"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/632 E., 2024/715 K.
KARAR : Davacının istinaf başvurusunun esastan reddi, davalının istinaf başvurusunun kabulü ile davanın kısmen kabulü
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 2. İş Mahkemesi
SAYISI : 2021/303 E., 2023/615 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddi, davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı Bakanlığa bağlı Samsun Eğitim ve Araştırma Hastanesinde sıhhi tesisat teknisyeni olarak çalıştığını, 01.01.2019-31.12.2020 yürürlük süreli ve ... ve Sosyal Hizmet İşçileri (...-İş) ile Sağlık Bakanlığının üyesi olduğu ... Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası (...) arasında 10.08.2020 tarihinde imzalanan toplu iş sözleşmesinden faydalandığını, toplu iş sözleşmesinin "Hizmet zammı" başlıklı 36 ncı maddesinin (1) inci bendinde “Bu Toplu İş Sözleşmesinin kapsamında bulunan teknik elemanlara kariyerlerinin karşılığı emsali memur personele ödenen iş güçlüğü, iş riski, temininde güçlük zammı ve özel hizmet tazminatı tutarı, hizmet zammı net olarak ödenir.” şeklinde hükmün yer aldığını, davacının fiilen teknik personel olarak çalıştığını ve toplu iş sözleşmesinin 36 ncı maddesinin (1) inci bendine göre hizmet zammı alması gerektiğini, ancak bugüne kadar işverenin hizmet zammının düz işçi gibi ücretinin %13'ü olarak ödendiğini ileri sürerek hizmet zammı farkı alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde bulunduklarını, davacının İdareden herhangi bir alacağının bulunmadığnı, 01.01.2019-31.12.2020 yürürlük süreli ... İş Sendikası ile ... arasında 10.08.2020 tarihinde imzalanan toplu iş sözleşmesinin 36 ncı maddesinde hizmet zammına ilişkin düzenlemeye yer verildiğini, cevap dilekçesi ekinde yer alan Uyuşmazlıkların Çözüm Kurulu Kararına göre teknik elemanı kavramına hangi işçilerin girdiğinin belirlendiğini, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu (657 sayılı Kanun) ve anılan Kanun'a dayanılarak yürürlüğe konulan Devlet Memurlarına Zam ve Tazminat Ödenmesine İlişkin 2006/10344 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin konuya ilişkin emsal kararları değerlendirildiğinde; personele teknik hizmet zammı ödenebilmesi için “teknik eleman” olarak belirlenmiş alanlarda istihdam edilmiş olması, fiilî olarak görev yapması, ayrıca en az orta derecede mesleki tahsil/teknik lise veya dengi okul mezunu olma şartlarını sağlaması gerektiğini, davacıya öğretim durumu itibarıyla gerekli şartı taşımadığından ödeme yapılmadığını, davacı tarafından talep edilen faiz türüne ve başlangıç tarihine itiraz ettiklerini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının ...-İş Sendikası ile ... arasında talep konusu dönemde işyerinde yürürlükte bulunan toplu iş sözleşmesi hükümlerinden yararlanması gerektiği, 01.01.2019-31.12.2020 yürürlük süreli toplu iş sözleşmesinin 36 ncı maddesi ile Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 09.02.2023 tarihli ve 2022/16174 Esas, 2023/1709 Karar sayılı kararında belirtilen ilkeler dikkate alındığında davacının hizmet zammı farkı alacağına hak kazandığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili; İlk Derece Mahkemesince hükme esas alınan bilirkişi raporunda brüt olarak hesaplanan alacak tutarının aslında net tutar olduğunu, Mahkemece ilgili tutar üzerinden yeniden kesinti yapılmak suretiyle hüküm kurulmasının hatalı olduğunu; bilirkişi raporunda ve ıslah dilekçesinde belirtilen faiz başlangıç tarihlerinden itibaren faize hükmedilmesi gerekirken arabuluculuk son tutanak tarihinden itibaren faize hükmedilmesinin isabetsiz olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili; 657 sayılı Kanun ve anılan Kanun'a dayanılarak yürürlüğe konulan Devlet Memurlarına Zam ve Tazminat Ödenmesine İlişkin 2006/10344 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin konuya ilişkin emsal kararları ile Uyuşmazlık Çözüm Kurulu Kararı gözetildiğinde; davacının en az orta derecede mesleki tahsil/teknik lise veya dengi okul mezunu olma şartlarını sağlamadığından davacıya hizmet zammı ödemesi yapılmadığını, davacı tarafça talep edilen faizin türüne de itiraz ettiklerini ileri sürerek davanın reddine karar verilmek üzere İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının davalı Bakanlık bünyesindeki Hastane işyerinde ısıtma ve sıhhi tesisat çalışanı olarak istihdam edildiği, lise mezunu olup istihdam edildiği alanda ustalık belgesinin de mevcut olduğu; dolayısıyla davacının hizmet zammına hak kazandığının sabit olduğu; davacının talebi 10.08.2020 tarihinde imzalanan 01.01.2019-31.12.2020 yürürlük süreli ... İş Sendikası ile ... arasındaki toplu iş sözleşmesine dayandığından ilgili alacağa en yüksek işletme kredisi faizi yürütülmesinde isabetsizlik bulunmadığı, alacağa uygulanan faizin başlangıç tarihi ile alacağın net miktar üzerinden hüküm altına alınmasında da hukuka aykırılık bulunmadığı; ancak davacı dava ve ıslah dilekçesi ile toplam 18.584,36 TL alacak talep etmiş olmasına rağmen İlk Derece Mahkemesince yanılgıya düşülerek davacının talebi aşılmak suretiyle 18.720,48 TL alacağın hüküm altına alınmasının hatalı olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddi, davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; istinaf dilekçesindeki gerekçelere dayanarak ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili; istinaf dilekçesindeki gerekçelere dayanarak ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının hizmet zammı farkına hak kazanıp kazanmadığı, hüküm altına alınan alacağın miktarı, alacağa uygulanması gereken faizin türü ile başlangıç tarihi hususlarındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 657 sayılı Kanun'un "Tesis edilen sınıflar" başlıklı 36 ncı maddesinin birinci fıkrasının "Teknik hizmetler sınıfı" alt başlıklı (II) numaralı bendi şöyledir:
"Bu Kanunun kapsamına giren kurumlarda meslekleriyle ilgili görevleri fiilen ifa eden ve meri hükümlere göre yüksek mühendis, mühendis, yüksek mimar, mimar, jeolog, hidrojeolog, hidrolog, jeofizikçi, fizikçi, kimyager, matematikçi, istatistikçi, yöneylemci (Hareket araştırmacısı), matematiksel iktisatcı, ekonomici ve benzeri ile teknik öğretmen okullarından mezun olup da, öğretmenlik mesleği dışında teknik hizmetlerde çalışanlar, Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi veya bölümlerinden mezun şehir plancısı, yüksek şehir plancısı, yüksek Bölge Plancısı, 3437 ve 9/5/1969 tarih 1177 sayılı Kanunlara göre tütün eksperi yetiştirilenler ile müskirat ve çay eksperleri, fen memuru, yüksek tekniker, tekniker teknisyen ve emsali teknik unvanlara sahip olup, en az orta derecede mesleki tahsil görmüş bulunanlar, Teknik Hizmetler sınıfını teşkil eder. "
3. Dava konusu uyuşmazlıkta uygulanacak olan ... İş Sendikası ile ... arasında 10.08.2020 tarihinde imzalanan ve 01.01.2019-31.12.2020 yürürlük süreli toplu iş sözleşmesinin 36 ncı maddesinin ilgili kısmı şu şekildedir:
"Bu toplu iş sözleşmesinin kapsamında bulunan teknik elemanlara kariyerlerinin karşılığı emsali memur personele ödenen iş güçlüğü, iş riski, temininde güçlük zammı ve özel hizmet tazminatı tutarı, hizmet zammı olarak ödenir. Bu toplu iş sözleşmesinin kapsamında bulunan teknik elemanlar dışındaki işçilere; hiçbir ödemeyi etkilememek kaydı ile her ay aylık çıplak ücretlerinin %13'lük tutarı hizmet zammı olarak ödenir."
4. 28.11.1956 tarihli ve 15/15 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı'nda, “Her davada açıldığı tarihte tespit edilen vaziyet hükme esas ittihaz olunması iktiza eylemesine…” gerekçesine yer verilerek davanın açılmasına kadar gerçekleşen hukuki ve maddi vakıalara göre sonuçlandırılması gerektiği benimsenmiştir (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 25.01.2022 tarihli ve 2019/536 Esas, 2022/43 Karar sayılı karar).
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin tüm, davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. İlâmın İlgili Hukuk kısmının (4) numaralı paragrafında yer verilen 28.11.1956 tarihli ve 15/15 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 25.01.2022 tarihli ve 2019/536 Esas, 2022/43 Karar sayılı kararında belirtildiği üzere; her dava açıldığı tarihteki fiili ve hukuki duruma göre karara bağlanır. Bir başka ifadeyle hüküm, uyuşmazlığın başlangıcından davanın açıldığı güne kadar gerçekleşmiş olayları kapsar. Aksinin kabulü tarafların dayandığı olguların, dolayısıyla elde etmek istediği nihai talebin dışına çıkılması sonucunu doğuracağı gibi temyiz ve karar düzeltme süreçleri de dâhil yargılamanın son aşamasına kadar gerçekleşecek hukuki ve fiili olguların nazara alınması gerektiği sorununu ortaya çıkarır.
3. Somut olayda davacı, davalı Bakanlık bünyesindeki hastane işyerinde 16.08.2019 tarihinden itibaren sıhhi tesisat teknisyeni olarak çalışmaktadır. Dosya kapsamındaki belgelerden; davacının, 20.03.2017 tarihinde açık öğretim lisesinden mezun olduktan sonra 24.09.2021 tarihinde Mesleki Eğitim Merkezi Diploma Programı çerçevesinde Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Tesisat Teknolojisi ve İklimlendirme, Isıtma ve Sıhhi Tesisat Sistemleri bölümünden mezun olduğu anlaşılmaktadır.
Ancak dava 09.03.2021 tarihinde açılmış olup yukarıdaki paragrafta da belirtildiği üzere her davanın açıldığı tarihteki hukuki ve maddi olgulara göre sonuçlandırılması gerekmektedir.
Buna göre ilâmın İlgili Hukuk kısmının (3) numaralı bendinde belirtilen toplu iş sözleşmesinin ilgili maddesinde, hizmet zammına hak kazanabilmek için emsali memur personele atıf yapılmış olup davacının, 657 sayılı Kanun uyarınca aranan gerekli mesleki eğitiminin (en az orta derecede mesleki tahsil/teknik lise veya dengi okul) dava tarihi itibarıyla bulunmadığı anlaşıldığından İlk Derece Mahkemesince davanın reddi yerine kabulüne karar verilmesi hatalı olmuştur.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davacı tarafa iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.05.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.