"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 33. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/2073 E., 2023/2644 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 4. ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/413 E., 2023/685 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; dava konusu yetki tespit kararının müvekkiline 23.09.2022 tarihinde tebliğ edildiğini ve dava dilekçelerinin ... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğüne 28.09.2022 tarihinde süresinde kayıt ettirildiğini, yetki tespitinin davalı Sendikanın hukuka aykırı ve muvazaalı ... ve işlemlerine dayandığını, davalı Sendikanın üye sayısını bir gün artırıp ertesi gün istifa ettirmek suretiyle muvazaalı şekilde değiştirdiğini, müvekkiline ait tüm işyerlerinin yetki tespitinde dikkate alınmadığını, üye sayısının tespitinde son üç aylık dönemin esas alınması gerektiğini belirterek davalı Bakanlığın 20.09.2022 tarihli ve 171916 ... olumlu yetki tespitinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; öncelikle davanın
yasal süresi içinde açılıp açılmadığının incelenmesi gerektiğini, müvekkili Bakanlıkça yapılan
yetki tespitinde, 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 ... Kanun) 41 inci
maddesi uyarınca, Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan işyerlerine ilişkin tescil ve
işçi bildirimleri ile e-Devlet üzerinden yapılan sendika üyelik işlemlerinin esas alındığını, yetki tespiti başvuru tarihi itibarıyla 133 işçiden 68 işçinin yetki tespiti için başvuran sendika üyesi olduğunu, davacı tarafça dava dilekçesinde iddia edilen hususlara dair dosyaya somut bir delil sunulmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Sendika vekili cevap dilekçesinde; dava dilekçesinde ileri sürülen itirazların herhangi bir somut delil veya veriye dayanmadığını, davanın açık bir dava açma hakkının kötüye kullanımı örneği olduğunu, sendika üyelik ve istifa işlemlerinin e-Devlet ortamında gerçekleştirildiğini, müvekkili Sendikaya e-Devlet sistemi üzerinden üye olan bir kısım işçinin işveren baskısı nedeniyle Sendikadan istifa etmelerinin müvekkili aleyhine suçlama konusu yapıldığını, Bakanlıkça mevzuat hükümlerine uygun olarak yapılan tespitin yerinde olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davanın süresinde açıldığı, davalı Sendikanın işkolu barajını aştığı, davacı işverenin davalı Sendikanın kurulu bulunduğu işkolunda faaliyet gösteren iki işyeri bulunduğu, işletmede çalışan işçilerin yüzde kırkının davalı Sendikaya üye olma şartının sağlanması gerektiği, 16.09.2022 yetki tespit başvuru tarihi itibarıyla davalı Sendikanın kurulu bulunduğu işkolunda davalıya ait işyerlerinde 132 işçinin çalıştığı, 68 işçinin davalı Sendikaya üye olduğu, böylelikle davalı Sendikanın davacıya ait işyerlerinde işletme toplu ... sözleşmesi yapmak için 6356 ... Kanun'un aradığı %40 çoğunluğu sağladığı, yetki tespit başvurusu tarihinde ve bir gün önce davalı Sendikaya üye olan ve üyelikten istifa eden işçilerin bulunduğu ancak sendika üyeliklerinin e-Devlet sistemi üzerinden yapıldığı ve sendika üyeliğinden çekilmenin 1 ay sonra geçerlik kazanacağı dikkate alınarak davacı tarafın iddialarına itibar edilmediğinden bahisle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; yetki tespitinden hemen önce davalı Sendikaya üye olup istifa eden işçilerin üyeliklerinin muvazaalı olduğunu, bunun ispatı için müvekkili işverence gösterilen tanıklar dinlenmeksizin verilen kararın hukuka uygun olmadığını, davacının tüm işyerlerinin dikkate alınmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; yetki tespiti başvurusu tarihinde SGK'dan gelen kayıtlara göre davacı işverenin İşkolları Yönetmeliği'nin 12 sıra numaralı metal işkolunda faaliyet gösteren iki işyeri bulunduğu, buna göre işletme toplu ... sözleşmesi yetkisi için işletmede çalışan işçilerin %40'ının başvuru yapan Sendikaya üye olma şartı aranacağı, davalı Bakanlıkça yapılan incelemede bu şartların sağlandığı, davacı vekilince istinaf itirazlarında yetki tespiti talebinden hemen önce Sendikanın üye kaydı yapıp yetki tespit talebinden hemen sonra üye işçilerin istifasını istediği, muvazaalı üyeliklerin olduğu ileri sürüldüğü; ancak işyerinde çalışan işçiler ile sendika üyesi olan işçilerin tamamen e-Devlet ortamında ve davalı Bakanlığın otomasyon sisteminde gerçekleşen üyelik ve istifa işlemleri çerçevesinde belirlendiği, resmî kayıtların esas alındığı bir tespitte muvazaa iddiasının tanıkla ispat edilemeyeceği, sendikaya üyeliğinin sendikaya ve üye işçiye sağlayacağı avantajlar göz önüne alındığında özellikle işçi yönünden lehine olacak kazanımları kaybedecek şekilde sendikanın baskısı ile üyelikten istifa etmesi hayatın olağan akışına uygun olmadığı, davacı vekilinin işçi sayısının muvazaalı şekilde sağlandığı iddialarının yerinde görülmediği gerekçesiyle başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 ... Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 ... ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme ...” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 ... Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası şu şekildedir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 ... Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 ... Kanun'un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Somut uyuşmazlık hâkimlik mesleğinin gerektirdiği hukuki bilgiyle çözümlenmesi gereken nitelikte olduğundan 6100 ... Kanun’un 266 ncı maddesine aykırı olarak İlk Derece Mahkemesince bilirkişi raporu alınması hatalı ise de bu durum sonuca etkili görülmediğinden eleştiri ile yetinilmiştir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
05.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.