"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 15. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1199 E., 2023/1536 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 2. ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/382 E., 2023/130 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda ... Anadolu 22. ... Mahkemesinin 22.10.2021 tarihli ve 2021/232 Esas, 2021/759 Karar ... kararı ile ... ... mahkemesinin yetkili olduğundan bahisle davanın yetkisizlik nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.
Kararın davalı Birleşik Metal İşçileri Sendikası (Sendika) vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 25. Hukuk Dairesinin 19.01.2022 tarihli ve 2021/3484 Esas, 2022/45 Karar ... kararı ile İlk Derece Mahkemesi kararının 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) nci alt bendi uyarınca kaldırılmasına ve ... ... mahkemesinin yetkili olduğundan bahisle davanın yetkisizlik nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.
Davacı vekilinin dava dosyasının yetkili mahkemeye gönderilmesini talep etmesi sonrası yetkili İlk Derece Mahkemesi tarafından yapılan yargılamada davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlığın, müvekkili Şirkette göndermiş olduğu 23.03.2021 tarihli ve 721329 ... olumlu yetki tespit kararında, 09.03.2021 tarihi itibarıyla 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 ... Kanun) aradığı çoğunluğun davalı Sendika tarafından sağlandığı belirtilmiş ise de 6356 ... Kanun uyarınca çoğunluk başvurusunda dikkate alınan bir kısım işçilerin davalı Sendikaya üye olmadıklarını kabul ettiklerini, müvekkili Şirkette üye olarak gösterilen 13 işçinin etki ve baskı altında bırakılarak veya e-Devlet şifreleri alınarak işçilerin bilgisi ve iradesi dışında üye yapıldığı şüphesinin hasıl olduğunu, yetki tespitine konu işyerinin işkolu tespitinin yapılmadığını beyanla davalı Bakanlığın 23.03.2021 tarihli ve 721329 ... olumlu yetki tespitinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; yetki tespitinin iptaline ilişkin açılacak davaların görevli makamın bulunduğu yer mahkemesinde görülmesi gerektiğini, müvekkili Bakanlıkça yapılan
yetki tespitinde, 6356 ... Kanun'un 41 inci
maddesi uyarınca, Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan işyerlerine ilişkin tescil ve
işçi bildirimleri ile e-Devlet üzerinden yapılan sendika üyelik işlemlerinin esas alındığını, müvekkili Bakanlığın kayıtlarına göre davalı Sendika tarafından davacıya ait işyerinde toplu ... sözleşmesi yapmak için 09.03.2021 tarihinde yetki tespiti başvurusunda bulunulduğunu, söz konusu işyerinde 18 işçinin çalıştığı ve 13 işçinin davalı Sendika üyesi olduğunu, başvuru yapılması hâlinde işyerinin girdiği işkolu konusunda tespit yapıldığını, davacının işkolu tespitine dair bir başvurusu bulunmadığını belirterek davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Sendika cevap dilekçesinde; davacı Şirketin ticari merkezi ve işyerine göre yetkili mahkemenin ... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğünün bağlı bulunduğu ... ... mahkemeleri olduğunu, davacı tarafın üyeliklere ilişkin itirazlarının geçerli olmadığını, e-Devlet üzerinden yapılan üyelik başvurularının Sendikanın yetkili organı tarafından kabul edildiğini, üyelik işlemlerinin sistem üzerinden kayıt altına alındığını ve geçersiz bir üyeliğin Bakanlık tespitine dâhil edilmesinin mümkün olmadığını, sendikaya üyeliklerin baskı yoluyla, çalışanların bilgisi ve iradesi dışında yapıldığı iddiasının hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, aksine işverence sendika üyesi olduğunu beyan edenlerin üyelikten istifaya zorlandığını, cezalandırma amaçlı işlerinin değiştirilerek çalışma koşullarının zorlaştırılması gibi uygulamalara başvurulduğunu, davacının somut bir itirazda bulunmaksızın herhangi bir delil veya belge de sunmadan gerekçesiz ve soyut iddialarına itibar edilemeyeceğini belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; yetki başvuru tarihinde davalı Sendikanın 13 üyesinin bulunduğu ve işyerinde o tarihte çalışan sayısının 18 olduğuna dair SGK kayıtlarına göre yapılan çoğunluk tespitinin yerinde olduğu, ayrıca davacı tarafın davalı işyerinde çalışan 13 işçinin etki ve baskı altında Sendikaya üye olduklarına yönelik iddiasını ispatlayamadığı gibi işyerinin çalışanlarının yarısından fazlasının baskı altında sendikaya üye olduğu yönündeki iddianın da hayatın olağan akışına aykırı olduğu, davacının açmış olduğu işkoluyla ilgili davanın bulunmadığı ve davacının davalı Sendikanın kurulu bulunduğu işkolunda yer aldığı gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; davalı Bakanlığa başvuru tarihinde Sendikanın 13 üyesinin bulunduğu tespit edilmişse de Sendikaya üye olan işçilerin bir kısmının üye olma iradelerinin bulunmadığı yönündeki iddialarının araştırılmadığını, Yargıtay kararlarına göre yetki tespit başvuru tarihinde sahip olduğu üyelerinin dörtte üçünü kaybeden Sendikanın yetkisinin düştüğünün kabul edildiğini, Sendikanın dava sırasında 9 üyesini kaybettiğini ve böylece yetki alamayacak duruma geldiğini, müvekkili Şirketin metal işkolunda kurulu olup olmadığının ve davalı Sendikanın davacı Şirketin işkolunda toplu ... sözleşmesi yapma ehliyetinin bulunup bulunmadığının araştırılması gerektiğini iddia ederek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın talepleri doğrultusunda kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı Sendikaya üye olan işçilerin bir kısmının iradeleri sakatlanarak üye oldukları iddiasının ispat edilemediği, davacı Şirketin metal işkolunda olduğu, buna dair ayrıca bir araştırma yapılmasına yer olmadığı, yargılamanın seyri sırasında bir kısım işçilerin Sendika üyeliklerini sona erdirmiş olmasının 6356 ... Kanun'un 75 inci maddesi uyarınca başka bir hukuki sonucu olduğu ve somut uyuşmazlığın anılan madde kapsamında bulunmadığı gerekçesi ile istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 ... Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 ... ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme ...” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 ... Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 ... Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 ... Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
05.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.