"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/4050 E., 2024/621 K.
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 54. İş Mahkemesi
SAYISI : 2021/297 E., 2023/666 K.
Taraflar arasındaki istatistiklere itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... dâhili davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... dâhili davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlığa ait hastane işyerinde 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu (4688 sayılı Kanun) çerçevesinde 16.05.2019 tarihinde yapılan sendika üye sayıları tespit toplantısında müvekkili Sendikanın üye sayısının 139, davalı ... ve Sosyal Hizmet Çalışanları Sendikasının (Sağlık-Sen) üye sayısının ise 150 olarak belirlendiğini, ancak yapılan tespit işleminin usulsüz ve hatalı olduğunu, bir kısım çalışanların müvekkili Sendikaya üye oldukları hâlde müvekkilinin üyesi olarak kabul edilmediğini, bir kısım üyelerinin ise davalı Sendika üyesi olarak kabul edildiğini, isimleri belirtilen 10 çalışanın ise geriye dönük ve usulsüz şekilde davalı Sendikaya üye olduklarını bu çalışanların davalı Sendika üyesi olarak kabul edilmesinin hatalı olduğunu ileri sürerek 16.05.2019 tarihinde düzenlenen toplantı tutanağının iptali ile yanlışlığın düzeltilerek üye sayılarının yeniden tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Dâhili davalı ...-Sen vekili cevap dilekçesinde; yetkili sendika üye sayısı tespitine ilişkin işlemlerin yasal mevzuata uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davanın hak düşürücü süre içerisinde açılmadığını, üyelik tespit işleminin mevzuata uygun olarak yapıldığınıi belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
3. Dâhili davalı ... vekili cevap dilekçesinde; Bakanlık işleminin usul ve hukuka uygun olarak, gerçek verilere ve tespite dayalı olarak tesis edildiğini, hukuka uygun olarak mevzuatta belirtilen belgeler doğrultusunda işlemin tesis edildiğini, dava konusu tutanağın oluşturulmasında müvekkili Bakanlığın etkisi bulunmadığını, müvekkili Bakanlık yönünden davanın reddine karar verilmesi gerektiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; 4688 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesinde üyelik başvuru usulünün düzenlendiği, bu düzenlemeye göre üyeliğin sendikaya başvurma ve başvurunun sendika yetkili organınca kabulü ile gerçekleştiği, başvurunun tek başına yeterli olmadığı, 4688 sayılı Kanun'da geriye dönük üyeliğin kabul edileceğine dair bir düzenlemede mevcut olmadığı, bu kapsamda 16.05.2019 tarihli tutanakta davalı Sendikaya üyelikleri kabul edilen 7 çalışanın üyelik başvuru tarihi ve sendika yetkili organınca üyeliklerinin kabul tarihine göre üyeliklerinin henüz gerçekleşmediği ve geriye dönük üyelik kabul edilemeyeceğinden bu 7 çalışanın davalı Sendikanın tespit edilen sayısından mahsup edildiği, 4688 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesi uyarınca aynı tarihli birden fazla üyeliğe ilişkin bildirimlerin dikkate alınmayacağı gözetilerek davalı Sendika üyesi kabul edilen P.T'nin davalı Sendikanın tespit edilen sayısından mahsup edildiği, H.K. isimli çalışanın çekilme süresi içinde çekilmeden vazgeçtiği ve üyeliği sona ermeden davacı Sendikada üye olarak devam etmek hususunda iradesini ortaya koyduğundan bu çalışanın davalı Sendikanın tespit edilen sayısından mahsup edildiği, H.T., U.G. ve F.D. isimli çalışanların da davacı Sendika üyesi olduklarının tespit edildiği ve davalı Sendikanın tespit edilen sayısından mahsup edildiği; ancak ücretsiz izinde olan Sendika yöneticisi Ö.Y'nin davalı Sendika üye sayısına eklenmesi gerektiği, bu durumda davalı Sendika üye sayısının 140, davacı Sendika üye sayısının ise 145 olduğunun tespit edildiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... dâhili davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Dâhili davalı ...-Sen vekili; müvekkili Sendikaya üyeliklerinin geriye dönük olduğu gerekçesiyle üye sayısından mahsup edilen 7 çalışanın iradelerinin müvekkili sendikaya üye olma yönünde olduğunu, bu hususun netliğe kavuşması için formların kriminal incelemeye tâbi tutulması gerektiğini, P.T. isimli çalışanın müvekkili Sendikaya üyelik başvurusunun daha önce olduğunu ve bu nedenle müvekkili Sendika üyesi kabulü gerektiğini, H.T., U.G. ve F.D. isimli çalışanların üyelik kesintilerine göre müvekkili Sendikanın üyesi içinde değerlendirilmesi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili; davanın hak düşürücü süre içerisinde açılmadığını, üyelik tespit işleminin mevzuata uygun olarak yapıldığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
3. Dâhili davalı ... vekili; önceki dilekçe ve beyanlarının dikkate alınmasını, İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve kanuna aykırı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; uyuşmazlık konusu 16.05.2019 tarihli tutanakta davalı ...-Sen üyesi oldukları kabul edilen 7 çalışanın, toplantı tarihinde üyelik başvurularının onaylandığının ilgili Sendika tarafından ispatlanamadığı ve bu işçilerin 4688 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesi çerçevesinde Sağlık-Sen üyeliğini kazandıklarının kabul edilemeyeceği, ilgili toplantı tutanağında davalı ...-Sen üyesi olduğu kabul edilen 1 çalışanın ise; aynı tarihte davacı Sendikada da üyelik kaydının bulunduğu ve yasal düzenlemelere göre ilgili çalışanın her iki Sendika üye sayısı tespitinde dikkate alınamayacağı, ayrıca uyuşmazlık konusu tutanakta davacı Sendikanın üyeliğinden çekildiği kabul edilen 1 çalışanın, üyeliğinin düşmesi için Kanun'da öngörülen 30 günlük süre dolmadan üyelikten çekilmekten vazgeçtiği yönünde dilekçe ibraz ettiği ve davalı ...-Sen tarafından 15.05.2019 tarihi itibarıyla ücretlerinden sendika dayanışma aidatı kesilen 3 çalışanın ise davacı Sendikaya üyelik kayıtlarının devam ettiği belirlendiğinden bahisle davanın kabulüne karar verilmesinde usul ve kanuna aykırılık olmadığı gerekçesiyle istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... dâhili davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... dâhili davalılar vekilleri; istinaf dilekçesinde belirttikleri sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuşlardır.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 4688 sayılı Kanun kapsamında sendika üye sayılarına ilişkin tespitin ve istatistiğin düzeltilmesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 4688 sayılı Kanun’un “Sendika üyeliğinin kazanılması” kenar başlıklı 14 üncü maddesi şöyledir:
"Sendikalara üye olmak serbesttir.
Kamu görevlileri çalıştıkları işyerinin girdiği hizmet kolunda kurulu bir sendikaya üye olabilirler.
Sendikaya üyelik, kamu görevlisinin üç nüsha olarak doldurup imzaladığı üye formu ile sendikaya başvurması ve başvurunun sendika yetkili organınca kabulü ile kazanılır.
Üyelik başvurusu, sendika tarafından en çok otuz gün içinde reddedilmediği takdirde üyelik istemi kabul edilmiş sayılır. Haklı bir sebep gösterilmeden üyeliği kabul edilmeyen kamu görevlisinin, bu kararın kendisine tebliğinden itibaren otuz gün içinde iş davalarına bakmakla görevli mahallî mahkemede dava açma hakkı vardır.
Sendika, üyeliği kesinleşen kamu görevlisinin başvuru belgesinin bir örneğini üyenin kendisine verir, bir örneği sendikada kalır, bir örneğini üyelik ödentisine esas olmak ve dosyasında saklanmak üzere onbeş gün içinde işverene gönderir.
Birden çok sendikaya üye olunamaz. Birden çok sendikaya üyelik halinde sonraki üyelikler geçersizdir.
Aynı tarihli birden fazla üyeliğe ilişkin bildirimler dikkate alınmaz ve bu husus kamu işvereni tarafından ilgiliye ve sendikalara yazılı olarak bildirilir."
2. 4688 sayılı Kanun’un “Üyeliğin sona ermesi” kenar başlıklı 16 ncı maddesi şöyledir:
"Her üye üyelikten serbestçe çekilebilir.
Üyelikten çekilme, çekilmek isteyen kamu görevlisi tarafından, üç nüsha olarak doldurulup imzalanan üyelikten çekilme bildiriminin kurumuna verilmesi ile gerçekleşir. Kurum görevlisi, kayıt numarası ile tarih verilen çekilme bildiriminin bir suretini derhal üyeye vermek zorundadır. Kamu işvereni, bildirimin bir örneğini onbeş gün içinde sendikaya gönderir.
Çekilme, kamu işverenine başvurma tarihinden başlayarak otuz gün sonra geçerli olur. Çekilenin bu süre içinde başka bir sendikaya üye olması halinde yeni sendikaya üyeliği, bu sürenin bitim tarihinde kazanılır.
Üyenin, sendikadan çıkarılma kararı sendika merkez genel kurulunca alınır. Çıkarma kararı, çıkarılana ve işverene yazı ile bildirilir. Çıkarma kararına karşı üye, bildirim tarihinden itibaren onbeş gün içinde görevli iş mahkemesine itiraz edebilir. Mahkeme iki ay içinde kesin karar verir. Üyelik, çıkarılma kararı kesinleşinceye kadar sürer.
(Değişik birinci cümle: 4/4/2012-6289/11 md.) Çekilme, göreve son verilmesi veya sair nedenlerle kamu görevinden ayrılanların üyelikleri, sendika şubesi, sendika veya konfederasyon organlarındaki görevleri, farklı bir hizmet koluna giren kuruma atananlardan sendika üyesi olanların ise üyelikleri, varsa sendika şubesi ve sendika organlarındaki görevleri sona erer, ancak varsa konfederasyon organlarındaki görevleri devam eder. Emekliye ayrılanların sendika şubesi, sendika veya konfederasyon organlarındaki görevleri seçildikleri dönemin sonuna kadar devam eder.
Üyeliğin devamı ve askıya alınması hallerinde 2821 sayılı Sendikalar Kanununun 24 üncü maddesinde yer alan hükümler uygulanır."
3. 4688 sayılı Kanun’un “Üye sayılarının tespiti” kenar başlıklı 30 uncu maddesi şöyledir:
“Sendika ve konfederasyonların üye sayılarının belirlenmesinde aşağıdaki esaslar uygulanır:
a) Kurumlarca yapılacak tespit;
Tespite ilişkin toplantıya kurumun işveren vekili ile tahakkuk memuru veya mali hizmetler birimi yetkilisi ve kurumun hizmet kolunda faaliyette bulunan sendikalardan birer temsilci katılır. Toplantı her yıl 15 mayıs tarihinden sonra beş iş günü içerisinde kurumca belirlenerek sendikalara bildirilen yer ve günde yapılır.
Bu Kanuna tâbi olarak kurumda çalışan kamu görevlilerinin, 15 mayıs tarihi itibarıyla listesi ile üyelerinden aidat kesintisi yapılan sendikaların üyelerini gösterir liste, toplantıya katılanlarca değerlendirilir. Bu değerlendirmeden sonra, toplam kamu görevlisi sayısı ile sendika üyesi kamu görevlilerinin sendikalara göre toplam sayılarını belirten tutanak toplantıya katılan taraflarca imzalanır. İmzalı tutanak, kamu işvereni ve sendikalarca mayıs ayının son iş gününe kadar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına gönderilir.
Kurumların taşra teşkilatları, yukarıdaki esaslara göre tarafların katılımı ile yapılacak toplantı neticesinde düzenlenecek tutanakları kurum merkezinde yapılacak tespitte değerlendirilmek üzere 15 mayıs tarihini takip eden iki iş günü içerisinde kurum merkezine gönderirler. Bu tutanaklar kurum merkezinde tarafların katılımı ile tek tutanak haline getirilir.
b) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca kurumlardan ve sendikalardan gelen müşterek imzalı listeler üzerinden yapılacak tespit;
..., kurumlarda çalışan toplam kamu görevlisi sayısı ile sendikalar itibarıyla üyelik kesintisi yapılan üye sayılarını dikkate alarak her yıl 15 mayıs tarihi itibarıyla hizmet kollarındaki bütün kamu görevlileri sayısı ile hizmet kolundaki sendikaların üye sayılarını tespit eder. Buna göre (…) kamu görevlileri sendikaları ile konfederasyonların toplam üye sayısını belirler ve sonuçları her yıl temmuz ayının ilk haftasında Resmî Gazetede yayımlar.
(Ek fıkra: 4/4/2012-6289/20 md.) Sonuçların yayımı tarihinden itibaren beş işgünü içinde kamu görevlileri sendikaları ile konfederasyonlarının üye sayılarının yanlışlığı iddiasıyla sendika ve konfederasyonlarca Ankara İş Mahkemesine itiraz edilebilir. Mahkeme itirazı onbeş gün içinde karara bağlar.”
4. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı ... dâhili davalılar vekillerince temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı ... ile dâhili davalı ... harçtan muaf olduklarından harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
10.06.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.