"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/365 E., 2024/286 K.
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 4. İş Mahkemesi
SAYISI : 2023/551 E., 2023/889 K.
Taraflar arasındaki tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; ... Çalışma Genel Müdürlüğünün 19.04.2023 tarihli ve 239308 No.lu yetki tespit belgesi ile davalı ... İş Sendikası ile davacı arasında mevcut işletme toplu iş sözleşme süreci kapsamında arabuluculuk aşamasında yapılan görüşmelerin sonuçsuz kaldığını, uyuşmazlık tutanağının taraflara tebliğ edildiğini, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 60 ıncı maddesi gereğince grev kararının, 50 nci maddenin beşinci fıkrasında belirtilen uyuşmazlık tutanağının tebliği tarihinden itibaren 60 gün içinde alınabileceğini ve bu süre içerisinde altı iş günü önceden karşı tarafa bildirilecek tarihte uygulamaya konulabileceğinin düzenlendiğini, bu süre içerisinde, grev kararının alınmaması veya uygulanacağı tarihin karşı tarafa bildirilmemesi hâlinde toplu iş sözleşmesi yapma yetkisinin düşeceğini, adı geçen süreçte arabuluculuk uzlaşamama tutanağının davalı Sendikaya 12.08.2023 tarihinde tebliğ edilmiş olup 60 günlük sürenin işlemesinde esas alınacak tarihin bu süreye göre hesaplandığında Kanunda öngörülen azami sürenin dava tarihi itibarıyla dolmuş bulunduğunu, iş bu dava tarihi itibarıyla 60 günlük süre dolmuş olmasına karşı işletme toplu iş sözleşmesi kapsamındaki işyerlerinde henüz bir grev oylaması ilanı ve bu ilana göre yapılmış bir grev oylaması ve kesinleşmiş sonucu bulunmadığını, bu hususun davalı Bakanlığın 24.10.2023 tarihinde KEP adreslerine göndermiş olduğu ve işyerlerinde grev oylamasının 27.10.2023 tarihinde yapılacağının bildirildiği yazıyla açıkça ortaya konulduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle 6356 sayılı Kanun’un 60 ncı maddesi uyarınca toplu iş sözleşmesi yapma yetkisinin düştüğünün tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... İş Sendikası vekili cevap dilekçesinde; kanunun açık hükmü gereğince yetkinin düşmemesi için grev kararının uyuşmazlık tutanağının tebliği tarihinden itibaren 60 gün içinde alınmasının gerekli ve yeterli olduğu, yetki düşümüne ilişkin cümlede "veya" bağlacının kullanıldığını, Türk Dil Kurumuna göre "veya" bağlacının iki durumdan birinin seçildiğini belirten bir bağlaç olduğunu, dolayısıyla bu bağlaç ile bağlanan hâllerden biri gerçekleşirse, sendikanın yetkisinin düşmeyeceğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; grev kararının 60 günlük süreç içerisinde alınmasına rağmen görevli makam ve işçi listelerinin gönderilmesi hususunda yaşanan gecikmelerin toplu iş sözleşmesi sürecini uzattığını, yapılan işlemlerin hukuka uygun olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; 6356 sayılı Kanun'da, hangi durumlarda işçi sendikasının yetkisinin hükümsüz olacağının sınırlı bir şekilde sayıldığı, oylama sonucunda "greve evet" kararı çıkarsa bu konuda yasal bir düzenlemeye yer verilmediği ancak sistemin bütünü dikkate alındığında bu konuda bir düzenlemeye de gerek olmadığı, 6356 sayılı Kanun'un bu konudaki sistemine göre grev kararı alma ve uygulamaya koyma ve eğer yapılacak ise grev oylamasının hepsinin tek bir süre içerisinde gerçekleştirileceği, bu konudaki tek karar ve sürenin arabulucu raporunun tebliğinden itibaren başlayan 60 günlük süre olduğu, anlaşamama tutanağının davalı Sendika tarafından 12.08.2023 tarihinde tebellüğ alındığı, 6356 sayılı Kanun'un 60 ıncı maddesi uyarınca uyuşmazlık tutanağının tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içinde grev kararının alınabileceği ve yine bu süre içerisinde 6 iş günü önceden karşı tarafa bildirilecek tarihte uygulamaya konulabileceği, dava tarihi itibarıyla 60 günlük sürenin dolduğu, grev kararının alınmadığı ve uygulamaya konulacağı tarihin davacıya bildirilmediği, dolayısıyla davalı Sendikanın toplu iş sözleşmesi yapma yetkisinin düştüğü gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
Davalılar vekilleri; cevap dilekçesinde belirttikleri sebeplerle kararın kaldırılmasını talep etmişlerdir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; İlk Derece Mahkemesi kararının isabetli olduğu gerekçesiyle başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar vekilleri; cevap ve istinaf dilekçelerinde belirttikleri sebeplerle kararın bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, işçi sendikasının yetkisinin düştüğünün tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun'un “Grevin tanımı” kenar başlıklı 58 inci maddesi şöyledir:
“(1) İşçilerin, topluca çalışmamak suretiyle işyerinde faaliyeti durdurmak veya işin niteliğine göre önemli ölçüde aksatmak amacıyla, aralarında anlaşarak veya bir kuruluşun aynı amaçla topluca çalışmamaları için verdiği karara uyarak işi bırakmalarına grev denir.
(2) Toplu iş sözleşmesinin yapılması sırasında uyuşmazlık çıkması hâlinde, işçilerin ekonomik ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını korumak veya geliştirmek amacıyla, bu Kanun hükümlerine uygun olarak yapılan greve kanuni grev denir.
(3) Kanuni grev için aranan şartlar gerçekleşmeden yapılan grev kanun dışıdır.”
2. 6356 sayılı Kanun’un “Kanuni grev ve lokavt kararının alınması ve uygulamaya konulması” kenar başlıklı 60 ncı maddesi şöyledir:
“(1) Grev kararı, 50 nci maddenin beşinci fıkrasında belirtilen uyuşmazlık tutanağının tebliği tarihinden itibaren altmış gün içinde alınabilir ve bu süre içerisinde altı iş günü önceden karşı tarafa bildirilecek tarihte uygulamaya konulabilir. Bu süre içerisinde, grev kararının alınmaması veya uygulanacağı tarihin karşı tarafa bildirilmemesi hâlinde toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi düşer.
(2) Uyuşmazlığın tarafı olan işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren, grev kararının kendisine tebliğinden itibaren altmış gün içinde lokavt kararı alabilir ve bu süre içerisinde altı iş günü önceden karşı tarafa bildirilecek tarihte uygulamaya koyabilir.
(3) Grev ve lokavt kararları, kararı alan tarafça işyeri veya işyerlerinde derhâl ilan edilir.
(4) Bildirilen tarihte başlamayan grev hakkı veya lokavt düşer. Süresi içinde grev kararı uygulamaya konulmamışsa ve alınmış bir lokavt kararı da yoksa veya lokavt da süresi içinde uygulamaya konulmamışsa yetki belgesinin hükmü kalmaz.
(5) Grev ve lokavt kararlarının uygulanacağı tarih, kararı alan tarafça karşı tarafa tebliğ edilmek üzere notere ve bir örneği de görevli makama tevdi edilir. Uygulama tarihi, kararı alan tarafça ayrıca işyeri veya işyerlerinde derhâl ilan edilir.
(6) (İptal: Anayasa Mahkemesinin 22/10/2014 tarihli ve E.: 2013/1, K.: 2014/161 sayılı Kararı ile.)
(7) Kanuni grev kararı alınan bir uyuşmazlıkta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı uyuşmazlığın çözümü için bizzat arabuluculuk yapabileceği gibi bir kişiyi de arabulucu olarak görevlendirebilir.”
3. 6356 sayılı Kanun’un "Grev oylaması" kenar başlıklı 61 inci maddesi şöyledir:
"(1) Grev kararının işyerinde ilan edildiği tarihte o işyerinde çalışan işçilerin en az dörtte birinin ilan tarihinden itibaren altı iş günü içinde işyerinin bağlı bulunduğu görevli makama yazılı başvurusu üzerine, görevli makamca talebin yapılmasından başlayarak altı iş günü içinde grev oylaması yapılır.
(2) Oylamaya ilişkin itirazlar, oylama gününden başlayarak üç iş günü içinde mahkemeye yapılır. İtiraz, mahkemece üç iş günü içinde kesin olarak karara bağlanır.
(3) Oylamada grev ilanının yapıldığı tarihte işyerinde çalışan işçilerden oylamaya katılanların salt çoğunluğu grevin yapılmaması yönünde karar verirse, bu uyuşmazlıkta alınan grev kararı uygulanamaz. Bu durumda 60 ıncı maddenin birinci fıkrasında belirtilen sürenin sonuna kadar anlaşma sağlanamazsa veya 51 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen süre içerisinde işçi sendikası Yüksek Hakem Kuruluna başvurmazsa yetki belgesinin hükmü kalmaz.
(4) İşletme toplu iş sözleşmesi yapılmasına ilişkin uyuşmazlıkta grev oylaması talebi, işletmenin her bir işyerinin bağlı bulunduğu görevli makama yapılır. Grev oylaması isteyen işçilerin sayısının yeterli orana ulaşıp ulaşmadığının tespiti ile grev oylamasının sonuçları işletme merkezinin bağlı bulunduğu görevli makamda toplanır ve toplu sonuç orada belirlenir.
(5) Grup toplu iş sözleşmesi yapılmasına ilişkin uyuşmazlıkta grev oylaması talebi, grubun her bir işyerinin bağlı bulunduğu görevli makama yapılır. Grev oylaması isteyen işçilerin sayısının yeterli orana ulaşıp ulaşmadığının tespiti ile grev oylamasının sonuçları her işyeri için ayrıca belirlenir.
(6) Grev oylamasının usul ve esasları Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir."
4. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin biirnci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Somut uyuşmazlıkta toplu görüşme ve arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanamamış; arabulucu uyuşmazlık tutanağı davalı Sendikaya 12.08.2023 tarihinde tebliğ edilmiş; Sendika tarafından 12.09.2023 tarihinde grev kararı alınmış ancak 12.08.2023 tarihinden itibaren 60 günlük süre içinde grev uygulama tarihi bildirilmemiş ve grev uygulanmamıştır.
3. Grev oylaması, alınan grev kararının uygulanacağı işyerinde veya işyerlerinde çalışmakta olan işçilerin iradeleriyle grevi engelleyebildikleri demokratik bir süreçtir. Grev oylaması yasal bir grev sürecinin zorunlu bir unsuru olmayıp işyerinde veya işletmede çalışan işçilerin bu yolda bir talepte bulunmasına bağlıdır (Fevzi Şahlanan, Toplu İş Hukuku, İstanbul, 2020, s.570-571). Bu anlamda grev oylaması grevin uygulanmasının zorunlu şartı olmadığı için grevin uygulanmaya konması için ne grev oylaması talebinin ne de oylama sonucunun beklenmesine gerek vardır (Aziz ... Tuncay, Burcu Savaş Kutsal, ... Bozkurt Gümrükçüoğlu, Toplu İş Hukuku, İstanbul 2023, s.460). Bu açıklamalar ışığında belirtmek gerekir ki 6356 sayılı Kanun'un 50 nci maddesinin beşinci fıkrasında belirtilen uyuşmazlık tutanağının tebliği tarihinden itibaren 60 gün içinde alınan grev kararının uygulanacağı tarihin karşı tarafa bildirilmemesi hâlinde toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi düşer.
4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalılar vekillerince temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
30.05.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.