"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
DAVA TÜRÜ : TAPU İPTALİ VE TESCİL
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil istemine ilişkin açılan davadan dolayı yapılan yargılama sonunda, Mahkemece verilen kabul kararı Yargıtay (Kapatılan) 16. Hukuk Dairesince bozulması üzerine İlk Derece Mahkemesince bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonunda davanın kabulüne ilişkin karar, süresi içinde davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle; temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde; Sarıkamış ilçesi Akören Köyü 108 ada 152 ve 153 parsel sayılı taşınmazın kuru tarla niteliğinde davacılar ... ve kardeşi ... tarafında 1978 yılında ... isimli şahıstan satın alıp bugüne kadar da kullandıklarını, kadastro tespiti sırasında dava konusu taşınmazların davalı Hazine adına tespit ve tescilinin yersiz olduğunu belirterek, tapu kayıtlarının iptali ile davacılar adına tapuya kayıt ve tescilini talep etmişler.
II. CEVAP
Davalı Hazine vekili cevap dilekçesinde; dava konusu taşınmazın mera olduğunu, meraların özel mülkiyete konu olamayacağını belirterek, davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Sarıkamış Asliye Hukuk Mahkemesinin 18/04/2014 tarihli ve 2010/236 E., 2014/100 K. sayılı kararıyla; davanın kabulüne, 108 ada 152 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydının iptaline, 17/12/2013 havale tarihli fen bilirkişi raporunda (A) harfiyle gösterilen 35.446,37 metrekare bölüm davacı ... mirasçıları ile davacı ... adına tapuya kayıt ve tesciline, kalan bölümün orta malı olarak tapuya kayıt ve tesciline, 108 ada 153 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydının iptali ile aynı bilirkişi raporunda (B) harfi ile gösterilen 21.563,65 metrekare bölümün davacılar adına tapuya kayıt ve tesciline, kalan bölümün orta malı olarak tapuya kayıt ve tesciline karar vermiştir
IV. TEMYİZ
1. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Sarıkamış Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Bozma Kararı
Yargıtay (Kapatılan) 16 Hukuk Dairesi 10/03/2015 tarihli ve 2014/12878 E., 2015/1867 K. sayılı kararında araştırmanın yetersiz olduğu belirtilerek, mahallinde komşu köylerden seçilmiş yerel bilirkişi taraf tanıkları, 3 kişilik ziraat bilirkişisi ve fen bilirkişisi katılımıyla keşif yapılması, taşınmazın evveliyatında mera olup olmadığı, mera değil ise kim tarafından ne zamandan beri ve ne şekilde kullandığı hususlarının araştırılması, 3 kişilik ziraat bilirkişi kurulundan taşınmazın toprak yapısı ve bitki örtüsü hakkında rapor alınması, hava fotoğraflarını incelenmesi ve netice hakkında karar verilmesi gereğine değinilerek hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
3. Sarıkamış Asliye Hukuk Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen karar
Sarıkamış Asliye Hukuk Mahkemesinin 19/12/2018 tarihli ve 2015/204 E., 2018/993 K. sayılı kararıyla; yapılan keşif ve alınan bilirkişi raporları ve hava fotoğrafı incelemesinde dava konusu taşınmaz bölümleri üzerinde davacılar lehine TMK'nın 713., Kadastro Kanunu'nun 46/2. ve 14. maddelerinde belirtilen şartların oluştuğunun anlaşılması nedeniyle
1- Davanın KABULÜNE,
2- Çekişmeli 108 ada 152 parsele ait olan tapu kaydının iptali ile 20/10/2016 tarihli fen bilirkişi raporu ve ekindeki haritasında (A) harfi ile gösterilen 37.059,94 m2 miktarındaki kısmının TAPU KAYDININ İPTALİ İLE bu yere aynı ada son parsel numarasından sonra gelen yeni bir parsel numarası verilmek suretiyle tarla vasfıyla, 1/2 oranında davacı ... adına ve 1/2 oranındaki kısmın ...´un mirasçıları adına veraset ilamı doğrultusunda miras payları oranında TAPUYA KAYIT ve TESCİLİNE,
3- Çekişmeli 108 ada 153 parsele ait olan tapu kaydının iptali ile 20/10/2016 tarihli fen bilirkişi raporu ve ekindeki haritasında (B) harfi ile gösterilen 21869,83m2 miktarındaki kısmının TAPU KAYDININ İPTALİ İLE bu yere aynı ada son parsel numarasından sonra gelen yeni bir parsel numarası verilmek suretiyle tarla vasfıyla, 1/2 oranında davacı ... adına ve 1/2 oranındaki kısmın ...´un mirasçıları adına veraset ilamı doğrultusunda miras payları oranında TAPUYA KAYIT ve TESCİLİNE karar verilmiştir.
4. Bozma Sonrası İlk Derece Mahkemesi Kararına Karşı Temyiz Yoluna Başvuranlar
Sarıkamış Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
5. Temyiz Nedenleri
Davalı Hazine vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazları orta malı olarak tespit ve tescillerinin yapıldığını, taşınmazın devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olduğunu, zilyetlik ile iktisabının mümkün olmadığını belirterek, Mahkeme kararının bozulmasını talep etmiştir.
6. Gerekçe
6.1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro öncesi nedene dayalı olarak açılan tapu iptali ve tescili isteğinden ibarettir.
6.2. İlgili Hukuk
6.2.1. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 713/1. maddesi, "Tapu kütüğünde kayıtlı olmayan bir taşınmazı davasız ve aralıksız olarak yirmi yıl süreyle ve malik sıfatıyla zilyetliğinde bulunduran kişi, o taşınmazın tamamı, bir parçası veya bir payı üzerindeki mülkiyet hakkının tapu kütüğüne tesciline karar verilmesini isteyebilir."
6.2.2. 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14. maddesi, “Tapuda kayıtlı olmayan ve aynı çalışma alanı içinde bulunan ve toplam yüzölçümü sulu toprakta 40, kuru toprakta 100 dönüme kadar olan (40 ve 100 dönüm dahil) bir veya birden fazla taşınmaz mal, çekişmesiz ve aralıksız en az yirmi yıldan beri malik sıfatıyla zilyetliğini belgelerle veya bilirkişi veyahut tanık beyanlarıyla ispat eden zilyedi adına tespit edilir.”
6.2.3. 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 17. maddesi, "Orman sayılmayan Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan ve kamu hizmetine tahsis edilmeyen araziden, masraf ve emek sarfı ile imar ve ihya edilerek tarıma elverişli hale getirilen taşınmaz mallar 14. maddedeki şartlar mevcut ise imar ve ihya edenler veya halefleri adına, aksi takdirde Hazine adına tespit edilir." hükümlerini içermektedir.
6.3. Değerlendirme
6.3.1. Mahkemece bozma ilamına uyulduğu halde, bozma gerekleri tam olarak yerine getirilmemiştir. Bozma ilamına uyulmakla taraflar yararına usuli kazanılmış hak oluşur. Bu hakkın zedelenmemesi için bozma gereklerinin tam ve eksiksiz olarak yerine getirilmesi gerekir. Mahkemece bozma ilamına uyularak hava fotoğrafı incelemesi yapılmış 20/11/2017 tarihli harita bilirkişi raporunda çekişmeli taşınmaz (A), (B) ve (C) olmak üzere üç bölüme ayrılmış ve (C) harfi ile gösterilen bölüm üzerinde 1955 yılında herhangi bir kullanım olmadığı belirtilmiş olmasına rağmen, aynı bilirkişinin 19/11/2018 tarihli ek raporunda (C) harfi ile belirtilen bölüm gösterilmeden taşınmaz bölümleri (A) ve (B) olarak gösterilmiş ve 1955 ve 1984 yıllarında kullanım olduğu belirtilmek suretiyle çelişki yaratılmış olmasına rağmen Mahkemece bu çelişki giderilmemiş, önce tarihli kararda (A) harfi ile gösterilen 35.446,37 metrekare ve (B) harfi ile gösterilen 21.563,65 metrekare yerin tapu kaydının iptali ile davacı adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiş ve karar davalı Hazine tarafından temyiz edilmesine rağmen, bozma sonrasında davacı adına (A) harfi ile gösterilen 37.059,94 metrekare ve (B) harfi ile gösterilen 21.869,83 metrekare yerin tapu kaydının iptali ile davacı adına tesciline karar verilmiş, hüküm yerinde dava konusu 108 ada 152 ve 153 parsel sayılı taşınmazların tapu kayıtlarının tamamı iptali edilmiş, (A) ve (B) harfleri ile gösterilen bölümlerin davacılar adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmesinin yanında, parselin kalan kısımları için hüküm kurmamıştır. Bu şekilde eksik araştırma ve inceleme ile hüküm kurulması usul ve yasaya uygun düşmemektedir.
6.3.2. Hal böyle olunca; doğru sonuca varılabilmesi için Mahkemece öncelikle, çekişmeli taşınmaza ait eski ve yeni tarihli ortofoto ve uydu fotoğrafları ile Harita Genel Müdürlüğü web sitesinin hava fotoğrafı sorgulama sayfasına girilerek taşınmaz bölümünün bulunduğu köyü/mahalleyi/mevkiyi kapsayacak şekilde hangi yıllara ait hava fotoğrafları bulunduğu araştırılıp belirlenmek ve (denetimin sağlanması bakımından) ilgili sayfanın çıktısı dosya içerisine konulmak suretiyle belirlenmeli, tespit tarihinden 15-20-25 yıl öncesine ait (bulunmadığı taktirde bulunan tüm hava fotoğrafları getirtilerek) stereoskopik hava fotoğraflarının en az üç tanesi tarihleri açıkça yazılmak suretiyle Harita Genel Müdürlüğünden getirilerek dosya arasına konulmalı, dosya ikmal edildikten sonra mahallinde yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek üç kişilik yerel bilirkişi ve taraf tanıkları, 3 kişilik ziraat mühendisi bilirkişi kurulu, jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişi ve fen bilirkişi huzuruyla keşif icra edilmeli, taşınmazın geçmişte ne durumda bulunduğu, kime ait olduğu, kimden nasıl intikal ettiği, kim tarafından, ne zamandan beri ne suretle kullanıldığı, taşınmazın öncesinin mera, yaylak veya kışlak olup olmadığı, taşınmazın devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerden olması halinde imar ve ihyaya konu edilip edilmediği, imar ve ihyaya konu edilmiş ise, ihyanın hangi tarihte başlayıp, ne zaman bitirildiği, zaman içinde sınırlarında mera yönünden genişleme olup olmadığı hususunda yerel bilirkişi ve tanıklardan maddi olaylara dayalı, ayrıntılı bilgi alınmalı, yerel bilirkişi ve tanık sözleri komşu parsel tutanak ve dayanakları ile denetlenmeli, yerel bilirkişi ve tanık beyanları arasında çelişki bulunduğu takdirde yüzleştirme yapılmak suretiyle aykırılık giderilmeli, 3 kişilik ziraat mühendislerinden oluşan bilirkişi kurulundan komşu parsellerle karşılaştırmalı biçimde değerlendirilerek çekişmeli taşınmazın toprak yapısı, eğimi, bitki deseni ve diğer yönlerden komşu mera parselinden nasıl ayrıldığı, mera ile arada doğal ya da yapay ayırt edici bir sınır bulunup bulunmadığı ve taşınmazın meradan açılan bir yer olup olmadığını açıklayıp, tarımsal niteliğini belirten, taşınmazın değişik yönlerden çekilmiş fotoğrafları ile desteklenmiş somut verilere dayalı ayrıntılı rapor alınmalı; jeodezi ve fotogrametri uzmanı harita mühendisi bilirkişiden, hava fotoğrafları ve uydu fotoğraflarının stereoskop aletiyle incelenmesi neticesinde taşınmazın sınırlarını ve niteliğini, taşınmazda imar-ihya tamamlanmış ise tamamlandığı tarih ile üzerinde sürdürülen zilyetliğin başlangıcını, şeklini ve süresini belirtir şekilde rapor alınmalı; fen bilirkişisine keşif ve uygulamayı denetlemeye elverişli, çekişmeli taşınmaz ile komşu mera parselinin konumlarını gösteren rapor ve harita düzenlettirilmeli, bundan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir.
V. SONUÇ
Açıklanan nedenlerle; Mahkemece yukarıda açıklanan (6.3.1. - 6.3.2.) numaralı bentlerinde belirtilen hususlar göz ardı edilerek yazılı şekilde hüküm kurulması isabetsiz olup, temyiz itirazları açıklanan nedenlerle yerinde görüldüğünden kabulü ile (IV.3. numaralı bentte) gösterilen hükmün BOZULMASINA, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 14/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.