"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/62 E., 2022/80 K.
DAVA TARİHİ : 22.11.2013
HÜKÜM : Ret
Taraflar arasında Mahkemesinde görülen tapu iptali tescil ve tazminat davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın reddine karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacılar ... ve ... vekili tarafından süresinde duruşma istekli ve davacılar ... ve ... vekili tarafından süresinde temyiz edilmiş olmakla; duruşma günü olarak saptanan 12.09.2023 Salı günü için yapılan tebligat üzerine temyiz eden davacılar ... vd. vekili Avukat ... ile temyiz edilen davalı Hazine vekili Avukat ... geldiler. Davetiye tebliğine rağmen diğer temyiz eden davacılar ... vd. vekili gelmedi.Yokluğunda duruşmaya başlandı, gelen vekillerin sözlü açıklamaları dinlendi, duruşmanın bittiği bildirildi, iş karara bırakıldı. Süresinde verilen ve kayıt olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya incelenerek gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar, mirasbırakanları ...'nın ... asıllı olup Suriye mültecisi olarak geldiği Anadolu’da 2510 sayılı Kanuna göre iskan edildiğini ve dava konusu 62 ada 3 parsel sayılı taşınmazın anılan Kanun uyarınca mirasbırakanları adına tescil edilmesi gerekirken davalı Hazine’nin çekişme konusu taşınmazı devretmediğini ileri sürerek tapu iptali ve tescile, olmadığı takdirde tazminata karar verilmesini istemişlerdir.
II. CEVAP
Davalı Hazine, davacıların eldeki davayı açmakta hukuki yararlarının bulunmadığını, husumetin de kendilerine yöneltilmesinin doğru olmadığını, ayrıca zamanaşımı süresinin geçtiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. MAHKEME KARARI
Adana 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 09.06.2015 tarihli ve 2013/615 Esas, 2015/579 Karar sayılı kararıyla, 01.10.1966 tarihli 6/7104 sayılı ve 25.09.1967 tarihli 6/8890 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnameleri uyarınca Suriye uyrukluların mallarına Hazine tarafından el konulduğu ve bu malların ... vatandaşı mirasçılarına da intikal edemeyeceği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1.Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde, davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2.Dairenin 09.07.2020 tarihli ve 2016/3687 Esas, 2020/3676 Karar sayılı kararıyla; Mahkemece, öncelikle, hangi taşınmazın dava konusu yapıldığının somut olarak saptanması, çekişmeli taşınmaza ait tapu kaydının ilk tesis ve tedavülleriyle birlikte ve yine kadastro tutanağının tespit ile tescile esas alınan tüm dayanak belgeleriyle beraber getirtilmesi, ayrıca, davacıların dayandıkları belge ve kayıtların ilgili yerlerden celbedilmesi, anılan belge ile kayıtlarda malik gözüken kişinin davacıların mirasbırakanı ... olup olmadığının duraksamaya mahal bırakmayacak şekilde belirlenmesi, diğer taraftan, muris Mustafa’nın taşınmazın davalı Hazine’ye intikal tarihi itibariyle ... vatandaşı olup olmadığının tespit edilmesi toplanan deliller ve somut olguların birlikte değerlendirilmesi ve bu suretle varılacak sonuç çerçevesinde bir karar verilmesi gereğine değinilerek bozulmuştur.
B. Karar Düzeltme
Davalı vekilinin karar düzeltme talebi, Dairece 20.01.2021 tarihinde reddedilmiştir.
C. Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin, yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile, davacıların mirasbırakanı Şıh... oğlu ...'in davada dayanılan belge ve kayıtlarda ismi geçen Şeyh... oğlu ... ile aynı kişi olmadığı, mirasbırakanın mülteci olduğuna dair herhangi bir kayıt ve belge bulunmadığı, davacıların 2510 sayılı İskan Kanunu kapsamında herhangi bir talepte bulunma haklarının mevcut olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar ... ile ... vekili duruşma istekli ve davacılar ... ile ... vekili süresinde temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacılar ... ve ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; eksik inceleme ile hüküm kurulduğunu, bozma ilâmının gereklerinin yerine getirilmediğini, taşınmazın neresi olduğunun tespit edilmediğini, davacı tarafın dayanak yaptığı evraklardaki hataların giderilmesi yönünde tanık bildirilmesi ve ya gerekli davaların açılması yönünde süre tanınmadığını belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
2. Davacılar ... ve ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; davacıların mirasbırakanı ...’in ... asıllı biri olup Suriye mültecisi olarak Anadolu’ya geldiğini ve 2510 Sayılı İskân Kanununa göre iskân edildiğini, İskan komisyonunun iskan ettiği yerlerin haritasını yaptığını, 27 numaralı İskan Komisyonunca ...’e verilen yerin 25.03.1943 tarihli 62 numaralı harita içerisinde olduğunu, 9.500,00 m2 miktarında olan bu yerin kök murise teslim edildiğini,13 numaralı İskan Defterine de kaydının yapıldığını, ayrıca İskân Müdürlüğünce, Tapu Müdürlüğü’ne yazılan 22.04.1947 tarihli yazı ile anılan taşınmazın ... adına kayıt edilmesinin istenildiğini, ancak Tapu Müdürlüğünce belirtilen işlemin yapılmadığını, 2510 sayılı İskân Kanunu’nun 43 üncü ve devam eden maddelerine göre İskan Komisyonu Kararının Vali tarafından onaylanmasından sonra iskânen verilen yerlerin tapusunun 6 ay içerisinde iskân edilen kişilere verilmesinin zorunlu olduğunu, bu durumda, iskân edilen kişinin iskânen kendisine verilen yerin tapuya tescil edilmeden evvel sahibi olacağını, bu nedenlerle kök mirasbırakan ...’in de anılan taşınmazın sahibi olduğunu, Mahkemece delillerin eksik ve hatalı değerlendirildiğini, davanın kabulüne karar verilmesi gerektiğini belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, tapu iptali ve tescil; olmadığı takdirde tazminat istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
2510 sayılı İskan Kanunu'nun 23 üncü ve 43 üncü maddeleri.
5543 sayılı İskan Kanunu'nun 19 uncu maddesi
Bakanlar Kurulu'nun 13.01.1939 tarih ve 2/10250 sayılı Kararnamesi ile 01.10.1966 tarih ve 6/7104 sayılı Kararnamesi
3. Değerlendirme
Bilindiği üzere; Mahkemenin Yargıtayın bozma kararına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak doğar. Diğer taraftan yerel mahkemenin Yargıtay Dairesince verilen bozma kararına uyması sonucunda, kararda gösterilen şekilde inceleme ve araştırma yapma ve kararda belirtilen hukuki esaslar gereğince hüküm verme yükümlülüğü doğar. (09.05.1960 tarihli, 21/9 sayılı YİBK)
Ne var ki; Mahkemece bozma kararına uyulmasına rağmen bozma gerekleri tam olarak yerine getirilmediği gibi, bozmada işaret edilen hususlarda araştırma ve inceleme yapılmadan sonuca gidildiği anlaşılmaktadır.
Hâl böyle olunca; hükmüne uyulan bozma kararında değinilen hususlar gözetilmek suretiyle, Mahkemece öncelikle, hangi taşınmazın dava konusu edildiğinin yapılacak keşif sonucu somut olarak saptanması,çekişme konusu taşınmazın değerinin belirlenmesi, çekişmeli 62 ada 3 parsel sayılı taşınmaz ile 944 Haziran 15 cilt 44 nolu ve 22.07.1948 tarih 38 nolu tapu kayıtlarının ilk tesis ve tedavülleriyle, kadastro tutanaklarının tespit tescile esas alınan tüm dayanak belgeleriyle ve güncel tapu kayıtlarıyla birlikte getirtilmesi,anılan tapu kayıtlarının dava konusu taşınmazı kapsayıp kapsamadığının saptanması, ayrıca davacıların dayandıkları belge ve kayıtların asıllarının ilgili yerlerden celbedilmesi, anılan belge kayıtlarda malik gözüken kişinin davacıların mirasbırakanı ... olup olmadığının duraksamaya mahal bırakmayacak şekilde belirlenmesi, toplanan deliller ve somut olguların yukarıda açıklanan ilke ve kararname hükümleriyle birlikte değerlendirilmesi, bu suretle varılacak sonuç çerçevesinde bir karar verilmesi gerekirken bozma kararının gerekleri yerine getirilmeksizin eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru değildir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacılar vekillerinin yerinde bulunan temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesi yollaması ile 1086 sayılı HUMK'un 428 nci maddesi uyarınca BOZULMASINA,
03.09.2022 tarihinde yürürlüğe giren Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince gelen temyiz eden davacılar ... vd. vekili için 8.400,00 TL duruşma vekâlet ücretinin temyiz edilen davalıdan alınmasına,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
Kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
12.09.2023 tarihinde oybirliği ile karar verildi.