"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
1. Taraflar arasındaki “kamulaştırmasız el atma nedenine dayalı tazminat” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, ... Asliye Hukuk Mahkemesince verilen davanın kabulüne ilişkin karar, davalı idare vekilinin temyizi üzerine Yargıtay 5. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda temyiz dilekçesinin süreden reddine karar verilmiş, davalı idare vekilinin karar düzeltme istemi üzerine Özel Dairece hüküm bozulmuş, Mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.
2. Direnme kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmiştir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacı İstemi:
4. Davacı vekili dava dilekçesinde; ... ili ... ilçesi ... Mahallesi 514 parsel sayılı taşınmaza (ifrazen 177/1 parsel) ... tarafından kamulaştırma yapılmaksızın el atıldığını, idare tarafından çıkartılan tebligatın usulsüz olduğunu ileri sürerek kamulaştırmasız el atma sebebi ile kamulaştırma bedelinin müvekkiline ödenmesine karar verilmesini talep etmiş, 18.05.2015 tarihli ıslah dilekçesi ile talebini artırmıştır.
Davalı Cevabı:
5. Davalı idare vekili cevap dilekçesinde; müvekkili idare tarafından dava konusu taşınmaza kamulaştırmasız el atmanın söz konusu olmadığını, dava konusu yere ... İdare Uzuvları Kurulunun 27.04.1979 tarihli ve 1979/121 sayılı kamu yararı kararına istinaden 112 kamulaştırma parsel numarası ile 3617,00m2’lik kısmının kamulaştırmaya tabi tutulduğunu, taşınmazın kıymet takdirinin 22.06.1979 tarihinde yapıldığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
Mahkemenin Kararı:
6. ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 27.04.2016 tarihli ve 2014/815 E. 2016/223 K. sayılı kararı ile; davalı idare tarafından kamulaştırmanın usulüne uygun olarak yerine getirilmediği, davacının hâlihazırda tapu kaydında kendi adına olan taşınmaz payı üzerinde fiilen karayolu geçirildiği, bu işlemin mülkiyet hakkına aykırı nitelikte bulunduğu, davalı idarenin davacıya ait taşınmaz hissesine kamulaştırmasız olarak el attığı gerekçesiyle davanın kabulü ile, ... ili ... ilçesi ... Köyü 177 ada 1 parsel sayılı taşınmazın, toplulaştırma öncesi geldisi olan ve dava konusu edilen davacıya ait 514 parsel sayılı taşınmazın, fen bilirkişisi tarafından düzenlenen 14.05.2015 tarihli krokili raporda (A) rumuzu ile gösterilen 2.039,00m2'lik kısmı, (C) rumuzu ile gösterilen 941,00m2'lik kısmı ve (B) rumuzu ile gösterilen 637,00m2'lik kısmı olmak üzere toplam 3.617,00m2'lik kısmında davacı ...'un dava konusu 177 ada 1 parsel sayılı taşınmazdaki 3617/45672'lik hissesine tekabül eden 3.617,00m2'lik kısmının kamulaştırma bedeli olarak belirlenen 37.135,63TL tazminatın, dava tarihi olan 23.12.2014 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı kurumdan tahsili ile davacıya verilmesine, tespit olunan bedelin davalı idare tarafından ödenmesi karşılığında 177 ada 1 parsel sayılı taşınmazın, toplulaştırma öncesi geldisi olan ve dava konusu edilen davacıya ait 514 parsel sayılı taşınmazın, fen bilirkişisi tarafından düzenlenen 14.05.2015 tarihli krokili raporda (A) rumuzu ile gösterilen 2.039,00m2'lik kısmı, (C) rumuzu ile gösterilen 941,00m2'lik kısmı ve (B) rumuzu ile gösterilen 637,00m2'lik kısmı olmak üzere toplam 3.617,00m2'lik kısmından, ...'un dava konusu 177 ada 1 parsel sayılı taşınmazdaki 3617/45672'lik hissesine tekabül eden 3.617,00m2'lik tapu payının tapu kayıtlarından iptali ile dava konusu taşınmazın yukarıda belirtilen kamulaştırılmasız el atılan kısmının davacıya ait 3617/45672'lik hissesine tekabül eden 3.617,00m2'lik payının yol olarak terkinine karar verilmiştir.
Özel Dairenin Süreden Ret Kararı:
7. Mahkemenin bu kararı süresi içinde davalı idare vekili tarafından temyiz edilmiştir.
8. Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 13.02.2018 tarihli ve 2016/27136 E. 2018/1631 K. sayılı kararı ile; temyiz dilekçesi süre geçtikten sonra verildiğinden dilekçenin reddine karar verilmiştir.
Karar Düzeltme Talebi Üzerine Özel Dairenin Bozma Kararı:
9. Özel Dairenin kararına karşı davalı idare vekili karar düzeltme talebinde bulunmuştur.
10. Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 28.11.2018 tarihli ve 2018/4879 E. 2018/22617 K. sayılı kararı ile; “…Kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davanın kabulüne dair mahkemece verilen karar, davalı idare vekilinin temyizi üzerine, Dairemizce temyiz dilekçesinin süresi içinde verilmediğinden bahisle reddine karar verilmiş, bu karara karşı davalı idare vekilince maddii hatanın düzeltilmesi isteminde bulunulmuştur.
Dosya içindeki delil ve belgelere göre davalı idare vekilinin temyiz dilekçesini süresi içinde UYAP sistemi üzerinden dosyaya sunduğu bu defa yapılan incelenmede anlaşılmakla karar düzeltme istemlerinin kabulü ile Dairemizin 13.02.2018 gün ve 2016/27136-2018/1631 sayılı onama ilamının kaldırılmasına karar verildikten sonra yapılan incelemede;
Dava kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın kabulüne, karar verilmiş; hüküm, davalı idare vekilince temyiz edilmiştir.
Mahallinde yapılan keşif sonucu, davaya konu taşınmazın arazi, niteliğinde kabulü ile taşınmaza net gelirlerine göre değer biçilmesinde yöntem olarak bir isabetsizlik görülmemiştir.
Bu nedenle davalı idare vekilinin aşağıdaki bent dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir. Ancak;
Davacı, davalı idarece 3617,00 m2 sine el atılan dava konusu taşınmazda (6749/45672) hisse oranında paydaş olduğundan, taşınmazdaki davacı payı yerine, tam pay üzerinden hüküm kurulması
Doğru görülmemiştir,…” gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
Direnme Kararı:
11. ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 11.04.2019 tarihli ve 2019/15 E. 2019/266 K. sayılı kararı ile; dosya kapsamında bulunan tapu müdürlüğü yazısı ve 14.05.2015 tarihli fen bilirkişi raporuna göre davacının 177 ada 1 parselde bulunan hissesinden 3617m2'ye tekabül eden kısmının 514 kök parselden geldiği, bozma sonrasında tapu müdürlüğüne tekrar müzekkere yazılarak 514 parselin tapu kütük fotokopisinin getirtildiği, tapu kütük fotokopisinin incelenmesinde de 3617m2'lik kısmın 177 ada 1 parsele gittiğinin belirtildiği, bu nedenle taleple bağlı kalınarak mahkemenin bozmadan önceki gerekçesinin yerinde görüldüğü gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.
Direnme Kararının Temyizi:
12. Direnme kararı süresi içinde davalı idare vekili tarafından temyiz edilmiştir.
II. UYUŞMAZLIK
13. Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; kamulaştırmasız el atma nedenine dayalı tazminat istemine ilişkin eldeki davada, 177 ada 1 parsel sayılı taşınmazda davacıya ait 3617m2’lik payın 514 sayılı kök parselden gelen pay olup olmadığı, mahkemece hükmedilen kamulaştırmasız el atma bedelinin bu paya ait olup olmadığı, buradan varılacak sonuca göre mahkemece kurulan hükmün usulüne uygun olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.
III. GEREKÇE
14. Eldeki davanın temyiz incelemesi sırasında UYAP sistemi üzerinden yapılan sorgulamada, aynı davacı tarafından dava dışı 510 sayılı kök parselden 177 ada 1 parsel sayılı taşınmaza giden pay yönünden 22.06.2016 tarihinde ... Asliye Hukuk Mahkemesine dava (2016/379 E.) açıldığı anlaşılmış olup, anılan davanın yargılama safahati ile eldeki davaya etkisini açıklamakta yarar bulunmaktadır.
15. Dava dışı 510 sayılı kök parselden 177 ada 1 parsel sayılı taşınmaza giden pay yönünden açılan davada ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 19.07.2017 tarihli ve 2016/379 E. 2017/375 K. sayılı kararı ile davanın kabulüne karar verilmiş, verilen kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 06.11.2018 tarihli ve 2017/1509 E. 2018/1367 K. sayılı kararı ile “…Davalı idare vekilinin kararın usul ve yasaya aykırı olduğu şeklindeki genel istinaf itirazları, sayılan bu yönlere ilişkin olarak haklı olmayıp reddi gerekir.
Ancak, kamu düzenine ilişkin olması nedeniyle re'sen dikkate alınan ve aşağıda belirtilen hususlarda ise, uygulama hataları yapıldığı belirlenmiştir. Zira, her ne kadar mahkemece davanın kabulü yönünde hüküm kurulmuş ise de, öncelikle hükmün dava konusu edilen taşınmazın güncel kayıt bilgisi yerine geldi kayıtları esas alınarak kurulduğu, bu hesaplama yapılırken davacıya ait bir payın hesaba katılmadığı, tescil ile ilgili hüküm kurulur iken bedelin davalı idare tarafından ödenmesi halinde denilerek şartlı bir tescil hükmü kurulduğu, son olarak idare harçtan muaf olduğu halde harç bedelinin yargılama giderlerine eklenerek davalı idarenin dolaylı olarak harçlardan sorumlu tutulduğu belirlenmiştir.
Hükme dayanak yapılan bilirkişi raporuna göre davacının 3132/45672 hisse payı olan 3.131,97 m2'lik alan hesaba katılarak tazminat bedeli hesabı yapılmıştır. Ancak tapu kaydından da anlaşılacağı üzere davacının 3617/45672 hisse payı olan 3.616,96 m2'lik bir hisseye daha sahip olduğu görülmektedir. Davacının iki ayrı hisse payına sahip olması nedeniyle yapılacak doğru tazminat hesabı; (Davacının hisse miktarı x 1 dekar arazinin değeri + değer artışı oranı = dava konusu taşınmazın toplam tazminat bedeli) olarak hesaplanacaktır. Şöyle ki;
Davacının toplam hisse miktarı (3.131,97 m2 + 3.616,96 m2 = 6.748,93 m2) olduğuna göre; 6.748,93 m2 x 7,1 TL/m2 = 47.917,40 TL toplam tazminat bedeli olması gerektiği açıktır. Ancak, anlatılan bu husus istinaf nedeni yapılmadığı ve Dairemizce de taleple bağlı kalınarak aleyhe bedel yükseltilemeyeceği gözetildiğinde, bu husus belirtilmiş ve taleple bağlı kalınarak…A-)Davalı idare vekilinin istinaf başvurusunun, gerekçe bölümünde ayrıntılı olarak belirtilen sebepler gereğince ve 6100 sayılı HMK md. 353/1-b-1 uyarınca ESASTAN REDDİNE,
B-) ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 19/07/2017 tarih ve 2016/379 Esas - 2017/375 Karar sayılı kararının, sadece kamu düzenine ayrılık nedeniyle re'sen nazara alınan yukarıda ayrıntılarıyla yazılan bölümler yönünden, 6100 sayılı HMK md. 353/1-b-3 uyarınca KALDIRILMASINA,
B-) 1-DAVANIN KABULÜNE,
... İli, ... İlçesi, ... Mahallesi, 177 ada 1 parsel sayılı taşınmazda, davacı adına kayıtlı olan 3132/45672 pay ve 3617/45672 paya ilişkin kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat bedeli olan 47.917,40 TL'den TALEPLE BAĞLI KALINARAK 22.199,45 TL'sinin dava tarihi olan 22/06/2016 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı kurumdan tahsili ile davacıya verilmesine,
2- ... İli, ... İlçesi, ... Mahallesi, 177 ada 1 parsel sayılı taşınmazda, davacı adına kayıtlı olan 3132/45672 pay ve 3617/45672 paya ilişkin davacı ... adına olan tapu kaydının iptali ile davalı adına tapuya kayıt ve tesciline, yol olarak terkinine,
3- Fen bilirkişisi ... tarafından tanzim edilen 18/11/2016 tarihli kroki ekli fen raporunun karar ekinden sayılmasına,
4- İİK 28. Maddesi uyarınca kararın kesinleşmesi beklenmeksizin fen bilirkişisinin krokisi de eklenmek suretiyle hüküm özetinin ... Tapu Müdürlüğüne gönderilmesine,..” şeklinde esas hakkında yeniden hüküm kurulmuştur.
16. Bölge adliye mahkemesi kararının davalı idare vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 13.11.2019 tarihli ve 2018/13793 E. 2019/18235 K. sayılı kararı ile hükmün onanmasına karar verilmiş, mahkemece kararın 23.01.2020 tarihinde kesinleştiğine yönelik şerh düşülmüştür.
17. Hâl böyle olunca mahkemece, eldeki dava dosyasında talep edilen payın da iptaline yönelik kesinleşmiş ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi kararının (§15) değerlendirilmesi suretiyle sonucuna göre hüküm kurulması gerekmektedir.
18. O hâlde direnme kararının yukarıda açıklanan değişik gerekçe ve nedenlerle bozulmasına karar verilmelidir.
IV. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
Davalı idare vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının yukarıda açıklanan değişik gerekçe ve nedenlerden dolayı 6217 sayılı Kanun’un 30. maddesi ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na eklenen Geçici 3. maddesine göre uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA,
Aynı Kanun’un 440. maddesi uyarınca kararın tebliğinden itibaren on beş gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 15.11.2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.