"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
KARAR : Kısmen kabul kısmen ret - istinaf isteminin reddi - kabulü - davanın reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul 9. Asliye Hukuk Mahkemesi
Davacı ve asli müdahil tarafından açılan tapu iptali ve tescil ile gaiplik davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulü ile kısmen reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı ve asli müdahil tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince asli müdahilin başvurusunun HMK'nın 353/1-b-1 maddesi uyarınca esastan reddine, davacının başvurusunun HMK'nın 353/1-b-2 maddesi uyarınca kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın usulden reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı asli müdahil tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı vekili, 2940 ada 8 parselin ... oğlu ... ... adına kayıtlı ve ... Vakfından icareli şerhinin olduğunu ileri sürerek taşınmazın Vakıflar Kanunu’nun 17. maddesi uyarınca gaiplik kararı verilerek vakfı adına tescilini talep etmiştir.
2. Asli müdahil Hazine vekili, ... Vakfının gayri sahih vakıf olduğunu, taviz bedeli ödenmesinin gerekmediğini, vakfın ayni hakkının olmadığını, dolayısıyla taşınmazın vakfına dönmesinin mümkün olmadığını, TMK’nın 588. maddesi uyarınca gaiplik kararı ile taşınmazın Hazine adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Dava, ... olarak açılmıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; ... oğlu ... ...'in bütün aramalara ve yapılan ilanlara rağmen sağ olup olmadığına ve nüfus kaydına ilişkin bilgilere ulaşılamadığı, tapu kayıt maliklerinin gaip olduklarının tespiti ve gaipler adına kayıtlı hisselerin iptal ve tapuda hak sahibi gözüken vakıf adına tesciline ilişkin davanın, tapu kayıt maliklerinin davada taraf gösterilerek ve kayyımla temsil edilmeleri sağlanarak açılması gerektiği, asli müdahilin talebi yönünden ise TMK'nın 588. maddesinde belirtilen koşulların gerçekleşmediği gerekçesi ile gaiplik isteği yönünden davanın kabulüne, tapu iptali ve tescil isteği yönünden davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve asli müdahil vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesi ile icareli veya mukataalı olarak vakfedilen bir taşınmazın gayri sahih vakıf olmasının mümkün olmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
2. Asli müdahil Hazine vekili istinaf dilekçesi ile Hazinenin TMK’nın 588. maddesi uyarınca asli müdahil olduğunu, şerhi olan vakfın gayri sahih vakıf olduğunun belirlendiğini, taviz bedeli ödenmesinin gerekmediğini, vakfın ayni hakkının olmadığını, dolayısıyla taşınmazın vakfına dönmesinin mümkün olmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın asli müdahil yönünden kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile usulüne uygun olarak hasımlı açılmış bir dava bulunmadığı, davanın tapu malikine veya varsa mirasçılarına yöneltilmesi, tapu maliki yoksa malikin gaipliğine karar verilerek kayyımla temsilinin sağlanması gerektiği, ... açılan davada tarafın yanlış ya da eksik gösterilmesinden söz edilemeyeceğinden HMK'nın 124. maddesindeki koşulların bulunmadığı, davanın tarafları ile ilgili düzenlemenin HMK'nın 114. maddesi gereğince dava şartlarından olması dikkate alındığında ... dava açılması ile dava şartı olan taraf gösterilmesi şartının gerçekleşmediği gerekçesi ile asli müdahilin istinaf talebinin HMK'nın 353/1-b-1 maddesi gereğince esastan reddine, davacının istinaf talebinin HMK'nın 353/1-b-2 maddesi uyarınca kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın usulden reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde asli müdahil vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Asli müdahil vekili temyiz dilekçesinde özetle; davaya konu taşınmazın maliki ... oğlu ... ...’in gaip olduğunu, gaibin mirası devlete geçeceğinden taşınmazın maliki ... oğlu ... ...'in gaipliğine ve adına kayıtlı taşınmazın Hazine adına tesciline karar verilmesi gerektiğini, ... Vakfının gayrisahih vakıflardan olduğunu, taviz bedeli ödenmesinin söz konusu olmadığını, bu nedenle davaya konu taşınmaz üzerinde vakıflar idaresinin ayni bir hakkının mevcut olmadığını belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının talebi yönünden 5737 sayılı Kanunu'nun 17. maddesine dayalı olarak gaiplik, tapu iptali ve tescil; asli müdahil yönünden, Türk Medeni Kanunu′nun 588. maddesinden kaynaklanan gaiplik ve tapu iptali ile tescil isteklerine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 5737 sayılı Kanun'un 17. maddesinde, “Tasarruf edenlerin veya maliklerin mirasçı bırakmadan ölümleri, kaybolmaları, terk veya mübadil gibi durumlara düşmeleri halinde icareteynli ve mukataalı taşınmaz malların mülkiyeti vakfı adına tescil edilir.”
2. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 32. maddesinde, “Ölüm tehlikesi içinde kaybolan veya kendisinden uzun zamandan beri haber alınamayan bir kimsenin ölümü hakkında kuvvetli olasılık varsa, hakları bu ölüme bağlı olanların başvurusu üzerine mahkeme bu kişinin gaipliğine karar verebilir.” hükümleri düzenlenmiştir.
3. 6100 sayılı HMK’nın 588. maddesi; “Sağ olup olmadığı bilinmeyen bir kimsenin malvarlığı veya ona düşen miras payı on yıl resmen yönetilirse ya da malvarlığı böyle yönetilenin yüz yaşını dolduracağı süre geçerse, Hazinenin istemi üzerine o kimsenin gaipliğine karar verilir.
Gaiplik kararı verilebilmesi için gerekli ilan süresinde hiçbir hak sahibi ortaya çıkmazsa, aksine hüküm bulunmadıkça, gaibin mirası Devlete geçer. Devlet, gaibe veya üstün hak sahiplerine karşı, aynen gaibin mirasını teslim alanlar gibi geri vermekle yükümlüdür.” hükmünü içermektedir.
3. Değerlendirme
1.Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, asli müdahilin iddialarına, dayandığı belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup asli müdahil vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
492 sayılı Harçlar Kanunu'nun değişik 13. maddesinin j bendi gereğince asli müdahil Hazineden harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
08.02.2023 tarihinde kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.