"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ERZURUM BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 4. HUKUK DAİRESİ
İLK DERECE MAHKEMESİ : DOĞUBAYAZIT ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ
Taraflar arasındaki tapu iptal ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince verilen davanın reddine ilişkin kararın, davacı Hazine tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesi tarafından yapılan inceleme sonucunda; başvurunun esastan reddine dair verilen karar, süresi içinde davacı Hazine tarafından temyiz edilmekle; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı Hazine vekili, Ağrı ili Doğubayazıt ilçesi .... köyünde bulunan 104 ada 1 ve 3 parsel, 126 ada 35 parsel, 133 ada 30 parsel, 144 ada 9 parsel, 147 ada 60 parsel, 165 ada 10 parsel sayılı taşınmazların davalıların murisi adına gerek hisseli, gerekse tamamına malik olacak şekilde aynı çalışma alanında senetsizden toplamı 100 dönümü geçecek şekilde tespit ve tescil edildiğini, bu durumun 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14. maddesine aykırılık teşkil ettiğini, davalı adına aynı çalışma alanında 100 dönümün üzerinde taşınmaz tespiti yapılmış olup, 100 dönümü aşan kısmının iptali ile Maliye Hazinesi adına tescilinin gerekeceğini ileri sürerek, dava konusu edilen Ağrı ili Doğubayazıt ilçesi .... köyünde bulunan 104 ada 1,3 parsel, 126 ada 35 parsel, 133 ada 30 parsel, 144 ada 9 parsel, 147 ada 60 parsel, 165 ada 10 parsel sayılı taşınmazların eklemeli zilyetlik hususu da göz önüne alınarak, 100 dönümü aşan kısımların tapusunun iptali ile; ifrazı mümkün ise ifraz edilerek son parsel numarası ile Maliye Hazinesi adına tesciline, ifrazı mümkün değilse fazla miktar yönünden Maliye Hazinesi adına tapuya tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ..., belirtilen yerin kendisine ait olup tüm tasarruf işlemlerinin tarafınca yapıldığını, tapulama işlemleri sırasında adına tapulandığını,belirtilen yerle ilgili ayrıca Noterden yapılmış zilyetlik devir sözleşmesi ve tespit kayıtları mevcut olup, dilekçe ekinde sunduğunu, davacının dava konusu yer ile ilgili hiçbir üstün hakkı mevcut olmadığını ileri sürerek, açılan davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Doğubayazıt Asliye Hukuk Mahkemesinin 07/06/2017 tarihli 2016/300 Esas 2017/153 Karar sayılı kararıyla, dava konusu taşınmazların toplam yüz ölçümünün 100 dönümün altında kaldığı, davalıların murisinin dava konusu taşınmazlar haricinde herhangi bir senetsizden kazanımının da bulunmadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
1. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı Hazine vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
2. İstinaf Nedenleri
Davacı Hazine vekili istinaf dilekçesinde özetle, 3402 sayılı Yasa'nın 14. maddesine göre araştırma yapılmadığını, zilyetlikten edinilen taşınmazların Tapu Sicil Müdürlüğü, Kadastro Müdürlüğü, Hukuk Mahkemesi Yazı İşleri Müdürlüğü vasıtasıyla araştırılması gerektiğini, kuru sulu ayrımının Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu'na göre araştırılması gerektiğini, eklemeli zilyetlik hükümlerine göre edinilen kuruda 100 dönüm suluda 40 dönümü aşan kısmın iptaline karar verilmesi gerekirken, Mahkemece eksik araştırmayla karar verildiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
3. Gerekçe ve Sonuç
Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 4.Hukuk Dairesinin 06/12/2019 tarihli 2018/2087 Esas 2019/1859 Karar sayılı kararıyla, kuru tarla niteliğindeki dava konusu Ortaköy köyünde bulunan 144 ada 9 parsel, 147 ada 60 parsel ve 165 ada 10 parsel sayılı taşınmazların tam payla, 104 ada 1 parsel ve 126 ada 35 parsel sayılı taşınmazların 1/3 oranında hisseli olarak, 104 ada 3 parsel ve 133 ada 30 parsel sayılı taşınmazların ise 1/2 oranında hisseli olarak davalıların murisi ... adına tespit gördüğü, bu taşınmazlardaki muris Mehmet'in hissesine tekabül eden yüz ölçümü toplamının 56.014,10 m² olduğu, davalıların murisi adına dava konusu taşınmazlardan başka Ortaköy köyünde herhangi bir taşınmaz ve senetsiz kaydı olmadığının Doğubayazıt Tapu Müdürlüğünün 29/07/2016 tarihli cevabi müzekkeresinden anlaşıldığı, bu doğrultuda davalıların aynı çalışma alanı içinde senetsizden edindiği taşınmazların toplam yüz ölçümü 100 dönümün altında kaldığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun esas yönünden reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
1.Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Temyiz Nedenleri
Davacı Hazine vekili kararın (IV/2) bendinde yer verilen gerekçelerle kararın bozulması gerektiğini savunmuştur.
3.Gerekçe
3.1.Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, 3402 sayılı Kanunu'nun 14. maddesi kapsamında davalının kadastro tespiti sonucu zilyetlikten edindiği taşınmazların kuruda 100 dönüm, suluda 40 dönüm sınırlamasını aştığı iddiasıyla açılmış tapu iptali ve tescil davasıdır.
3.2.İlgili Hukuk
3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14. maddesinde “Tapuda kayıtlı olmayan ve aynı çalışma alanı içinde bulunan ve toplam yüzölçümü sulu toprakta 40, kuru toprakta 100 dönüme kadar olan (40 ve 100 dönüm dahil) bir veya birden fazla taşınmaz mal, çekişmesiz ve aralıksız en az yirmi yıldan beri malik sıfatıyla zilyetliğini belgelerle veya bilirkişi veyahut tanık beyanlarıyla ispat eden zilyedi adına tespit edilir. (Değişik ikinci fıkra: 3/7/2005 - 5403/26 md.) Sulu veya kuru arazi ayrımı, Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu hükümlerine göre yapılır.”
26. maddesinde “ Kadastro mahkemesinin yetkisi her taşınmaz mal hakkında kadastro tutanağının düzenlendiği günde başlar.”
27. maddesinde “Mahalli hukuk mahkemelerinde görülmekte olan kadastro ile ilgili ve henüz kesinleşmemiş bulunan taşınmaz mala ilişkin davalar hakkında o taşınmaz mal için kadastro tutanağı düzenlendiği tarihte bu mahkemelerin görevi sona erer ve davalara ait dosyalar mahkemesine resen devrolunur.” düzenlemeleri yer almaktadır.
Öte yandan bilindiği üzere; tapu iptali ve tescil davaları kayıt maliki aleyhine açılır ve verilen hükümler de davanın taraflarını bağlar.
3.3. Değerlendirme
3.3.1. 2006 yılında yapılan kadastro çalışmaları sırasında, dava ve temyize konu Ağrı ili Doğubayazıt ilçesi .... köyü çalışma alanında bulunan ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği nedeniyle tespit edilen taşınmazlardan 104 ada 1 parsel sayılı taşınmazın 1/3 er hisseyle..... ... ve ... adlarına; 104 ada 3 ve 133 ada 30 parsel sayılı taşınmazların ½ şer hisse ile ..... ve ... adlarına; 144 ada 9, 147 ada 60 ve 165 ada 10 parsel sayılı taşınmazların ise ... adına tespit ve tescil edildikleri, bilahare dosya arasına giren tapu kayıtlarından taşınmazların satış ve birleşme işlemleri nedeniyle 3. kişilere devredildikleri ayrıca 126 ada 35 parsel sayılı taşınmazın ise 2006/430 Esas sayılı dava dosyasında davalı olduğu anlaşılmaktadır. Dava ... mirasçıları aleyhine Kadastro Kanunu’nun 14. maddesi kapsamında açılmış tapu iptal tescil davasıdır.
3.3.2. Bilindiği üzere, tapu iptal ve tescil davaları kayıt malikine karşı açılır. Aksi bir durum kayıt malikinin taraf olmadığı bir davada kendisinin taşınmaz mülkiyetini yitirmesi sonucunu doğurur ki, bu hem Anayasa'nın 35. maddesine, hem de TMK’nın 683. ve devamı maddelerinde düzenlenen mülkiyet hakkına aykırı düşer. Ayrıca HMK’nın temel ilkesi olan davada karar altına alınacak hakkın ilgilisinin, davacı ve davalı sıfatı ile yer alması ilkesi zedelenmiş olur.
3.3.3. Somut olayda davacı Hazine tarafından ... mirasçıları aleyhine dava açıldığı, Dairemiz geri çevirme kararı ile dosya arasına alınan tapu kayıtlarından çekişme konusu taşınmazların satış ve birleştirme işlemleri nedeniyle dava dışı 3. kişilere devredildikleri, öte yandan 126 ada 35 parsel sayılı taşınmazın ilgili Kadastro Mahkemesinin 2006/430 Esas sırasındaki davada davalı olduğunun bildirildiği anlaşılmaktadır.
3.3.4. Hal böyle olunca, dava ve temyize konu taşınmazların aktif ve pasif tapu kayıtları ile satış ve birleştirme işlemlerine ait akit tabloları temin edilmek suretiyle dava açma tarihi itibariyle davalıların tapu kayıt maliki olup olmadıklarının tespit edilmesi, buna göre davalıların taraf sıfatlarının değerlendirilmesi, ayrıca 126 ada 35 parsel sayılı taşınmazın davalı olduğu Kadastro Mahkemesinin 2006/430 Esas sayılı dava dosyasının getirtilip incelenerek görev hususunun değerlendirilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmiş olması isabetsizdir.
3.3.5. Kabule göre de, Mahkeme tarafından sulu veya kuru arazi ayrımının, Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu hükümlerine göre yapılmamış olması da isabetsizdir.
VI. SONUÇ:
Yukarıda açıklanan nedenlerle davacı Hazine vekilinin yerinde bulunan temyiz itirazının kabulü ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 373/1. maddesi uyarınca, Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, İlk Derece Mahkemesi kararının yukarıda yazılı nedenlerden dolayı 6100 Sayılı HMK’nın 371/1-a maddesi uyarınca BOZULMASINA, dosyanın kararı veren Doğubayazıt 1.Asliye Hukuk Mahkemesine, kararın bir örneğinin Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesine gönderilmesine, 03/10/2022 tarihinde kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.