"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
1. Taraflar arasındaki “maddi ve manevi tazminat” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, ... Asliye Hukuk Mahkemesince verilen davanın kısmen kabulüne ilişkin karar davacı vekili ile davalılar ... ve ... Emlak Otomotiv İnşaat Tekstil Mobilya Ev Eşyaları Hayvancılık Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay (Kapatılan) 17. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, Mahkemece Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.
2. Direnme kararı davalılar ... ve ... Emlak Otomotiv İnşaat Tekstil Mobilya Ev Eşyaları Hayvancılık Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili tarafından temyiz edilmiştir.
3. Hukuk Genel Kurulunca dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
I. YARGILAMA SÜRECİ
Davacı İstemi:
4. Davacı vekili dava dilekçesinde; davalıların sürücüsü, işleteni ve trafik sigorta şirketi olan aracın geri manevra yaptığı sırada durak içinde bekleyen müvekkiline çarparak yaralanmasına sebebiyet verdiğini, kazanın davalı tarafın kusurundan kaynaklandığını, müvekkilinin kaza nedeniyle %59 oranında malul kaldığını ileri sürerek 10.000TL maddi ve 30.000TL manevi tazminatın olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı Cevabı:
5. Davalılar ... ile ... Emlak Oto. İnş. Teks. Mob. Ev Eşyaları Hay. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti vekili; davacının özür durumunun kaza ile ilgisinin bulunmadığını, kazanın bahsedildiği kadar ciddi boyutta yaşanmadığını, talep edilen tazminat miktarlarının fahiş olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.
6. Davalı ... vekili; müvekkilinin sigortalısının kusuru ve poliçe limiti dahilinde sorumluluğunun bulunduğunu, kazanın araç yolunda minibüs bekleyen davacının kusurundan kaynaklandığını belirterek, davanın reddini savunmuştur.
İlk Derece Mahkemesi Kararı:
7. ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 15.03.2016 tarihli ve 2012/529 E., 2016/137 K. sayılı kararı ile; benimsenen bilirkişi raporlarına göre; kazanın meydana gelmesinde davacının %30, davalıların aracının %70 oranında kusurlu olduğu, davacının iki ay geçici iş göremeyecek şekilde yaralandığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile 881,93TL geçici iş görmezlik zararının tüm davalılardan, 5.000TL manevi tazminatın sigorta şirketi dışındaki davalılardan işleyecek yasal faizi ile birlikte müteselsilen alınarak davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin istemin reddine karar verilmiştir.
Özel Daire Bozma Kararı:
8. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ile davalılar ... ve ... Emlak Otomotiv İnşaat Tekstil Mobilya Ev Eşyaları Hayvancılık Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
9. Yargıtay (Kapatılan) 17. Hukuk Dairesinin 27.05.2019 tarihli ve 2016/14674 E., 2019/6840 K. sayılı kararı ile;
“…Dava, trafik kazasından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir.
1-6100 sayılı HMK'nın geçici 3/2.maddesi delaletiyle 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 427. maddesinde öngörülen kesinlik sınırı 01.01.2016 tarihinden itibaren 2.190,00 TL'na çıkartılmıştır.
Temyize konu kararda, hükmedilen maddi tazminat miktarı 881,93 TL olup, kesinlik sınırı olan 2.190,00 TL'nin altındadır. Karar, anılan yasanın yürürlüğünden sonra verildiğinden, maddi tazminat kesin niteliktedir. Kesin olan kararların temyiz istemleri hakkında mahkemece bir karar verilebileceği gibi, 01.06.1990 gün, 3/4 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca Yargıtayca da temyiz isteminin reddine karar verilebileceğinden davalılar vekilinin maddi tazminata yönelik temyiz istemlerinin reddine karar vermek gerekmiştir.
2-Dosya içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde, dayanılan delillerin tartışılıp değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına göre, davacı vekilinin tüm, davalılar vekilinin aşağıdaki bentte açıklanacağı üzere manevi tazminata ilişkin temyiz itirazı dışında sair temyiz itirazlarının da reddi gerekmiştir.
3-Borçlar Kanunu'nun 47. maddesi hükmüne göre hakimin özel halleri göz önünde tutarak manevi zarar adı ile hak sahibine verilmesine karar vereceği bir para tutarı adalete uygun olmalıdır. Hükmedilecek bu para, zarara uğrayanda manevi huzuru doğurmayı gerçekleştirecek tazminata benzer bir fonksiyonu olan özgün bir nitelik taşır. Bir ceza olmadığı gibi, mamelek hukukuna ilişkin zararın karşılanmasını da amaç edinmemiştir. O halde, bu tazminatın sınırı onun amacına göre belirlenmelidir. Takdir edilecek miktar, mevcut halde elde edilmek istenilen tatmin duygusunun etkisine ulaşmak için gerekli olan kadar olmalıdır. 22.06.1966 günlü ve 7/7 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı'nın gerekçesinde takdir olunacak manevi tazminatın tutarını etkileyecek özel hal ve şartlar da açıkça gösterilmiştir. Bunlar her olaya göre değişebileceğinden hakim bu konuda takdir hakkını kullanırken ona etkili olan nedenleri de karar yerinde objektif ölçülere göre isabetli bir biçimde göstermelidir.
Hakimin bu takdir hakkını kullanırken, ülkenin ekonomik koşulları, tarafların sosyal ve ekonomik durumları, paranın satın alma gücü, tarafların kusur durumu, olayın ağırlığı, olay tarihi gibi özellikleri göz önünde tutması ve buna göre manevi tazminat takdir edilmesi gerektiği açıkça ortadadır. (HGK 23/06/2004, 13/291-370)
Yukarıda belirtilen hususlar, davacının yaya olup %30 oranında oluşu, olay tarihi, malüliyetinin bulunmayışı dikkate alındığında, davacı için takdir olunan manevi tazminatın bir miktar fazla olduğu görülmüş ve hakkaniyete uygun bir manevi tazminata hükmedilmek üzere kararın bozulması gerekmiştir…” gerekçesiyle karar bozulmuştur.
Direnme Kararı:
10. ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 18.02.2020 tarihli ve 2019/815 E., 2020/160 K. sayılı kararı ile; davacının yaya olup %30 oranında kusurlu oluşu, olay tarihi, kalıcı maluliyet olmasa da geçici maluliyetinin olduğu dikkate alındığında, davacı için takdir olunan manevi tazminatın yerinde ve hakkaniyete uygun olduğu gerekçesi ile manevi tazminat miktarı bakımından direnme kararı verilmiştir.
Direnme Kararının Temyizi:
11. Direnme kararı süresi içinde davalılar ... ve ... Emlak Otomotiv İnşaat Tekstil Mobilya Ev Eşyaları Hayvancılık Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili tarafından temyiz edilmiştir.
II. UYUŞMAZLIK
12. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; somut olayda davacı için hükmedilen manevi tazminatın bir miktar fazla olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.
III. GEREKÇE
13. Dava, trafik kazasından kaynaklanan manevi tazminat istemine ilişkindir.
14. Dava konusu olayın gerçekleştiği tarihte yürürlükte bulunan TBK’nın 56. (BK m. 47) maddesinde;
"Hâkim, bir kimsenin bedensel bütünlüğünün zedelenmesi durumunda, olayın özelliklerini göz önünde tutarak, zarar görene uygun bir miktar paranın manevi tazminat olarak ödenmesine karar verebilir.
Ağır bedensel zarar veya ölüm hâlinde, zarar görenin veya ölenin yakınlarına da manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın ödenmesine karar verilebilir." hükmü yer almaktadır.
15. Görüldüğü üzere TBK’nın 56. maddesi gereğince vücut bütünlüğü zarara uğrayanların manevi tazminat isteme hakları vardır.
16. Türk Borçlar Kanunu’nun 56. (BK m. 47) maddesi hükmüne göre takdir olunacak manevi tazminatın tutarını etkileyecek özel hâl ve şartlar 22.06.1966 tarihli ve 1966/7 E., 1966/7 K. sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararında açıkça vurgulanmıştır. Bunlar her olaya göre değişebileceğinden, hâkim bu konuda takdir hakkını kullanırken, ona etkili olan nedenleri de karar yerinde objektif ölçülere göre isabetli bir biçimde göstermelidir.
17. Hâkimin özel hâlleri göz önünde tutarak, manevi zarar adı ile hak sahibine verilmesine karar vereceği para tutarı adalete uygun olmalıdır.
18. Hâkim manevi tazminatın miktarını tayin ederken saldırı teşkil eden eylem ve olayın özelliği yanında tarafların kusur oranını, sıfatını, işgal ettikleri makamı ve diğer sosyal ve ekonomik durumlarını da dikkate almalıdır.
19. Miktarın belirlenmesinde her olaya göre değişebilecek özel hâl ve şartların bulunacağı da gözetilerek takdir hakkını etkileyecek nedenler karar yerinde objektif olarak göstermelidir. Çünkü Kanun’un takdir hakkı verdiği hususlarda hâkimin hukuka ve hakkaniyete göre hüküm vereceği 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 4. maddesinde belirtilmiştir.
20. Hükmedilecek bu para, zarara uğrayanda manevi huzuru doğurmayı gerçekleştirecek tazminata benzer bir fonksiyonu olan özgün bir nitelik taşır.
21. Manevi tazminat bir ceza olmadığı gibi mal varlığı hukukuna dair bir zararın karşılanmasını da amaç edinmemiştir.
22. O hâlde bu tazminatın sınırı onun amacına göre belirlenmelidir. Takdir edilecek miktar, mevcut durumda elde edilmek istenilen tatmin duygusunun etkisine ulaşmak için gerekli olan kadar olmalıdır. Nitekim aynı ilkeler Hukuk Genel Kurulunun 02.10.2018 tarihli ve 2017/17-1098 E., 2018/1384 K.; 02.03.2021 tarihli ve 2020/17-41 E., 2021/182 K. sayılı kararlarında da benimsenmiştir.
23. Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde somut olay incelendiğinde; tarafların karşılıklı iddia ve savunmaları, olayın meydana geliş şekli, dosyadaki tutanak ve kanıtlar, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenler, davacının maluliyetinin bulunmayışı, basit tıbbî müdahale ile giderilebilecek şekilde yaralanması, iyileşme süresi ve olayın meydana geldiği tarihteki paranın alım gücü dikkate alındığında; meydana gelen trafik kazası sonucu davacı için hükmedilen manevi tazminatı bir miktar fazla olup, davacı lehine daha uygun oranda manevi tazminat miktarlarına hükmedilmesi gerekmektedir.
24. Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında olayın meydana geliş şekli, dosyadaki tutanak ve kanıtlara göre davacı lehine hükmedilen manevi tazminatın bir miktar fazla olmadığı, hükmedilen manevi tazminat miktarının uygun olduğu görüşü ileri sürülmüş ise de; bu görüş yukarıda açıklanan nedenlerle Kurul çoğunluğu tarafından benimsenmemiştir.
25. Diğer yandan, direnme kararının gerekçesinde yer alan “…Yargıtay bozma ilamına uyularak yargılamaya devam olunmuş…” ifadesinin maddi hataya dayalı olduğu açık bir şekilde anlaşıldığından, bu husus ayrıca bozma nedeni yapılmamıştır.
26. O hâlde; mahkemece, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulması gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.
27. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.
IV. SONUÇ:
Açıklanan nedenlerle;
Davalılar ... ve ... Emlak Otomotiv İnşaat Tekstil Mobilya Ev Eşyaları Hayvancılık Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Geçici 3. maddesi atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA,
İstek hâlinde temyiz peşin harcının yatıranlara geri verilmesine,
Aynı Kanun’un 440/III-1 maddesi gereğince karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere 29.06.2022 tarihinde oy çokluğu ile kesin olarak karar verildi.