"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2015/249 E., 2021/886 K.
HÜKÜM : Kabul
Taraflar arasında görülen İdari yoldan tescil edilen taşınmaza yönelik tapu iptali ve tescili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda,Kapatılan 16. Hukuk Dairesin'ce Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme karar davalı Hazine vekili, davalı ... vekili, davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle, müvekkilinin hudutları yazılı ve üzerinde 2,5 katlı bina bulunan taşınmazı 24.07.1991 ve 10.06.1992 tarihli sözleşmeler ile önceki zilyedi ...'dan devir alıp malik gibi kullanmaya devam ettiğini, gerek ...'ın gerek müvekkilinin davasız ve fasılasız 20 yılı aşkın süredir zilyetliğinin devam ettiğini ileri sürerek taşınmazın davacı adına tesciline karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
Davalılar, davanın reddini savunmuştur.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 26.03.2013 tarih ve 2010/816 Esas, 2013/69 Karar sayılı kararıyla; zilyetlikle kazanım şartları davacı lehine oluştuğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 16. Hukuk Dairesi'nin 12.02.2015 tarihli, 2015/1786 Esas ve 2015/987 karar sayılı kararıyla; "Taşınmazın imar planı kapsamına alındığı tarihten (2010 yılı) geriye doğru en az 15-20-25 yıl öncesine ait üç ayrı evreye ilişkin hava fotoğraflarının Harita Genel Komutanlığı'ndan, aynı tarihler arasında düzenlenen fotoplan, fotometrik ve fotogrametrik paftaların ise İl Kadastro Müdürlüğünden, komşu 82 parsel sayılı taşınmazın dayanak tapu kaydının tüm tedavülleri ile birlikte Tapu Müdürlüğünden getirtilerek dosya arasına konulmalı ve ardından taşınmaz başında yeniden keşif yapılmalı, keşif sırasında, davada yararı bulunmayan yerel bilirkişiler ve taraf tanıklarından taşınmazın öncesinin ne olduğu, taşınmaz üzerinde zilyetliğin bulunup bulunmadığı, varsa hangi tarihte ve ne zaman başladığı, zilyetliğin sürdürülüş biçimi, kimden kime ve nasıl intikal ettiği etraflıca sorulup maddi olaylara dayalı olarak açıklattırılmalı, komşu 82 parsel sayılı taşınmazın dayanak kayıtlarının nizalı taşınmaz yönünü ne okuduğu belirlenmeli" gerekçesiyle hüküm bozulmuştur.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davaya konu taşınmazın imar-ihya için kanunun aradığı şartları taşıdığı, kanunen aranan imar ve ihya şartlarının somut olayda gerçekleştiği, davaya konu taşınmazın bulunduğu alanın 2010 yılında imar planına dahil edildiği, davacının satın aldığı önceki zilyedin dava konusu taşınmazı imar ve ihya etttiği, ekili tarım arazisi haline getirdiği, davacının da dava konusu edilen yeri dava dışı ...'dan satın aldıktan sonra taşınmazın bir kısmına ev yaparak diğer kısımlarına ağaç dikerek, sebze yetiştirerek kullanıma devam ettiği, bu durumun keşif mahallinde dinlenen mahalli bilirkişi ve tanık beyanları ile de sabit olduğu gerekçesiyle davanın kabulü ile ... mahallesinde bulunan fen bilirkişi raporunda 648,25 m2 lik bölümde gösterilen kısmın tapusun iptali ile iptal edilen 648,25 m2'lik bölümün en son parsel numarası verilerek davacı adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine, davalı ... vekili ile ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davalı Hazine vekili temyiz dilekçesinde özetle; çekişmeli taşınmazın Rum köyü olduğunu, mübadele sonucu Türklere geçmiş olup buna ilişkin kesinleşmiş mahkeme kararlarının bulunduğunu öne sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2.Davalı ... vekili; Belediye lehine vekalet ücretine hükmedilmediğini öne sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
3.Davalı ... vekili; dava konusu taşınmazda imar-ihya belirtileri olmadığını, emsal nitelikteki dosyalarda davanın reddine karar verildiğini, bu nedenle davanın reddine karar verilmesi gerektiğini öne sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, yörede yapılan kadastro sırasında tescil harici bırakıldıktan sonra ihdasen Hazine adına tapuya kayıt ve tescil edilen taşınmazın tapu kaydının iptali ile davacı adına tescili isteğinden ibarettir.
2. İlgili Hukuk
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 713 üncü maddesi, 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14 üncü ve 17 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Davacı, ... Mahallesinde kadastro sırasında (pırnallık) çalılık olarak tescil harici bırakılan taşınmaza yönelik sonra harici satın alma ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliğine dayanarak tapu iptali ve tescili istemiyle dava açmıştır.
2. Mahkemece kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği için aranan şartların oluştuğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmişse de yapılan araştırma ve inceleme hüküm vermeye yeterli bulunmamaktadır. Bozmaya uyulduğu halde bozma gerekleri yerine getirilmemiştir. İmar-ihyayı en iyi belirleme yöntemlerinden biri Hava Fotoğrafı incelemesi olduğu halde yetersiz ve stereoskopik olmayan hava fotoğrafı incelemesi yapılmış, dava konusu taşınmazın yakınında bulunan 1237 parsel sayılı taşınmaza ilişkin görülen İstanbul Anadolu 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 09.09.2014 tarihli 2010/64 Esas, 2014/284 Karar sayılı kararı ile zilyetlik iddiası ile açılan davanın taşınmazın mübadele nedeniyle ayrılan rumlardan kalma olduğu ve kaçak yitik kişilerden kalan taşınmazların zilyetlikle mülk edinilmesinin mümkün olmadığı gerekçesiyle reddine karar verildiği, kararın Yargıtay (kapatılan) 14. Hukuk Dairesince onandığı ve karar düzeltme isteminin reddine karar verilerek kesinleştiği anlaşılmış olup çekişmeli taşınmazın kaçak- yitik şahıslardan kalıp kalmadığı ve taşınmazın yakınında ömerli barajı bulunduğu halde baraj koruma mesafe alanında kalıp kalmadığı araştırılmamış, komşu parsel kayıtları tüm tedavülleri ile birlikte getirtilmemiştir.
3.Hal böyle olunca; Mahkemece öncelikle, komşu parsel kayıtları ve var ise dayanak kayıtları tedavülleri ile birlikte getirtilmeli taşınmazın baraj koruma mesafesinde kalıp kalmadığı, kalıyorsa hangi koruma alanında kaldığı tespit edilmeli, taşınmazın kaçak yitik kişilerden kalan taşınmaz olup olmadığı araştırılmalı, Harita Genel Müdürlüğü WEB sitesinin harita sorgulama sayfasına girilerek taşınmazın bulunduğu köyü/mahalleyi kapsayacak şekilde hangi yıllara ait hava fotoğrafı bulunduğu araştırılıp belirlenmek ve (denetimin sağlanması bakımından) ilgili sayfanın çıktısı dosya arasına alınmak suretiyle buradan elde edilen verilere göre imar planına alındığı tarihten 15-20-25 yıl öncesine ilişkin farklı dönemlerde çekilmiş stereoskopik ve bindirmeli hava fotoğraflarının en az üç tanesi tarihleri açıkça yazılmak suretiyle Harita Genel Müdürlüğünden, bu fotoğraflardan yararlanılarak üretilmiş memleket haritaları ile en eski ve yeni tarihli uydu fotoğrafları ise ilgili kurumlardan getirtilmelidir.
4.Bundan sonra, mahallinde elverdiğince yaşlı, tarafsız, yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan şahıslar arasından seçilecek üç kişilik mahalli bilirkişi kurulu, taraf tanıkları, daha önce dosyada görev almamış 3 kişilik ziraat mühendisi bilirkişi kurulu, jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişisi ve fen bilirkişisinin katılımıyla yeniden keşif yapılmalı, bu keşif sırasında dinlenilecek yerel bilirkişi ve tanıklardan çekişmeli taşınmazların öncesi itibariyle kime ait olduğu, kimden kime ne zaman ve ne şekilde intikal ettiği, kim tarafından ne zamandan beri ve hangi tasarruflarla zilyet edildiği, özellikle imar-ihya gerektiren yerlerden olup olmadıkları, böyle yerlerden ise imar-ihyaya konu edilip edilmedikleri ve edilmiş ise imar-ihyalarının hangi tarihte tamamlandığı yönünden somut olaylara dayalı olarak bilgi alınmalı, dinlenen yerel bilirkişi ve tanık beyanlarının çelişmesi halinde gerektiğinde yüzleştirme yapılmak suretiyle oluşan çelişkilerin giderilmesine çalışılmalıdır.
5.Ziraat mühendisi bilirkişi kuruluna çekişmeli taşınmaz üzerinde ekonomik amaca uygun zilyetlik bulunup bulunmadığını, ekonomik amaca uygun zilyetlik varsa hangi tarihten beri ve hangi tasarruflar ile sürdürüldüğünü, çekişmeli taşınmazın toprak yapısı ve niteliğini, zirai durumunu, kullanım durumunu ve zilyetlik şekli ve süresini kesin olarak belirleyen, taşınmaz üzerindeki bitki örtüsünü, taşınmazın imar-ihyaya konu olabilecek yerlerden olması halinde imar-ihyaya konu olmaya başladığı ve imar-ihyanın tamamlandığı tarihi bildiren, taşınmazın değişik yönlerden çekilmiş fotoğrafları ile desteklenmiş ayrıntılı ve gerekçeli rapor düzenlettirilmelidir.
6.Jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişisine çift alınan hava fotoğrafları ve uydu fotoğrafları üzerinde stereoskopik inceleme yaptırılarak çekişme konusu taşınmazın sınırları ve önceki ile şimdiki niteliği, arazinin ekonomik amaca uygun olarak tarım arazisi niteliğiyle kullanılıp kullanılmadığı ve kullanımın hangi tarihten itibaren olduğu, imar-ihyanın tamamlanıp tamamlanmadığı, kullanıma ara verilip verilmediği, sınırlarda zamanla genişleme olup olmadığı hususlarında ve önceki raporlar arasındaki çelişkiyi giderir şekilde rapor hazırlattırılmalıdır.
7.Fen bilirkişisinden ise keşfi izlemeye, bilirkişi ve tanık sözlerini denetlemeye elverişli taşınmazın Ömerli barajı koruma sahasında olup - olmadığı hususlarını da değerlendirdiği rapor alınarak toplanan ve toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilmek ve davacılar ilk hükmü temyiz etmediklerinden usuli kazanılmış hak ilkeleri de dikkate alınmak suretiyle sonucuna göre bir karar verilmelidir.
8.Mahkemece, değinilen hususlar göz ardı edilerek eksik araştırma ve inceleme ile karar verilmiş olması isabetsizdir.
9. Öte yandan; Mahkemece, çekişmeli taşınmazın idari yoldan Hazine adına tescil edilmesi nedeniyle taşınmazın tapulu hale geldiği ve davanın tapu iptali ve tescil davasına dönüştüğü gözetilmeksizin tapu iptali ve tescil kararı yerine sadece tescil kararı verilmesi isabetsiz olduğu gibi tescil davası yönünden ilgili kamu tüzel kişileri olarak yasal hasım konumunda bulunan davalılar ... ile ...’nın davada taraf sıfatlarının kalmadığı gözden kaçırılarak bu davalılar yönünden davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesi gerekirken aleyhlerine kabul kararı verilmiş olması da isabetsizdir. Kabule göre de, eldeki davanın tapu iptali ve tescil isteğine ilişkin olduğu ve davalı Hazine aleyhine açılan dava kısmen kabul edildiğine göre, davalı Hazine harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına karar verilmesi gerekirken dava tescil davası gibi değerlendirilip harcın davacı üzerinde bırakılması da doğru değildir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalılar Hazine, ... ve ... vekillerinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan Mahkeme kararının 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesi yollaması ile 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (HUMK) 428 inci maddesi gereğince BOZULMASINA,
Peşin harçlarının istek halinde davalı Belediyelere iadesine;
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
Kararın tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
05.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.