"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/553 E., 2022/831 K.
ÖZEL DAİRE KARARI : Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 24.05.2022 tarihli ve 2021/14273 Esas, 2022/9210 Karar sayılı BOZMA kararı
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atma nedenine dayalı tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince ... aleyhine açılan davanın pasif dava ehliyeti yokluğundan reddine, ... aleyhine açılan davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı ... vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 5. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonunda bozulmuş, İlk Derece Mahkemesi tarafından Özel Daire bozma kararına karşı direnilmiştir.
Direnme kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan gündem ve dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde; İstanbul ili ... ilçesi Merkez Mahallesi 1290 parsel sayılı taşınmaza davalı idareler tarafından el atıldığını ileri sürerek tespit edilecek değerin tam ve kesin olarak belirlenebilmesinin mümkün olduğu anda arttırılmak üzere tazminata karşılık şimdilik 10.000,00 TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiş, davacılar vekilleri 18.09.2019 ve 28.09.2019 tarihli dilekçeler ile taleplerini artırmıştır.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; kök 1290 parsel sayılı taşınmazın Çatalca 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 1985/379 Esas, 1988/183 Karar sayılı kararı ile müvekkili belediye adına tescil edildiğini, davacıların kök murislerinin de içinde bulunduğu hissedarların tebligata elverişli adresleri tespit edilemediğinden ilan yoluyla tebligatın yapıldığını ve kamulaştırma bedelinin bankaya depo edildiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; dava konusu taşınmazın ... Belediyesi adına tescil edilmesinden sonra ifraz edildiği ve oluşan 4417 parsel sayılı taşınmazın trampa yolu ile, 4635 parsel sayılı taşınmazın ise satış yolu ile Hazineye devredildiğini, davacıların uzlaşma başvurusunun bulunmadığını, imar planları hazırlanırken konut alanları, okul, hastane, cami gibi kamu alanlarının DOP payları düştükten sonra düzenleme yapıldığını ve İlçe Belediye Başkanlığı'nın teklifi ile Büyükşehir Belediye Başkanlığınca tasdik edildiğini, bu hususlar dikkate alındığında idarelerine husumet yöneltilmesinin doğru olmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 22.11.2019 tarihli ve 2018/57 Esas, 2019/806 Karar sayılı kararıyla; ... aleyhine açılan davanın pasif dava ehliyeti yokluğundan reddine, ... aleyhine açılan davanın kabulüne, dava konusu kök 1290 parsel sayılı taşınmazda, ... için 89.213,32 TL, ... için 24.161,94 TL, ... için 24.161,94 TL, ... için 24.161,94 TL, ... için 16.727,49 TL, ... için 44.606,66 TL ve ... için 44.606,66 TL olmak üzere toplam 267.639,97 TL kamulaştırmasız el atma tazminatı bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte bu davalıdan alınarak davacılara verilmesine, taşınmaz tapuda daha önce davalı adına tescil edildiğinden bu hususta karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 13.10.2021 tarihli ve 2020/30 Esas, 2021/1370 Karar sayılı kararıyla; davalı ... vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
''...Karar tarihinde yürürlükte bulunan 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 362/1-a maddesi gereğince, miktarı veya her paydaş için değeri 78.630 TL'yi geçmeyen davalara ilişkin olarak Bölge Adliye Mahkemesi kararları kesin olup, bu kararlar aleyhine temyiz yoluna başvurulamaz.
Bu nedenle davalı ... vekilinin temyiz talebinin davacılardan ... haricindeki davacılar yönünden reddine karar verildikten sonra, davacı ... yönünden yapılan incelemede;
Aşağıda açıklanan gerekçelerle İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi'nin istinaf başvurusunun esastan ret kararı kaldırıldıktan sonra ... 5. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 2018/57 E. ve 2019/806 K. sayılı kararının incelenmesinde;
Dosyada bulunan kanıt ve belgelere, kararın dayandığı gerekçelere göre; dava konusu İstanbul İli, ... İlçesi, 1290 parsel sayılı taşınmaz hakkında kamulaştırma işlemi yapıldığı; davacı murisinin ölüm tarihi 1939 yılı olup mirascısı davacı adına usulüne uygun olarak yapılan kamulaştırma tebligatına rastlanmadığı gibi, dava konusu taşınmazdaki davacı murisine ait payın Çatalca 2. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 1987/95 Esas-1988/323 Karar sayılı kararı ile Kamulaştırma Kanunu'nun 16. maddesi uyarınca davalı idare adına tescil edildiği anlaşılmıştır.
21/12/2019 tarihinde kabul edilerek 24/12/2019 gün, 30988 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7201 sayılı Kanun'un 6. ve 7. maddesi ve 09/06/2021 tarihinde kabul edilerek 19/06/2021 gün, 31516 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7327 sayılı Kanun'un 20. ve 27. maddeleri ile 2942 sayılı Yasaya eklenen Ek 3, Geçici 15. ve 17. maddeleri ile;
Ek 3 madde ile "Mülga 31/8/1956 tarihli ve 6830 sayılı İstimlak Kanunu'nun 16’ncı ve 17’nci maddeleri ile bu Kanunun mülga 16’ncı ve 17’nci maddeleri uyarınca kesinleşmiş mahkeme kararlarına istinaden idareler adına tescil edilen taşınmazların eski malikleri adına kamu bankalarına yatırılan ancak hak sahiplerine ödenmediği tespit edilen kamulaştırma bedelleri nedeniyle idareler aleyhine açılacak her türlü davada değer; taşınmazın idare adına tescil edildiği tarih, değerleme tarihi olarak esas alınmak ve o tarihteki nitelikleri gözetilmek suretiyle tespit edilir. Tespit edilen bu bedel, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) tablosundaki aylık değişim oranları esas alınmak suretiyle dava tarihi itibarıyla güncellenir ve ortaya çıkan bedel hak sahibine ödenir. (Ek cümle: 9/6/2021- 7327/20 md.) Bu hüküm, tebliği dâhil eksik veya hatalı kamulaştırma işlemleri bulunmasına rağmen idare adına tescil edilmiş olan taşınmazlar hakkında da uygulanır."
Geçici 15. maddesi ile “ Mülga 6830 sayılı Kanunun 16’ncı ve 17’nci maddeleri ile bu Kanunun mülga 16’ncı ve 17’nci maddeleri uyarınca kesinleşmiş mahkeme kararlarına istinaden idareler adına tescil edilen taşınmazların eski malikleri adına kamu bankalarına yatırılan ancak hak sahiplerine ödenmediği tespit edilen kamulaştırma bedelleri nedeniyle idareler aleyhine açılmış ve devam eden davalar, Ek 3’üncü madde hükmü uygulanarak sonuçlandırılır.”
Geçici 17. maddesi ile “Bu maddeyi ihdas eden Kanunla bu Kanun'un Ek 3’üncü maddesine eklenen cümle, bu cümleyi ihdas eden Kanun'un yürürlüğe girdiği tarihte kanun yolu incelemesindekiler dâhil görülmekte olan davalarda da uygulanır ”
Hükümleri getirilmiştir.
Bu durumda yukarıda açıklanan hususta rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerektiği,.
.." gerekçesiyle karar oy çokluğu ile bozulmuştur.
B. İlk Derece Mahkemesince Verilen Direnme Kararı
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma kararındaki karşı oy yazısında açıklanan gerekçe doğrultusunda direnme kararı verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen direnme kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Uyuşmazlık
Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; kamulaştırmasız el atma nedenine dayalı tazminat istemine ilişkin eldeki davada, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'na 7201, 7327 sayılı Kanunlarla eklenen Ek 3. madde ve geçici 15 ile 17. madde hükümlerinin somut olaya uygulanma imkânının bulunup bulunmadığı, buradan varılacak sonuca göre kamulaştırmasız el atmaya dayanan bedelin tespiti için yeniden bilirkişi raporunun alınmasının gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.
C. Ön Sorun
Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında, eldeki dosyanın Hukuk Genel Kurulunda temyiz aşamasında bulunduğu sırada 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'na eklenen Ek 3. maddenin birinci fıkrasının ikinci cümlesinde yer alan “…dava tarihi itibarıyla…” ibaresinin ve yine 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'na eklenen Geçici 15. maddenin ikinci fıkrasında yer alan “…ek 3 üncü madde hükmü uygulanarak…” ibaresinin Anayasa Mahkemesinin 04.05.2023 tarihli ve 2019/93 Esas, 2023/87 Karar sayılı kararıyla iptal edildiği anlaşılmakla, oluşan yeni durum karşısında dosyanın incelenmek üzere Özel Daireye gönderilmesinin gerekip gerekmediği hususu ön sorun olarak tartışılmıştır.
D. Gerekçe
1. İlgili Hukuk
2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun Ek 3 ve Geçici 15. maddeleri,
2. Değerlendirme
1.2942 sayılı Kanun’a eklenen Ek 3. maddenin birinci fıkrasının ikinci cümlesinde yer alan “…dava tarihi itibarıyla…” ibaresi ve yine 2942 sayılı Kanun’a eklenen Geçici 15. maddenin ikinci fıkrasında yer alan “…ek 3 üncü madde hükmü uygulanarak…” ibaresi, Anayasa Mahkemesinin 04.05.2023 tarihli ve 2019/93 Esas, 2023/87 Karar sayılı kararıyla iptal edilmiştir. Anayasa Mahkemesinin iptal kararı, 32262 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanmış olup, yayımlandığı tarih olan 28.07.2023’de yürürlüğe girmiştir. Bu nedenle sonradan yürürlüğe giren iptal kararı doğrultusunda inceleme yapılmak üzere dosya Özel Daireye gönderilmelidir.
2. Hâl böyle olunca temyiz isteminin incelendiği tarih itibariyle yürürlüğe giren Anayasa Mahkemesi iptal kararı ile oluşan yeni durum karşısında dosyanın incelenmek üzere Özel Daireye gönderilmesi gerekir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Anayasa Mahkemesi iptal kararı ile oluşan yeni durum karşısında davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının incelenmesi için dosyanın YARGITAY 5. HUKUK DAİRESİNE GÖNDERİLMESİNE,
12.03.2025 tarihinde yapılan ikinci görüşmede oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.