293 E., 2024/90 K.
KARAR : Davanın kabulü
TEMYİZ EDENLER : Davalılar vekilleri
Taraflar arasında yetki tespitine itiraz davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne dair verilen kararın Dairece ikinci kez bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; verilen yetkisizlik kararının Dairece onanmasına karar verilmiştir.
Yetkili Mahkemece davanın açılmamış sayılmasına dair verilen kararın, Dairece üçüncü kez bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili Şirkete ait işyerinde toplu iş sözleşmesi yapmak için davalı Sendikanın gerekli çoğunluğu sağladığının tespit edildiğinin bildirildiğini, davalı Sendika yönünden toplu iş sözleşmesi yetki şartları oluşmadığını, davalı Bakanlığın olumlu yetki tespiti yazısı ile müvekkiline ait işyerinin işletme niteliğinde kabul edilerek üye çoğunluğunun belirlendiği anlaşılmakta ise de müvekkili Şirketin tek bir işyeri ve bu işyerine bağlı yer bulunduğundan işletme toplu iş sözleşmesi yetki şartlarının oluşmadığını, müvekkiline ait "... Organize Sanayi Bölgesi 1. Cadde No:38 .../..." adresinde bulunan yerin, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) nezdinde ayrı bir işyeri numarası almış olsa dahi bağımsız bir işyeri olmadığını, ... Organize Sanayinde bulunan ve hâlihazırda kurulma aşamasında bulunan fabrikanın müvekkilinin taşınacağı yeni adresi olacağını, yani hâlihazırda taşınma işlemlerinin devam ettiğini, bu durumda ... Organize Sanayide bulunan fabrikada yapılan işin tüm sevk ve idaresi ile diğer tüm ticari ve teknik aktivitesinin Şirket merkezinin bulunduğu "İnkilap Mah. Alemdağ Cad. Siteyolu Sok. No:3 .../..." adresinden gerçekleştirildiğini, bu kapsamda ...’da bulunan fabrika için tüm siparişler, gerekli tüm hammaddelerin alımı, alacakların takibi ve borçların ödenmesi, tüm müşteri ilişkileri ve diğer her türlü idari iş ve işlemlerin "İnkilap Mah. Alemdağ Cad. Siteyolu Sok. No:3 .../..." bulunan Şirket merkezinden yürütüldüğünü, müvekkilinin iştigal ettiği alanda birden fazla adreste imalat yapmasının mümkün olmadığını, ... Organize Sanayinde bulunan fabrika alanına taşınmak üzere, 2521 sayılı Kanun gereği alınması gereken izinlerin alınması, başvuruların yapılması ve taşınmanın mümkün olmayacağı da göz önünde bulundurulduğunda bir kısım makine ve ekipmanın taşınma son tarihi olan 01.12.2014 tarihinden önce anılan adrese gönderilmesi gerektiğini, fakat 2521 sayılı Kanun'un emredici hükümleri gereği yeni adreste hiçbir şekilde bir imalat yapılmasının söz konusu olmadığını, müvekkili Şirketin, ... Organize Sanayi Bölgesinde bulunan fabrika alanını boş olarak kiraladıktan sonra bir an evvel kanunda belirtilen faaliyet izin belgesini almaya hazır hâle getirmek üzere çalışmalarına başlandığını ve inşaatın başlatılması için alt işveren firmalarla anlaşmalar imzaladığını, Sendikanın yarıdan fazla çoğunluğunun bulunmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle yetki tespitinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; tespitin hatalı olmadığını, iddialara katılma imkânı olmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
2. Davalı Sendika vekili cevap dilekçesinde; davacının ticari merkezi ve işyerlerinin .../...’da olduğunu, işletme niteliği olup olmadığı ve işletme merkezinin neresi olduğundan bağımsız olarak davacının tüm adresleri ...’da olduğundan yetkili mahkemenin ... Çalışma ve İş Kurumu Müdürlüğünün bağlı olduğu ... iş mahkemeleri olduğunu, esas olanın başvuru tarihi itibarıyla işyeri işletme niteliğinin belirlenmesi olduğunu, işyerlerinden birinin sonradan kapatılmasının o an için işletme niteliği taşımadığının delili sayılmayacağını, Bakanlık tespitinin yerinde olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
... Anadolu 8. İş Mahkemesinin 21.11.2024 tarihli kararı ile; ... iş mahkemelerinin yetkili olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 26.05.2015 tarihli ve 2015/14580 Esas, 2015/19271 Karar sayılı ilâmı ile; işletme iddiasına ilişkin araştırma yapılmadan ve davanın hak düşürücü süre içinde açılıp açılmadığı belirlenmeden karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Birinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
... Anadolu 8. İş Mahkemesinin 26.04.2016 tarihli kararı ile; davanın kabulüne ve yetki tespitinin iptaline karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 29.09.2016 tarihli ve 2016/26722 Esas, 2016/16914 Karar sayılı ilâmı ile; ... iş mahkemelerinin yetkili olduğu gözetilmeksizin hüküm kurulmasının hatalı olduğu gerekçesiyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
... Anadolu 8. İş Mahkemesinin 31.01.2017 tarihli kararı ile ... iş mahkemelerinin yetkili olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
E. Onama Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 13.04.2017 tarihli ve 2017/19969 Esas, 2017/6463 Karar sayılı ilâmı ile; hükmün onanmasına karar verilmiştir.
F. Mahkeme Kararı
Mahkemenin 04.11.2020 tarihli kararı ile; işlemden kaldırılan ve üç ay içinde yenilenmeyen davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.
G. Üçüncü Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 30.03.2022 tarihli ve 2022/2147 Esas, 2022/4147 Karar sayılı ilâmı ile; vekillikten çekilme sebebiyle davacı asıla tebligat yapılmadığı, dosyanın işlemden kaldırılmasına ve açılmamış sayılmasına karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
H. Mahkemece Üçüncü Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; yetki tespitine konu iki birimin tek bir işyeri niteliğinde olduğu, Sendika tarafından yarıdan fazla çoğunluğun sağlanması gerektiği ancak gerekli çoğunluğun mevcut olmadığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar vekilleri; cevap dilekçelerinde belirttikleri sebeplerle Mahkeme kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuşlardır.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu iş sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu iş sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu iş sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı iş günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı iş günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı iş günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı iş günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428 inci maddesi, 438 inci maddesinin yedi, sekiz ve dokuzuncu fıkraları ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası
3. Değerlendirme
1.Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Kanun'un 428 inci maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelene Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesinin hukukça mümkün olmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davalıların yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
15.05.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.