"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak verilen karar; davacı vekili ve katılma yoluyla davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 2010 yılından itibaren davalı ... (Üniversite) ... ... Fakültesi yerleşkesinde veri giriş kayıt elemanı olarak çalıştığını, davacının tüm çalışmalarını davalı Üniversite bünyesinde yapmasına rağmen Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı kayıtlarında işe giriş tarihinden bu yana çalıştığı yerlerin çeşitli alt işveren firmalar olarak gösterildiğini, yapılan uygulamanın muvazaalı olduğunu, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (...) iş müfettişlerince düzenlenen 30.01.2009 tarihli raporda Üniversite ile personel hizmet alım ihalelerini alan yükleniciler arasındaki ilişkilerin muvazaalı olduğunun tespit edildiğini, işbu muvazaa tespitinin ... 4. İş Mahkemesinin 2009/249 Esas, 2010/45 Karar sayılı kararı ile kesinleştiğini, davacının davalı Üniversite tarafından muvazaalı şekilde alt işveren şirketin çalışanı olarak gösterildiğini ileri sürerek fark ücret alacağı, toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan alacaklar, yıllık izin, ilave tediye, yol ücreti alacağı, ayrımcılık tazminatı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının alacaklarının zamanaşımına uğradığını, davalının ihale makamı olduğunu, sorumluluğunun bulunmadığını, davalı Üniversitenin asıl işveren sıfatı taşımadığını, davacının herhangi bir alacağının bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 24.05.2022 tarihli kararı ile ... iş müfettişlerinin tespit ve kontrolü ile birlikte kesinleşen ... 4. İş Mahkemesinin 04.02.2010 tarihli ve 2009/249 Esas, 2010/45 Karar sayılı kararı sonrasında muvazaa kabul edilen işlerin; yapılan tüm döneme ilişkin hizmet alım sözleşmelerinde de aynen ve tekrar devam ettiği, ihale sözleşmeleri/şartnameleri birbiri ile benzer düzenlemeler içerdiğinden bu tespitlerin tüm ihale dönemleri için geçerli olduğu, ayrıca davacı vekilinin dosyaya sunduğu davalı İdareye bağlı ... ... Fakültesinde ve aynı hizmet alımı sözleşmeleri kapsamında 19.08.2011 tarihinden beri tıbbi sekreter olarak çalışan emsal işçinin açtığı dava ile ilgili olarak, ... Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesinin 07.02.2019 tarihli ve 2018/216 Esas, 2019/582 Karar sayılı kararı ile onanan emsal ... 5. İş Mahkemesinin 13.07.2017 tarihli ve 2015/888 Esas, 2017/391 Karar sayılı kararında; yüklenici firmalar ile davalı İdare arasındaki iş ilişkisinin muvazaalı olduğuna karar verildiği, kararın Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 25.01.2021 tarihli ve 2019/3391 Esas, 2021/2003 Karar sayılı kararı ile onandığı, tüm bu açıklamalar ışığında davalı İdare ile yüklenici firmalar arasındaki iş ilişkisinin muvazaaya dayandığı kanaatine varıldığı, buna göre de davacının yüklenici firmalar uhdesindeki tüm çalışma süresi bakımından işe başladığı tarihten itibaren davalı İdarenin işçisi sayılması gerektiği sonucuna varılmakla davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
İlk Derece Mahkemesinin 24.05.2022 tarihli kararına karşı süresi içinde davalı vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulması üzerine ... Bölge Adliye Mahkemesi 47. Hukuk Dairesinin 19.01.2023 tarihli ve 2022/3207 Esas, 2023/41 Karar sayılı kararıyla; İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas yönünden kanuna uygun olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf talebinin 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353/1-(b-1) hükmü gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
Bölge Adliye Mahkemesinin 19.01.2023 tarihli kararının süresi içinde davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Dairece 13.09.2023 tarihli karar ile; hizmet alım sözleşmelerine göre yapılacak işin yardımcı iş olduğu ve davacının ... Üniversitesi Rektörlüğüne bağlı ... ... Fakültesi Hastanesinin çeşitli birimlerinde hizmet alım sözleşmesi ve eki şartnamelerin kapsamına uygun şekilde veri giriş elemanı olarak çalıştığı, ayrıca 11.09.2014 tarihli ve 29116 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 6552 sayılı İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun 62/1-(e) hükmü ile 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun 8. maddesinde yapılan değişiklikler ile personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmelerinin yapılabilmesine imkân tanındığı dikkate alındığında; düzenlemenin yürürlüğe girdiği 11.09.2014 tarihinden sonraki çalışma dönemi için yapılan personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmelerinin muvazaalı olduğunun kabulü zaten mümkün olmadığından, 30.01.2009 tarihli ... iş müfettişleri inceleme raporu ile muvazaalı olduğu tespit edilen dönem dışındaki hesaplama dönemi bakımından; 4857 sayılı İş Kanunu'nun 2. maddesine uygun şekilde kurulan bir asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğu ve davalı İdare ile yüklenici firmalar arasındaki bu ilişkinin muvazaalı olmadığı kabul edilerek sonuca gidilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen karar ile; bozmaya uyularak yapılan yargılama sonucu davalı Üniversite ile yüklenici firmalar arasında geçerli asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğu gerekçesiyle muvazaaya dayalı taleplerin reddine, yol ücretinin ise, yol yardımı işyeri uygulaması hâline dönüştüğünden ödenmesi gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde;
a. Taraflar arasındaki hizmet alım sözleşmelerinin muvazaalı olduğunu,
b. Kadrolu işçilerle aynı işi yapmasına rağmen ücreti daha düşük olan davacı için işverenin eşit işlem borcuna aykırı davranışı nedeniyle emsal işçi ücretinin ödenmesi ve toplu iş sözleşmesinden kaynaklı alacakların hesaplanması gerektiğini ileri sürmüştür.
2. Davalı vekili katılma yoluyla temyiz dilekçesinde;
a. Harçtan muaf olduklarını,
b. Davacının yol ücreti yönünden kesintiye uzun süre itiraz etmediğinden olumsuz işyeri koşulu oluştuğunu ileri sürmüştür.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık, kesinleşen muvazaa tespitinin bulunduğu dönemden sonrası için davalı İdare ile yüklenici firmalar arasında asıl işveren alt işveren ilişkisinin kanuna uygun kurulup kurulmadığı ve muvazaaya dayanıp dayanmadığı ve davalı tarafa harç yükletilmesi noktasındadır.
1. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davacı vekilinin tüm, davalı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Davalı Üniversite harçtan muaf olmasına rağmen yargılama gideri içerisinde harca yükletilmesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun’un 370/2 hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı tarafın tüm, davalı tarafın diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı tarafın İlk Derece Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının, hüküm fıkrasının (6) numaralı bendinin hükümden çıkartılarak yerine;
“6-Davalı harçtan muaf olduğundan davalıdan harç alınmasına yer olmadığına, davacı tarafça yapılan 893,50 TL yargılama giderinin kabul ve red oranına göre 75,43 TL'sinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,” ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlerden davacı tarafa yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
05.02.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.