"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 27. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2025/71 E., 2025/274 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bakırköy 4. İş Mahkemesi
SAYISI : 2022/23 E., 2024/167 K.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar ..., ... Beton Elemanları ve Hazır Beton Fabrikaları Sanayi ve Ticaret AŞ (... Şirketi) ile Öz Toprak İş Sendikası vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Asıl davada davacı ... Belediyeler ve Genel Hizmetler İşçileri Sendikası (Belediye-İş Sendikası) vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlık tarafından 15.03.2022 tarihli ve 31779 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2022/18 Karar numaralı işkolu tespitinde; 1154749.034, 1040222.034, 0274127.034, 1047314.034, 1303041.034, 1222878.034, 0034841.034 ve 1408198.034 sicil numaralı işyerlerinde beton, betonarme boru, parke taş ve bordür, hazır beton, kent mobilyalarında kullanılan beton ürünlerinin üretimi yapıldığını, bu nedenle yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 11 sıra numaralı çimento, toprak ve cam işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, Bakanlıkça yapılan bu tespitin 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'na (6356 sayılı Kanun), 5393 sayılı Belediye Kanunu'na (5393 sayılı Kanun) ve İşkolları Yönetmeliği'ne aykırı olduğunu, işveren ... Şirketinin belediye hizmetlerini yerine getiren bir belediye şirketi olduğunu, yaptığı işin tartışmasız bir şekilde belediye hizmeti olduğunu, belediye şirketlerinin belediye hizmetleri dışında bir iş yapmasının mümkün olmadığını, yapılan işin genel işler işkolu kapsamında olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davalı Bakanlığın 15.03.2022 tarihli ve 31779 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2022/18 Karar numaralı işkolu tespitinin iptali ile 1154749.034, 1040222.034, 0274127.034, 1047314.034, 1303041.034, 1222878.034, 0034841.034 ve 1408198.034 sicil numaralı işyerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Birleşen davada davacı Tüm Belediye ve Genel Hizmet İşçileri Sendikası (Hizmet-İş Sendikası) vekili dava dilekçesinde; davalı ... Porselen, Çimento, Cam, Tuğla ve Toprak Sanayi İşçileri Sendikası (Cam Keramik-İş Sendikası) tarafından yapılan başvuru üzerine davalı Bakanlık tarafından yapılan inceleme sonucu 15.03.2022 tarihli ve 31779 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2022/18 Karar numaralı işkolu tespitinde; davalı ... Şirketinin 1154749.034, 1040222.034, 0274127.034, 1047314.034, 1303041.034, 1222878.034, 0034841.034 ve 1408198.034 sicil numaralı işyerinde yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 11 sıra numaralı çimento, toprak ve cam işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, dava konusu tespitin 5393 sayılı Kanun'a, 6356 sayılı Kanun'a, İşkolları Yönetmeliği'ne ve Yargıtayın yerleşik içtihatlarına aykırı olduğunu, ... Şirketinin belediye hizmetlerini yürütmek üzere kurulduğunu, yönetim ve denetim yetkisinin dava dışı Belediyeye ait olduğunu, işyerinde yürütülen faaliyetlerin belediyelerin görev ve sorumlulukları altında olan belediye hizmetleri olduğunu, işyerinde yürütülen asıl ve yardımcı işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğini ileri sürerek davalı Bakanlığın işkolu tespiti kararının iptali ile işkolu tespiti konusu işyerlerinde yürütülen işlerin genel işler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesi talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili asıl ve birleşen davaya cevap dilekçelerinde; işverenliğe bağlı olarak faaliyet gösteren 1154749.034, 1040222.034, 0274127.034, 1047314.034, 1303041.034, 1222878.034, 0034841.034 ve 1408198.034 sicil numaralı işyerlerinde ortaya konulan işlerin birbirine bağlı ve ayrılmaz bir bütünün parçaları olduğunu, işverenliğin amaçta birlik, hukuki birlik ve yönetimde birlik unsurları kapsamında aynı yönetim altında örgütlendiğini, faaliyette bulunulan işyerlerinin kanun kapsamında tek işyeri olarak değerlendirilmesi gerektiğini, işyerinde asıl işin ağırlıklı olarak beton, betonarme boru, parke taş ve bordür, hazır beton, kent mobilyalarında kullanılan beton ürünlerinin üretimi olduğu belirlendiğinden, yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 11 sıra numaralı çimento, toprak ve cam işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, işkolu iptalini gerektirecek bir husus bulunmadığını belirterek ve dilekçelerinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... Şirketi vekili asıl ve birleşen davaya cevap dilekçelerinde; bir işyerinin dâhil olduğu işkolunun işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlendiğini ve bu işyerindeki yardımcı işlerin de asıl işin girdiği işkolunda kabul edildiğini, işkolu esasına göre örgütlenmede işyerinin bir bütün olarak dikkate alındığını, işyerinde asıl işin dışındaki işlerin ayrıca değişik işkolları içinde görülmesine olanak tanınmadığını, davalı Bakanlığın 15.03.2022 tarihli ve 31779 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2022/18 sayılı kararı ile işyerindeki faaliyetin çimento, toprak ve cam işkoluna girdiğine dair tespitinin yerinde olduğunu belirterek ve dilekçelerinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
3. Davalı ... Çimento, Seramik, Toprak ve Cam Sanayii İşçileri Sendikası (Türkiye Çimse-İş Sendikası) vekili asıl ve birleşen davaya cevap dilekçelerinde; dava süresi içerisinde açılmamışsa reddi gerektiğini, davalı Bakanlıkça verilen işkolu tespiti kararının İşkolları Yönetmeliği'ne uygun olduğunu, işverenin belediye şirketi olmasının işyerindeki faaliyetin genel işler işkolunda sayılması için yeterli olmayacağını, işin niteliğinin hangi işkolu kapsamında olduğunun belirlenmesi gerektiğini belirterek ve dilekçelerinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
4. Davalı ...-İş Sendikası vekili birleşen davaya cevap dilekçesinde; davalı Bakanlık tarafından yapılan tespitin kanuna uygun olduğunu, işyerinde beton, betonarme boru, parke taş ve bordür, hazır beton, kent mobilyalarında kullanılan beton ürünlerinin üretimi yapıldığından işyerindeki faaliyetin çimento, toprak ve cam işkoluna girdiğine dair tespitinin yerinde olduğunu, davalı ... Şirketinin ürün ve hizmetlerini sadece belediye hizmetlerine tahsis etmediğini, farklı kamu ve özel işletmelere de mal ve hizmet sattığını, belediye iştiraki olsa dahi genel işler işkolunda sayılabilmesi için işin niteliğinin de İşkolları Yönetmeliği'ne uygun olması gerektiğini, davanın süresinde açılmadığını belirterek ve dilekçelerinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
5. Davalı ... Genel Hizmetler İşçileri Sendikası (Genel-İş Sendikası) vekili birleşen davaya cevap dilekçesinde; işveren Şirketin dava dışı İstanbul Büyükşehir Belediyesine ait bir belediye iktisadi teşekkülü olduğunu, dava dışı Belediyenin hizmetlerini hizmet alım işleri yoluyla gerçekleştirdiğini, davalı Şirketin piyasaya hizmet vermediğini, sadece dava dışı Belediyeye ait hizmetleri yerine getirdiğini, İşkolları Yönetmeliği’nin ekindeki işkollarının kapsamını gösteren cetvelde belediye hizmetlerinin tümünün genel işler işkolunda kodsuz olarak yer aldığını, buna göre kanunlarla belediyelere verilen görevler ile belediyenin üstlendiği bütün diğer işlerin genel işler işkolu kapsamında olduğunu beyanla davanın kabulüne karar verilmesini istemiştir.
6. Birleşen davada davalı ...-İş Sendikası vekili birleşen davaya cevap dilekçesinde; müvekkili Sendikanın genel işler işkolunda kurulu olduğunu, bu nedenle eldeki davada Belediye-İş Sendikasına husumet yöneltilmemesi gerektiğini beyan etmiştir.
7. Diğer davalılar asıl ve birleşen davaya cevap vermemişlerdir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; asıl ve birleşen davaların kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar ..., ... Şirketi ile Öz Toprak İş Sendikası vekilleri tarafından istinaf başvurusunda bulunulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
1. Davalı Öz Toprak-İş Sendikası vekili temyiz dilekçesinde; Mahkemece kurulan hükmün çelişkili olduğunu, işverene ait her işyerinin, bağımsız işyeri olarak kabul edilip işkolunun asıl işverenden bağımsız olarak yapılan asıl ve yardımcı işlerin tespiti neticesinde ve asıl işverenden ayrı olarak değerlendirilmesi gerektiğini, işyerinde çalışan işçiler tarafından yürütülen ağırlıklı faaliyete göre tehlikeli veya çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinin, az tehlikeli sınıfta yer alan genel işler işkolunda örgütlenmesiyle işçiler için iş güvenliği ve sağlığı riski ortaya çıkabileceğini, Şirketin üretim, mal ve hizmetlerinin ağırlıklı olarak belediyeye satılıp satılmadığının tespiti ile mali ve ticari kayıtların incelenmesi gerektiğini, 12.05.2023 tarihli ve 32188 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İşkolları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükmünün dikkate alınması gerektiğini belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... Şirketi vekili temyiz dilekçesinde; müvekkili Şirkette gerçekleşen beton, betonarme, boru, parke taş ve bordür, hazır beton, kent mobilyalarında kullanılan beton ürünlerinin üretimi işlerinin belediye hizmetlerinin yerine getirilmesi amacına hizmet ettiğini, müvekkili Şirketin iştigal alanı, kuruluş amacı ve dava dışı Belediye nezdindeki hukuki durumu dikkate alındığında bağımsız ya da belediye hizmetleri dışında tanımlanan bir faaliyetinin düşünülemeyeceğini beyanla Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; işyerinde fiilen yapılan işlerin 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nda sayılan görev ve sorumluluklar arasında yer almadığını belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 4 ve 5. maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 371. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalılar ..., ... Şirketi ile Öz Toprak İş Sendikası vekillerince temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370/1 hükmü uyarınca ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
21.04.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.