"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
EK KARAR TARİHİ : 11.02.2021
SAYISI : 2021/339 E., 2022/413 K.
DAVA TARİHİ : 04.05.2011
HÜKÜM/KARAR : Kısmen Kabul / Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ: ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2011/470 E., 2020/513 K.
Taraflar arasında görülen tapu iptali ve tescil istekli davada İlk Derece Mahkemesince, davanın kısmen kabulü ile kısmen reddine ilişkin verilen kararın istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince davalı Hazinenin istinaf isteğinin HMK'nın 353/1-b-1. maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
Karar, davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili; davacıların...köyünde ikamet ettiklerini ve çiftçilikle uğraştıklarını, dava konusu taşınmazların kadastro çalışmaları sırasında taşlık olarak tespit harici bırakıldığını, davacıların 6 parça yeri kadastro tespitinden sonra tarla haline getirdiğini, 1979 yılında taşların temizlendiğini ve 1982 yılında imar- ihyanın tamamlandığını, o tarihten beri taşınmazlarda malik sıfatıyla nizasız ve fasılasız bir şekilde zilyet olduklarını, dava konusu taşınmazların idari yoldan davalı ... adına 747, 748, 749, 750, 751 ve 752 parseller olarak tescil edildiğini ileri sürerek dava konusu taşınmazların tapu kaydının iptali ile eşit paylarla davacılar adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili; dava konusu taşınmazların kısmen taşlık olduğunu, kısmen de tarımsal amaçlı kullanıldığını, davacıların izinsiz ve haksız şekilde Hazinenin bilgisi dışında ev ve avlu yapmak suretiyle taşınmazları işgal ettiklerini, davacılar lehine zilyetlikle iktisap koşullarının oluşmadığını belirterek davanın reddini istemiştir.
2. Dahili davalı ... Büyükşehir Belediyesi vekili; davanın usulden reddinin gerektiğini, davalı Belediyenin dava konusu taşınmazla bir ilgisinin bulunmadığını belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin tarih ve sayısı yukarıda belirtilen kararı ile; dava konusu 747 parselde (A) harfi ile gösterilen 9192.07 m2, 748 parselde (B) harfi ile gösterilen 38518.18 m2, 749 parselde (C) harfi ile gösterilen 39539.06 m2, 750 parselin tamamı olan 7014.66 m2, 751 parselde (D) harfi ile gösterilen 31962.52 m2 ve (E) harfi ile gösterilen 14617.56 m2, 752 parselde (F) harfi ile gösterilen 5608.00 m2 lik alanlar yönünden imar-ihya koşullarının gerçekleştiği, zilyetliğin nizasız fasılasız malik sıfatı ile devam ettiği, bu yerlerin davacıların kullanımında olduğu gerekçesi ile davanın kabulüne; dahili davalılar yönünden davanın husumet yokluğundan reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; eksik inceleme ile karar verildiğini, hava fotoğraflarına göre imar-ihya olgusunun kanıtlanamadığını, davacıların dava konusu taşınmazlarda zilyetliklerinin bulunmadığını, yanlı mahalli bilirkişi beyanlarına göre karar verildiğini, dava konusu taşınmazların ve çevresinin yoğun, büyük ve toprağa gömülü volkanik taşlarla kaplı olduğunun, bu taşların 1980’li yıllarda elle temizlenmesinin mümkün olmadığını, makine ve kepçe kullanımının ise ancak yakın tarihlerde mümkün olabileceğini, nitekim yakın zamanlarda tarımsal makineler kullanılmak suretiyle taşlarının temizlenmeye başlandığını, bilirkişi raporlarındaki çelişkilerin giderilmediğini, iddianın kanıtlanamadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin tarih ve sayısı yukarıda belirtilen kararı ile; jeodezi bilirkişi raporuna göre çekişmeli taşınmazların davacılar adına tesciline karar verilen bölümleri üzerinde 2011 yılına kadar davacılar yararına imar - ihya ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği yoluyla kazanma koşullarının oluştuğu, kabule karar verilen toplam miktar belgesiz zilyetlik yoluyla kazanma norm miktarının üzerinde ise de davacıların her birine düşen payın norm miktarı aşmadığı gerekçesi ile davalı vekilinin istinaf isteğinin HMK'nın 353/1-b-1. maddesi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili istinaf dilekçesindeki itirazlarını tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 713 üncü maddesi, 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14 üncü ve 17 inci maddeleri;
3. Değerlendirme
1. ... ili, Yenişehir ilçesi, Dökmetaş Mahallesi çalışma alanında bulunan dava konusu 747, 748, 749, 750, 751 ve 752 parsel sayılı taşınmazlar 1971 yılında yapılan kadastro çalışmaları sırasında paftasında taşlık olarak tescil harici bırakılmış, 10.01.2011 tarihinde davalı ... adına ham toprak vasfı ile ihdasen tescil edilmiş olup, Mahkemece 2011 yılına kadar davacılar yararına imar - ihya ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği yoluyla kazanma koşullarının oluştuğu gerekçesi ile dava kabul edilmiş ise de, yapılan araştırma ve incelemenin hüküm kurmaya elverişli olduğunu söyleyebilme imkanı bulunmamaktadır.
2. Şöyle ki; dava konusu 750 parselin bitişiğindeki 622 parselin geldisi olan 74 parsel ile dava konusu 751 parselin bitişiğinde yer alan 391 parselin geldisi olan 75 parselin 11.04.1979 tarihinde dava dışı kişiler adına hükmen tescil edildiği ancak hükmen tescil kararlarının ve tapulama tutanaklarının getirtilmemiş, dava konusu 748 parselin bitişiğinde kadastro çalışmaları sırasında kadim mera olduğundan tescil harici bırakılan ve dava tarihi itibariyle kamu orta malı-mera vasfıyla sınırlandırıldığı anlaşılan 119 sayılı mera parseli bulunduğu halde yöntemince mera araştırması yapılmadan sonuca gidilmiş, ayrıca krokide dava konusu 748 parselin bitişiğinden Tektük Çayı’nın geçtiği anlaşıldığı halde taşınmazın dereden kazanılıp kazanılmadığı ya da aktif dere olup olmadığı da araştırılmamıştır.
Öte yandan; davacılar vekili, taşınmazların davacılar tarafından tarla haline getirilmek amacıyla imar-ihya edilerek eşit paylarla davacılar arasında taksim edildiğini ileri sürmüş ise de, irsi ilişkiye dayanmayan 9 ayrı davacının dava konusu edilen 6 parça taşınmazı birlikte imar-ihya ederek eşit paylarla malik sıfatı ile zilyedi olduklarının kabulü hayatın olağan akışına aykırı olup, dava konusu taşınmazların hangi davacı tarafından ne şekilde kullanıldığı, zilyetliğin ne zaman başladığı, ne şekilde imar-ihya edildiği ve bu çalışmaların hangi tarihte tamamlandığı açıkça saptanmadan dava konusu taşınmazların davacılar adına eşit paylarla tesciline dair hüküm tesis edilmiştir.
5. Hal böyle olunca; öncelikle dava konusu 750 ve 751 parsellerin bitişiğindeki eski 74 ve 75 parsellerin hükmen tescil kararlarının ve tapulama tutanaklarının getirtilmesi, dava konusu taşınmaz bölümlerinin varsa 1991 yılı öncesine ait, yok ise ihdasen Hazine adına tescil edildiği 2011 yılından geriye doğru 15-20-25 yıl öncesine ait tüm stereoskopik hava fotoğrafları getirilerek dosya arasına konulmalı, dosya bu şekilde ikmal edildikten sonra mahallinde yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek yerel bilirkişiler, taraf tanıkları, jeodezi ve fotogrametri mühendisi, jeolog bilirkişi, 3 kişilik ziraat mühendisi bilirkişi kurulu ve teknik bilirkişi katılımı ile yeniden keşif yapılmalı; keşif sırasında yerel bilirkişi ve tanıklardan taşınmazların geçmişte ne durumda bulunduğu, ilk olarak ne zaman, nasıl ve hangi davacı tarafından ne şekilde kullanılmaya başlandığı, kime ait olduğu, imar-ihyaya konu edilip edilmediği, imar-ihyaya konu edilmiş ise ihyanın ne zaman başlayıp bitirildiği ve ihyanın hangi davacı tarafından yapıldığı, ayrıca dava konusu 748 parselin evveliyatı itibariyle kadim mera vasfında olup olmadığı, bitişik mera parseli ile çekişmeli taşınmaz arasında doğal ya da yapay ayırıcı bir unsur bulunup bulunmadığı etraflıca sorulup maddi olaylara dayalı olarak açıklattırılmalı, dinlenen yerel bilirkişi ve tanık beyanlarının çelişmesi halinde gerektiğinde yüzleştirme yapılmak suretiyle çelişki giderilmeye çalışılmalı; teknik bilirkişiden keşfi takibe elverişli, dava konusu taşınmazları komşularıyla birlikte ve saptanması halinde her bir davacının kullanım durumunu da gösterir şekilde krokili rapor alınmalı; ziraat mühendisi bilirkişi kurulundan dava konusu 748 parselin kadim mera olup olmadığı, taşınmazın toprak yapısı, eğimi, bitki deseni ve diğer yönlerden bitişik mera parselinden nasıl ayrıldığı, aralarında doğal ya da yapay ayırt edici bir unsur bulunup bulunmadığı, çekişmeli taşınmazın meradan açılan veya meranın devamı niteliğinde olan yerlerden olup olmadığı, çekişmeli taşınmaz bölümlerinin tamamının niteliği, kullanım durumu, imar-ihya edilip edilmediği hususlarında önceki tarihli ziraatçi bilirkişi raporunu da irdeler şekilde tarımsal niteliğini açıklayan, taşınmaz bölümlerinin komşu parsellerle karşılaştırmalı biçimde toprak yapısını, eğimini, bitki desenini, zirai durumunu, üzerinde sürdürülen zilyetlik var ise zilyetliğin şeklini ve süresini bildiren, taşınmaz bölümlerinin değişik yönlerden çekilmiş fotoğrafları ile desteklenmiş, bilimsel esaslara ve somut verilere dayalı ayrıntılı ve gerekçeli rapor istenmeli; jeolog bilirkişisine, dava konusu 748 parselin önceki ve halihazırdaki niteliğinin ne olduğu, dere yatağında kalıp kalmadığı, dere yatağından kazanılıp kazanılmadığı, derenin etkisi altında kalıp kalmadığı, derenin taşkın riski taşıyıp taşımadığı, taşınmazın jeolojik yönden zilyetlikle mülk edinilmeye olanaklı yerlerden olup olmadığı hususlarında ayrıntılı ve gerekçeli rapor hazırlatılmalı; jeodezi ve fotogrametri mühendisine yukarıda belirtilen tarihlerde çekilmiş stereoskopik hava fotoğrafları üzerinde stereoskop aletiyle incelenme yaptırılması, taşınmaz bölümlerinin sınırlarını ve niteliklerini ve mera alanları ile arasında ayırt edici unsurlar bulunup bulunmadığını, imar-ihya tamamlanmış ise tamamlandığı tarih ile taşınmaz bölümü üzerinde sürdürülen zilyetliğin başlangıcını, şeklini ve süresini belirtir şekilde rapor düzenlettirilmeli; davacılar adına aynı çalışma alanı içerisinde kadastro sırasında belgesiz zilyetlik nedeniyle tespit edilen taşınmaz bulunup bulunmadığının araştırılmalı, bundan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre karar verilmelidir.
Mahkemece değinilen yönler göz ardı edilerek yazılı şekilde hüküm kurulması isabetsizdir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı ... vekilinin temyiz itirazının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Temyiz eden davalı ... harçtan muaf bulunduğundan bu hususta karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.