"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
D
1. Taraflar arasındaki “kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Bakırköy 7. Asliye Hukuk Mahkemesince verilen davanın kısmen kabulüne ilişkin karar davalılar vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 5. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, Mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.
2. Direnme kararı davalılar vekili tarafından temyiz edilmiştir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacı İstemi:
4. Davacı idare vekili dava dilekçesinde; mülkiyeti davalılara ait olan dava konusu İstanbul ili, Güngören ilçesi, Mareşal Çakmak Mahallesi 7753 parsel sayılı taşınmazın İstanbul Büyükşehir Belediyesi Meclisinin 11.07.2013 tarihli ve 1485 sayılı kararı ile 1/1000 ölçekli Güngören Revizyon İmar Planında "park alanı"na alındığını ve Güngören Belediyesi Encümeninin 15.08.2013 tarihli ve 605 sayılı kararı ile park alanı olarak kamulaştırılmasına karar verildiğini, kamulaştırma işleminin davalılar vekiline tebliğ edilmesine karşın uzlaşma sağlanamadığını ileri sürerek dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile takyidatlardan ari olarak idare adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabı:
5. Davalılar vekili cevap dilekçesinde; dava konusu taşınmazın değerinin tespiti konusunda yeterli araştırma yapılmadığını, takdir edilen değerin gerçek rayicinin çok altında olduğunu, dava konusu taşınmazın yer aldığı Soğanlı Caddesinin 2014 yılı emlak rayiç değerinin 2.300TL/m2 olduğu belirterek kamulaştırma bedelinin tespiti ile davanın kabulüne, tespit edilen bedele en yüksek faizin uygulanmasına yönelik savunmada bulunmuştur.
Mahkeme Kararı:
6. Bakırköy 7. Asliye Hukuk Mahkemesinin 16.04.2015 tarihli ve 2014/70 E. 2015/138 K. sayılı kararı ile; İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Ulaşım Daire Başkanlığı Ulaşım Koordinasyon Müdürlüğünün 09.10.2014 tarihli ve 190033 sayılı yazısına göre, dava konusu 7753 parselin cephe aldığı Soğanlı Caddesi'nin 17.12.2009 tarihli ve 2009/8-1 sayılı UKOME Kararı'na göre ana arter yol listesinde bulunduğu, fen bilirkişi ve uzman bilirkişi raporlarına/krokilerine göre tadil imar planında dava konusu taşınmazın park alanı olarak ayrılan 201,70 m2’lik kısmının Güngören Belediye Başkanlığının sorumluluk alanında kaldığı, geri kalan kısmının ise yol olarak Soğanlı Caddesi'ne dahil edildiği, UKOME kararına göre Soğanlı Caddesi ana arter niteliğinde olduğundan İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin sorumluluk alanında kaldığı gerekçesiyle dava konusu İstanbul ili, Güngören ilçesi, Güngören Mahallesi 7753 parsel sayılı 281,00 m2 yüzölçümünde arsa vasfında taşınmazın fen bilirkişi tarafından düzenlenen 17.03.2015 havale tarihli krokide (A) harfi ile işaretli 201,70 m2'lik kısmının kamulaştırılması nedeni ile davalılara ait kaydının iptali ile park/yeşil alan olarak davacı ... Belediyesi lehine tapudan terkinine, dava konusu taşınmazın arta kalan 79,30 m2'lik (fiili duruma göre: 84,13 m2) kısmının ana arter kapsamında bulunması itibari ile Güngören Belediyesi tarafından kamulaştırma kararı verilme yetkisi alanında kalmadığından 6100 sayılı HMK'nın 114/1-d, 115/1-2 maddesi uyarınca aktif husumet ehliyetine yönelik dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.
Özel Daire Bozma Kararı:
7. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
8. Yargıtay 5. Hukuk Dairesince 19.04.2016 tarihli ve 2015/19898 E. 2016/8157 K. sayılı kararı ile; “…Bilirkişi incelemesi yaptırılmıştır. Arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinde ve tespit edilen bedelin bloke ettirilerek hükmün kesinleşmesi beklenmeden davalı tarafa ödenmesine karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir. Ancak;
Güngören Belediyesi Encümeni'nin 15.08.2013 tarih ve 605 sayılı kararı ile dava konusu taşınmazın tamamının kamulaştırılmasına karar verildiği, taşınmazın 79,30 m²’lik bölümüne ilişkin kamulaştırmadan vazgeçmeye veya kamulaştırmanın bu bölüm yönünden iptaline ilişkin bir karar da bulunmadığı gözetilerek, taşınmazın tamamının bedelinin tespiti ile park alanında kalan kısmın davacı idare adına tesciline, yolda kalan bölümün ise TMK’nun 999. maddesi uyarınca yol olarak terkinine karar verilmesi gerekirken, ana arter niteliğindeki yolda kalan 79,30 m²’lik bölüm yönünden dava şartı yokluğu nedeniyle usulden ret kararı verilmesi, ayrıca park alanında kalan bölümün de terkinine karar verilmesi,
Doğru görülmemiştir…” gerekçesi ile karar bozulmuştur.
Direnme Kararı:
9. Bakırköy 7. Asliye Hukuk Mahkemesinin 11.07.2016 tarihli ve 2016/297 E. 2016/337 K. sayılı kararı ile önceki gerekçeye ek olarak; ana arter olduğu ve İstanbul Büyükşehir Belediyesinin yetki ve sorumluluk alanında bulunduğu hususu net ve tereddütsüz olan Soğanlı Caddesi'ne yol olarak dahil edilen kısım için Güngören İlçe Belediyesi kamulaştırma kararı vermiş ise de, ilçe belediyesinin ana arter vasfına haiz olan alana ilişkin kamulaştırma kararı verme yetkisi bulunmadığı, ana arter vasfını haiz bulunan caddeler yönünden kamulaştırma kararını alma yetkisinin İstanbul Büyükşehir Belediye Encümenine ait olduğu, ilçe belediyesinin kamulaştırma kararı verme yetkisi bulunmadığı alana yönelik kamulaştırma kararı almasının bedel ödemek sureti ile bu yerin ilçe belediyesine tesciline karar verilmesinin hukukî sonucunu doğurmaya yeterli ve elverişli olmadığı, nitekim ilçe belediyesinin de talebinin bu alana ilişkin red kararı verilmesi yönünde olduğu gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.
Direnme Kararının Temyizi:
10. Direnme kararı süresi içinde davalılar vekili tarafından temyiz edilmiştir.
II. UYUŞMAZLIK
11. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescili istemine ilişkin eldeki davada, ana arter niteliğindeki yolda kalan 79,30 m²’lik bölüm yönünden davacı belediyenin aktif husumet ehliyetinin bulunup bulunmadığı noktasında toplanmaktadır.
III. GEREKÇE
12. Uyuşmazlığın çözümü açısından öncelikle konuyla ilgili yasal düzenlemelerin ve kavramların açıklanmasında yarar vardır.
13. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun 10. maddesinin 1. fıkrası “… (DEĞİŞİK MADDE RGT: 05.05.2001 RG NO: 24393 KANUN NO: 4650/5) Kamulaştırmanın satın alma usulü ile yapılamaması halinde idare, 7 nci maddeye göre topladığı bilgi ve belgelerle 8 inci madde uyarınca yaptırmış olduğu bedel tespiti ve bu husustaki diğer bilgi ve belgeleri bir dilekçeye ekleyerek taşınmaz malın bulunduğu yer asliye hukuk mahkemesine müracaat eder ve taşınmaz malın kamulaştırma bedelinin tespitiyle, bu bedelin, peşin veya kamulaştırma 3 üncü maddenin ikinci fıkrasına göre yapılmış ise taksitle ödenmesi karşılığında, idare adına tesciline karar verilmesini ister…” hükmünü içermektedir.
14. Aynı Kanun’un 21. maddesi “…İdare kamulaştırmanın her safhasında kamulaştırma kararı veren ve onaylayan yetkili merciin kararı ile kamulaştırmadan tek taraflı olarak kısmen veya tamamen vazgeçebilir. Şu kadar ki, dava sırasında vazgeçme halinde dava giderleri ile harç, harcanan emek ve işin önemi gözetilerek mahkemece maktuen takdir olunacak avukatlık ücreti idareye yükletilir…” şeklinde düzenlenmiştir.
15. Yukarıda açıklanan yasal düzenlemeler ışığında somut olay incelendiğinde, dava konusu Güngören ilçesi Güngören Mahallesi 7753 parsel sayılı taşınmazın da bulunduğu 8 adet taşınmaz, İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisinin 11.07.2013 tarihli ve 1485 sayılı kararı ile 1/1000 ölçekli Güngören revizyon imar planında park alanına alınmış olup, Güngören Belediye Encümeninin 15.08.2013 tarihli ve 605 sayılı kararı ile Kamulaştırma Kanunu’nun 6. maddesine istinaden park alanı olarak kamulaştırılmasına karar verilmiştir. Dosya içerisinde bulunan kıymet takdir komisyon raporu taşınmazın tamamı gözönüne alınarak hazırlanmış olup, davacı idare de dava dilekçesinde 7753 parsel sayılı taşınmazın tamamı yönünden kamulaştırma bedelinin tespiti ile idare adına tescili isteminde bulunmuştur.
16. Hâl böyle olunca tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre ve özellikle Kamulaştırma Kanunu’nun 21. maddesi uyarınca kamulaştırmadan vazgeçmenin sadece kamulaştırma kararı veren ve onaylayan yetkili mercinin kararı ile mümkün olduğu, dava dosyasında taşınmazın 79,30 m²’lik bölümüne ilişkin kamulaştırma kararı veren mercinin kamulaştırmadan vazgeçtiğine veyahut kamulaştırma işleminin iptal edildiğine ilişkin bir bilgi ve belge bulunmadığı, bu nedenle taşınmazın tamamının bedelinin tespit edilmesinin gerekeceği cihetle Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.
17. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.
IV. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
Davalılar vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerle 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Geçici 3. maddesine göre uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA,
İstek hâlinde temyiz peşin harcının yatıranlara geri verilmesine,
Aynı Kanunun 440. maddesi uyarınca kararın tebliğinden itibaren on beş gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 02.12.2021 tarihinde oy birliği ile karar verildi.