"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Kayseri Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1795 E., 2024/480 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Kayseri 8. İş Mahkemesi
SAYISI : 2021/112 E., 2021/53 K.
Taraflar arasındaki işkolu tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlığının 14.02.2020 tarihli ve 31039 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan, 2020/32 Karar numaralı işkolu tespitinde, Kayseri Büyükşehir Belediyesine ait, bir belediye şirketi olan davalı Şirkete ait (0043229.038) Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerinde, yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 10 sıra numaralı ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, yapılan bu tespitin 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'na (6356 sayılı Kanun), 5393 sayılı Belediye Kanunu'na ve İşkolları Yönetmeliği'nin uygulamasına aykırı olduğunu, genel olarak tüm belediye hizmetlerinin genel işler işkolunda sayıldığını, davalı Şirketin belediye hizmetlerini yerine getiren bir belediye şirketi olarak yaptığı işin tartışmasız bir şekilde belediye hizmeti olduğunu belirterek davalı Bakanlığın 14.02.2020 tarihli ve 31039 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan, 2020/32 Karar numaralı işkolu tespit kararının iptali ile bahsi geçen (0043229.038) SGK sicil numaralı işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davalı Bakanlığının 14.02.2020 tarihli ve 31039 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan, 2020/32 Karar numaralı işkolu tespit kararının iptali ve dava konusu işyerindeki faaliyetin genel işler işkolunda yer aldığının tespiti talebiyle açılan davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, yapılan teftiş sonuncundaki inceleme raporuna göre davalı Şirketin faaliyetinin İşkolları Yönetmeliği'nin 10 sıra numaralı ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, iş müfettişinin raporundaki tespitlerin yerinde olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Kayseri Büyükşehir Enerji Tarım Hayvancılık Tic. AŞ vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Şirketin 2014 yılında yapılan yasal değişiklik ile dava dışı Kayseri Büyükşehir Belediyesine devredildiğini, Büyükşehir Belediyesi bünyesinde dar gelirli aileler ve ihtiyaç sahiplerine kömür temini yapıldığını, müvekkili Şirketin hisselerinin çoğunluğunun Büyükşehir Belediyesine ait olduğunu, müvekkili Şirkette çalışanların daha önce Belediye bünyesinde veya iştiraklerinde çalışanlardan oluştuğunu, Belediye adına faaliyet gösterdiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Diğer davalılar davaya cevap dilekçesi vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Kanun'la belediyelere verilen görevler arasında mal alım satım faaliyetinin yer almadığının anlaşıldığı, şirketlerde genel amacın kâr elde etmek olduğu, belediyelerin amaçlarının ise öncelikle Kanun'da kendilerine verilen görevleri yerine getirmek olduğu, davalı Şirketçe dar gelirlilere piyasa fiyatları altında odun kömür verildiği ileri sürülmüşse de dosya kapsamından bu hususun doğrulanamadığı, davalı Şirket çalışanlarının piyasa fiyatları üzerinden satış yaptıklarını beyan ettikleri gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; işkollarının Kanun'la belirlendiğini, işkollarına giren işlerin İşkolları Yönetmeliği'nde gösterildiğini, bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayıldığını, toplu iş hukuku sisteminin işkolu sendikacılığı üzerine kurulu olduğunu, işkolunun doğru tespitinin büyük önem taşıdığını, İşkolları Yönetmeliği'nde belediye hizmetlerinin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna dâhil edildiğini, belediyeler tarafından kurulan şirketlerin ilgili mevzuat uyarınca belediye hizmetlerini yerine getirmek üzere kurulduklarını, yerleşik Yargıtay kararları uyarınca, belediyelerin görev ve yetkileri kapsamında yer alan faaliyetlerin yürütülmesi durumunda gerek doğrudan belediyeye ait işyerleri gerekse belediye şirketlerine ait işyerlerinin genel işler işkolunda kabul edildiğini, davalı Şirkete ait (0043229.038) SGK sicil numaralı işyerinde yürütülen işlerin niteliği itibarıyla İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığını belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Kanun'da belediyelere verilen görevler arasında mal alım satımının yer almadığının anlaşıldığı, şirketlerde genel amacın kâr elde etmek olduğu, belediyelerin amaçlarının ise öncelikle imar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık; zabıta, itfaiye, acil yardım, kurtarma ve ambulans; şehir içi trafik; defin ve mezarlıklar; ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar; konut; kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor; sosyal hizmet ve yardım, evlendirme, meslek ve beceri kazandırma; ekonomi ve ticaretin geliştirilmesi hizmetlerini yapmak ve yaptırmak olduğu, davalı Şirketçe dar gelirlilere piyasa fiyatları altında odun kömür verildiği ileri sürülmüşse de dosya kapsamından bu hususun doğrulanamadığı, davalı Şirket çalışanlarına piyasa fiyatları üzerinden satış yaptıklarını beyan ettiğinin anlaşıldığı, davalı işyerinde yapılan işin İşkolları Yönetmeliği'nin ekindeki İşkolları Listesinde 47.78 sınıf kodunda yer alan "Belirli bir mala tahsis edilmiş mağazalarda diğer yeni malların perakende ticareti" faaliyetinin ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar işkolunda yer aldığı ve davanın reddinin yerinde olduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 4 ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur....”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi şu şekildedir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“...Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu iş artık asıl işveren yönünden yardımcı iş olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl iş kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. ...”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şu şekildedir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu iş sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu iş sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının tespit tarihinde yürürlükte bulunan metni şöyledir:
“Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
01.07.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.