"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak verilen karar; taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (696 sayılı KHK) kapsamında davalı Üniversite nezdinde sürekli işçi olarak istihdam edilmeye başlandığını, davacının Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve 31.10.2020 tarihine kadar uygulanacak 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23. Maddesi Uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret ile Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu İş Sözleşmesi Hükümleri'nden yararlandığını, ...ve Sosyal Hizmet İşçileri Sendikası (... Sendikası) ile davalı Üniversite arasında 19.08.2021 imza tarihli ve 01.01.2019-31.12.2021 yürürlük süreli toplu iş sözleşmesi imzalandığını, bu sözleşmenin 01.11.2020 tarihi itibarıyla uygulanması gerektiğini, davacının toplu iş sözleşmesinin tarafı olan sendikadan istifa etmekle beraber istifa ettiği tarihe kadar sendika üyesi olarak, istifa ettiği tarihten sonra da dayanışma aidatı ödemek suretiyle işyerinde yürürlükte bulunan toplu iş sözleşmesinden yararlandırılması gerektiğini, ancak bir kısım alacakların eksik ödendiğini, zira kadroya geçmeden evvel 01.04.2018 tarihine kadar giyim yardımı ödemesi yapılırken ve bu ödeme işyeri uygulaması hâline gelmiş iken 2018, 2019 ve 2020 yıllarına ilişkin hiç ödeme yapılmadığını, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu iş sözleşmesinde yol yardımı alacağı için mevcut uygulamaya devam edileceği belirtilmiş olmasına rağmen davalı Üniversitenin, Belediye tarafından belirlenen rayiçlerin altında eksik ödeme yaptığını, bu sebeple 15.08.2019-31.08.2021 tarihleri arasında eksik ödenen yol yardımı alacağının tahsili gerektiğini, davacının 01.04.2018 tarihinden bu yana 15.00-23.00 saatleri arasında çalışmasına rağmen Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu iş sözleşmesi ve ... Sendikasının tarafı olduğu toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre ödenmesi gereken 20.00-23.00 saatleri arasındaki gece çalışmasına ilişkin ücretinin %10 zamlı ücret üzerinden ödenmediğini ileri sürerek 01.04.2018 tarihinden itibaren ödenmeyen gece zammı ücreti, 15.08.2019-31.08.2021 tarihleri arasında eksik ödenen yol yardımı alacağı ile 2018, 2019 ve 2020 yıllarına ilişkin ödenmeyen giyim yardımı alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının 696 sayılı KHK kapsamında sürekli işçi statüsüne geçtiğini ve hâlen işyerinde çalışmaya devam ettiğini, 31.10.2020 tarihine kadar davacının Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu iş sözleşmesi hükümlerinden yararlandığını, işyerinde yürürlükte bulunan ... Sendikası ile davalı Üniversite arasında imzalanan toplu iş sözleşmesinin imza tarihinde davacının ilgili Sendikaya üye olmaması sebebiyle 19.08.2021 imza tarihli toplu iş sözleşmesinin 4. maddesi ve geçici 3. maddesi ile 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 39. maddesi hükümleri dikkate alınarak; imza tarihi itibarıyla sendika üyesi olmayan davacı işçinin dayanışma aidatı ödemek suretiyle yararlanma talebinde bulunduğu 07.04.2021 tarihinden itibaren ... Sendikasının tarafı olduğu toplu iş sözleşmesinden yararlandırıldığını, davacının kadroya geçmekle birlikte alt işverenler ile yapılan toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan hükümlerden yararlanmasının mümkün olmadığını, davacı ile imzalanan belirsiz süreli iş sözleşmesinde ve Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu iş sözleşmesinde giyim yardımına ilişkin herhangi bir düzenlemenin yer almadığını, davacının 07.04.2021 tarihi itibarıyla yararlandığı işyerindeki toplu iş sözleşmesinin 35. maddesi uyarınca da davacıya nakdi giyim yardımı ödemesi yapıldığını, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu iş sözleşmesinde taşıt yardımına ilişkin mevcut uygulamaya devam edeceğinin kararlaştırıldığını, davacıya kadroya geçerken ödenen günlük 5,87 TL yol yardımının dayanışma aidatı ödemek suretiyle yararlandığı tarihe kadar ödenmeye devam edildiğini, dayanışma aidatı ödemek suretiyle yararlanma talebinde bulunduğu tarihten itibaren de artırımlı olarak yol yardımının davacıya ödendiğini, eksik ödemenin söz konusu olmadığını; diğer yandan 4857 sayılı İş Kanunu’nun 69. maddesi, Postalar Hâlinde İşçi Çalıştırılarak Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'in 7. maddesi hükümleri dikkate alındığında davacının 15.00-23.00 saatleri arasındaki çalışması gece çalışması sayılmayacağından davacının %10 zamlı ücrete de hak kazanmasının mümkün olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 13.06.2023 tarihli kararı ile; davacının ... Sendikasına üyelik tarihinin 17.03.2021 olduğu, 06.05.2021 tarihinde çekilme nedeniyle üyeliğinin düşürüldüğü, davacının 09.04.2021 tarihli dilekçesi ile dayanışma aidatı ödemek suretiyle toplu iş sözleşmesinin yürürlük tarihinden itibaren yararlanma talebinde bulunduğu, davacının bordrolarında yapılan incelemede ilk sendika kesintisinin 2021 yılının Nisan ayında yapıldığı, ... Sendikası ile davalı Üniversite arasında imzalanmış 19.08.2021 imza tarihli toplu iş sözleşmesinin geçici 3. maddesi ile 4. maddesi hükümleri değerlendirildiğinde, toplu iş sözleşmesinin imzası sırasında taraf işçi sendikasına üye bulunmayan davacı işçinin dayanışma aidatı ödemek suretiyle talepte bulunduğu tarihten itibaren ilgili toplu iş sözleşmesinden yararlanacağı, davacının 2021 Eylül ayına ait ücret bordrosunda 529,20 TL brüt giyim yardımı tahakkukunun yer aldığı, davacının giyim yardımına ilişkin talebinin 2018, 2019 ve 2020 yıllarına ilişkin olduğu; ancak bu yıllar bakımından davacının giyecek yardımı almasını gerektiren herhangi bir toplu iş sözleşmesi düzenlemesi bulunmadığı, 01.02.2017-31.01.2018 tarihli son ihale sözleşmesinde yol yardımının belediye rayiç bedel üzerinden ödeneceğinin kararlaştırıldığı, Belediyenin 2019-2021 tarihleri aralığındaki rayiç bedelleri üzerinden davacıya nakdi olarak yol yardımının ödendiği, davacının ödenmeyen bakiye yol yardımı alacağının bulunmadığı; gerek Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu iş sözleşmesi gerekse ... Sendikası ile davalı Üniversite arasında imzalanan toplu iş sözleşmesinde gece çalışmasının saat 20.00-06.00 arasındaki çalışma saati olduğunun kararlaştırıldığı, davacının 15.00-23.00 saatleri arasında çalıştığı, 20.00-23.00 saatleri arasındaki 3 saat çalışmanın gece çalışma olduğu yönündeki iddiasının kabulünün mevzuat ve ilgili toplu iş sözleşmeleri uyarınca mümkün olmadığı, davacının talep konusu alacaklara hak kazanamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
İlk Derece Mahkemesinin 13.06.2023 tarihli kararına karşı süresi içinde davacı vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulması üzerine, Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin 20.11.2023 tarihli kararı ile; İlk Derece Mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden kanuna aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
Bölge Adliye Mahkemesinin 20.11.2023 tarihli kararının süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Dairece 12.03.2024 tarihli karar ile; davacının sürekli işçi kadrosuna geçmeden evvel bünyesinde istihdam edildiği 01.02.2017-31.01.2018 süreli son ihale sözleşmesinin 7. maddesinde; "Sözleşme bedeline dahil olan giderler (Hizmet alımına ait sözleşme) ücretsiz veya indirimli seyahat kartları yönetmeliğinin ücretsiz seyahat hakkından üzerinde engelli olduğunu belgeleyen kişiler hariç olmak üzere yüklenici çalıştırdığı diğer personele yol parasını ücret bordrosunda göstererek aylık 26 gün belediye rayiç bedeli üzerinden gidiş dönüş şeklinde nakit olarak ödemek zorundadır. (1 kişinin yol gideri aylık 26 gün üzerinden brüt 5,87 TL/gün olarak hesaplanacak ve bordroda gösterilecektir.) İhale konusu işte çalışacak personelin fiilen çalışmadıkları günlere ait yol ücreti ödenmeyecektir." düzenlemesinin yer aldığı, 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin Geçici 23. Maddesi Uyarınca İdarelerce Sürekli İşçi Kadrolarına Geçirilen İşçilerin Ücret ile Diğer Mali ve Sosyal Haklarının Belirlenmesinde Esas Alınacak Toplu İş Sözleşmesi Hükümleri'nin "TAŞIT YARDIMI" başlıklı maddesinde ise "Mevcut uygulamaya aynen devam edilir" denmek suretiyle kadroya geçiş öncesindeki uygulamalara atıf yapıldığının anlaşıldığı, davacının kadroya geçişi öncesi davalı Üniversite ile davacının bünyesinde istihdam edildiği dava dışı alt işveren Şirket arasındaki ihale sözleşmesinin yukarıda yer verilen 7. maddesinde yol parasının aylık 26 gün Belediye rayiç bedeli üzerinden gidiş dönüş şeklinde nakit olarak ödeneceği kararlaştırılmış olup ilgili maddenin devamında belirtilen brüt 5,87 TL miktarın yalnızca ihalenin yürürlük süresi olan 01.02.2017-31.01.2018 arasındaki bir yıllık süre ile sınırlı ise de davacının 15.08.2019 tarihi ile 31.08.2021 tarihi arasındaki dönem bakımından talepte bulunduğu hususu gözetildiğinde 15.08.2019 tarihinde işyerinde uygulanan Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu iş sözleşmesindeki düzenleme ve son ihale sözleşmesi dikkate alınarak; 15.08.2019 tarihi ile Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan toplu iş sözleşmesinin sona erdiği tarih olan 31.10.2020 tarihleri arasında davacının ilgili yıllara ilişkin olarak Büyükşehir Belediyesi tarafından belirlenen rayiç değerlere göre yol yardımı alacağına hak kazandığının kabulü gerektiği, 31.10.2020 tarihinden sonra ise davacının yeni imzalanan toplu iş sözleşmesinden yararlanmaya başladığı tarihe kadar davalı tarafça 5,87 TL günlük yol yardımının davacıya ödendiği konusunda herhangi bir ihtilaf bulunmadığı, herhangi bir yasal yahut sözleşmesel zorunluluk bulunmamasına rağmen davalı işverence 31.10.2020 tarihinden sonra tek taraflı olarak yol yardımının davacı dâhil diğer işçilere ödendiği anlaşıldığından; 31.10.2020 tarihinden işçilerin yeni toplu iş sözleşmesinden yararlanmaya başladıkları tarihe kadar işyerinde yol ücreti ödenmesi hususunda bir işyeri uygulamasının oluştuğunu kabul etmek gerektiği, davalı işyerindeki mevcut uygulama da son hizmet alım sözleşmesine göre rayiç bedel üzerinden gidiş dönüş şeklinde bir günlük yol ücretinin işçiye ödenmesi şeklinde olduğundan 31.10.2020 tarihinden sonra da davacının dayanışma aidatı ödemek suretiyle toplu iş sözleşmesinden yararlanma talebinde bulunduğu 06.04.2021 tarihi arasındaki dönem bakımından da rayice göre taşıt yardımı alacağına hak kazandığının kabulü gerekirken ilgili alacağın reddine karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili temyiz dilekçesinde;
a. Yol yardımı alacağının 15.08.2019-31.08.2021 tarihleri arasında hesaplanması gerekirken 01.11.2021-01.04.2021 tarihleri arasındaki hesaplamanın hükme esas alınmasının isabetsiz olduğunu, ek raporun 1. seçeneğinin dikkate alınması gerektiğini,
b. Giyim yardımı ve gece zammı talebinin reddinin hatalı olduğunu ileri sürmüştür.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde; rayiç bedel üzerinden taşıt yardımı yapılacağına dair kabulün hatalı olduğunu, hizmet alım sözleşmesi ve çerçeve toplu iş sözleşmesine göre ödemenin yapıldığını ileri sürmüştür.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; yol yardımı alacağının bozmaya uygun şekilde hesaplanmasına ilişkindir.
1.Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davalı vekilinin tüm, davacı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2 Dairece İlk Derece Mahkemesi kararı, yol yardımı alacağının 15.08.2019-31.10.2020 ve 01.11.2020-06.04.2021 tarihleri arasında rayice göre hesaplanması gerektiği gerekçesiyle bozulmuş olmasına rağmen sadece 01.11.2020-01.04.2021 tarihleri arasındaki dönemin hesaplanarak hüküm altına alınması hatalı olup bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden ve bilirkişi raporunda 1. seçenekte hesap yapılmış olduğundan 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370/2 hükmü uyarınca hükmedilen tutardan etkilenen hüküm fıkralarıyla birlikte İlk Derece Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
1.Davalı tarafın tüm, davacı tarafın diğer temyiz itirazlarının reddine,
2.Davacı tarafın İlk Derece Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının, hüküm fıkrasının (1) ve (6) ila (10) arası bentlerinin hükümden çıkartılarak yerlerine;
“1-458,76 TL brüt fark yol ücreti alacağının 100,00 TL'lik kısmının dava tarihi olan 12.11.2021 tarihinden 358,76 TL'lik kısmının ıslah tarihi olan 27.09.2022 tarihinden itibaren en yüksek banka mevduat faiziyle davalıdan tahsili ile davacıya ödenmesine,
6-Davacı kendisini vekille temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca hesaplanan 458,76 TL vekâlet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
7-Davalı kendisini vekille temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca reddedilen miktar üzerinden hesaplanan 17.085,27 TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
8-Davacı tarafça yapılan 1.300,00 TL bilirkişi ücreti ile 710,00 TL tebligat ve müzekkere gideri olmak üzere toplam 2.010,00 TL yargılama giderinden davanın kabul ve ret oranına göre hesaplanan 60,30 TL yargılama giderinin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine,
9-Davalı tarafça yapılan toplam 205,50 TL yargılama giderinden davanın kabul ve ret oranına göre hesaplanan 198,85 TL yargılama giderinin davacıdan tahsili ile davalıya verilmesine,
10-Arabuluculuk aşamasında yapılan 680,00 TL yargılama giderinden davanın kabul ve ret oranına göre hesaplanan 20,40 TL yargılama giderinin davalıdan, 659,60 TL yargılama giderinin davacıdan tahsili ile Hazineye gelir kaydına," ibarelerinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
12.02.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.