"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2019/2928 E., 2022/397 K.
HÜKÜM/KARAR : Kabul/Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ardahan 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2015/535 E., 2019/435 K.
Taraflar arasındaki kadastro öncesi hukuki nedene dayalı tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı Hazine vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; Ardahan ili, Merkez ilçesi, ... köyü sınırları içerisinde bulunan ev ve arsasının kadastro tespit çalışmaları sırasına 101 ada 4 parsel olarak Hazine adına tespit gördüğünü, bir kısım yerlerinin ise davalı ... adına tespit edilen 116 ada 223 parsel sayılı taşınmaz içerisinde kaldığını, Sazlık mevkiindeki taşınmazlarının ise 101 ada 181 parsel olarak mera parseli içerisinde bırakıldığını, ancak davalıların bu taşınmazlarda herhangi bir hakkının bulunmadığını ileri sürerek 101 ada 4 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydının iptali ile adına kayıt ve tesciline, 116 ada 223 parsel sayılı taşınmazın ...'ün taşınmazı içerisinde kalan miktar kadar tapusunun iptali ile adına kayıt ve tesciline, 101 ada 181 parsel sayılı taşınmaz içerisinde bırakılılan miktar kadar mera olan tespitin iptali ile adına kayıt ve tesciline karar verilmesini istemiş; sonraki beyanında 101 ada 4 parsel için (D) harfi ile gösterilen 6.344,57 m2, 101 ada 181 parsel için (A) harfi ile gösterilen 31.915,05 m2 alan için davanın kabulünü istemiş; 116 ada 223 parsel için davalının kabul beyanı dikkate alınarak 1/2 oranındaki hisse için tescile karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ...; 116 ada 223 parsel sayılı taşınmazın ortak taşınmazları olduğunu, taşınmazın yarısının kendisine, yarısının ise davacıya ait olduğunu belirtmiştir.
2.Davalı Hazine; davanın haksız ve hukuka aykırı olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 19.07.2019 tarihli ve 2015/535 Esas, 2019/435 Karar sayılı kararıyla; 16 ada 223 parsel sayılı taşınmaz için davalının kabul beyanı doğrultusunda karar verildiği; 101 ada 181 parsel ve 101 ada 4 parsel sayılı taşınmazlar için taşınmazların kadimden beri davacının mirasbırakanı ve sonrasında davacı tarafından ekip biçilmek suretiyle kullanıldığının beyan edildiği, tespitte hata yapılarak davalılar adına kayıtlandığı, taşınmazların kullanımının davacı tarafta olduğu, orta malı olarak kullanılan yerlerden olmadığı, davacıya bu taşınmazın babasından intikal ettiği ve tüm mirasçıların hakkı bulunduğu ve diğer mirasçıların muvafakat beyanı sundukları101 ada 181 parsel sayılı taşınmazın fen bilirkişisinin 26.05.2019 tarihli rapor eki krokide (A) harfi ile gösterilen 31.915,95 m²lik alanın tapu kaydının iptali ile davacı ... adına tapuya kayıt ve tesciline, 101 ada 4 parsel sayılı taşınmazın 26.05.2019 tarihli fen bilirkişisinin rapor eki krokide (D) harfi ile gösterilen 6.344,37 m²lik kısmın tapu kaydının iptali ile davacı ... adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davalı Hazine vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B.İstinaf Nedenleri
Davalı Hazine vekili istinaf başvuru dilekçesinde; Mahkemece yapılan yargılamada zilyetlik iddiası için gerekli ve yeterli araştırma yapılmadan hüküm kurulduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 03.03.2022 tarihli ve 2019/2928 Esas, 2022/397 Karar sayılı kararıyla; istinafa konu taşınmazların davacının babası kök mirasbırakan ...’den intikal ettiği, kök mirasbırakanın ölümünden sona diğer mirasçıların davacı lehine miras haklarından vazgeçtikleri dinlenen tanık ve mahalli bilirkişi beyanlarından anlaşılmasına ve elbirliği mülkiyetinde mirasçılar arasında pay devirleri mümkün olup davacının kadastrodan önceki sebeplere dayanarak kadastro tespitinden sonra 10 yıllık süre içinde dava açma hakkını da mirasen intikal suretiyle elde ettiği ve Mahkemece yazılı şekilde karar verilmesinde usul ve yasaya aykırılık görülmediği gerekçesiyle davalı Hazinenin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Hazine vekili temyiz başvuru dilekçesinde istinaf dilekçesini tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, kadastro öncesi hukuki nedene dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14 üncü maddesi,
2. 4721 sayılı ... Medeni Kanunu’nun 713/1 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Kadastro sırasında, Ardahan ili, Merkez ilçesi, ... köyü çalışma alanında bulunan bulunan 101 ada 4 parsel sayılı 9.522,38 m² yüz ölçümlü ev ve arsa vasıflı taşınmaz 09.12.2020 tarihinde davalı Hazine adına tescil edilmiş; 101 ada 181 parsel sayılı 325.524,13 m² yüz ölçümlü taşınmaz çayır niteliğiyle orta malı olarak tescil edilmiştir.
2. Somut olayda; 101 ada 181 parsel sayılı taşınmaz için ziraat bilirkişinin hazırlamış olduğu raporda fen bilirkişisi tarafından gösterilen (B), (C), (D) ile adlandırılan dava konusu alanlar hariç toprak, bitki örtüsü, diğer tarımsal özellikleri incelendiği ve arazinin taban suyu seviyesinin genel olarak yüksek olan arazinin işlenebilir tarıma uygun olmadığı ve çayır vasıflı olduğu tespit edilmiş; Mahkemece ise dava konusu yerin kadimden beri davacı ve bayileri tarafından kullanıldığı kabul edilmiştir. Bilirkişi raporu ve gerekçe arasında çelişki mevcut olup yapılan araştırma, inceleme ve uygulama karar için yeterli bulunmamaktadır. Komşu köyden (3 kişi) mahalli bilirkişi dinlenilmemiş, yetersiz bilirkişi (ziraat) raporuna dayanılarak hüküm kurulması cihetine gidilmiş; yine bir taşınmazın niteliğinin ve taşınmaz üzerindeki zilyetliğin başlangıç tarihinin ve sürdürülüş biçiminin kesin olarak belirlenmesinde en önemli unsur hava fotoğrafı incelemesi olduğu halde hava fotoğraflarından yararlanılmamıştır.
3. Hal böyle olunca; doğru sonuca varılabilmesi için Mahkemece öncelikle, çekişmeli taşınmazların tespit tarihlerinden 15-20-25 yıl öncesine ( bulunmadığı takdirde bu tarihlere en yakın tarihlere) ait farklı dönemlerde çekilmiş en az üç adet stereoskopik hava fotoğrafı tarihleri açıkça yazılmak suretiyle Harita Genel Müdürlüğünden getirtilerek dosya ikmal edilmelidir.
4. Daha sonra, mahallinde elverdiğince yaşlı (taşınmazın tespitine esas alınan tapu kaydının oluşum tarihinden 20-25 yıl öncesini bilebilecek yaşta), tarafsız ve yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan, taşınmazların bulunduğu köyde ve komşu köylerde ikamet eden şahıslar arasından seçilecek 3’er kişilik mahalli bilirkişi kurulu ve taraf tanıkları ile fen (teknik) bilirkişi, 3 kişilik jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişi ve 3 kişilik ziraat mühendisleri kurulunun katılımıyla yeniden keşif yapılmalıdır.
5. Fen (teknik) bilirkişiden keşif ve uygulamayı denetlemeye elverişli ayrıntılı kroki ve rapor alınmalı; 3 kişilik ziraat mühendisleri kurulundan komşu parsellerle karşılaştırmalı biçimde çekişmeli taşınmazların kullanım biçimlerini, zilyetlik sürelerini, toprak yapılarını, eğimlerini ve bitki desenlerini açıklayıp tarımsal niteliklerini belirten, önceki ziraat bilirkişi raporunu irdeleyen, taşınmazın değişik yönlerden çekilmiş fotoğrafları ile desteklenmiş bilimsel esaslara ve somut verilere dayalı ayrıntılı ve gerekçeli rapor istenmeli, yukarıda belirtilen tarihlerde çekilmiş hava fotoğrafları jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişilere tevdi edilerek stereoskop aletiyle incelenmeleri neticesinde taşınmazın sınırlarını ve niteliğini, öncesinin ne olduğunu, imar-ihyaya konu edilip edilmediğini, imar-ihya tamamlanmış ise tamamlandığı tarih ile sürdürülen zilyetliğin başlangıcını, şeklini ve süresini belirtir şekilde rapor düzenlettirilmelidir.
4. Yapılacak keşifte yerel bilirkişi ve tanıklardan çekişmeli taşınmazların öncesi itibariyle kime ait oldukları, kimden kime ne zaman ve ne şekilde intikal ettikleri, kim tarafından ne zamandan beri ve hangi tasarruflarla zilyet edildikleri hususlarında maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınmalı, beyanlar arasındaki çelişkiler gerektiğinde yüzleştirme yapılmak suretiyle giderilmeli, bilirkişi ve tanık sözleri komşu parsellerin tespit tutanakları ve dayanaklarıyla denetlenmelidir.
5. Böylelikle çekişmeli taşınmazın tespit tarih itibariyle davalı taraf yararına zilyetlikle kazanım koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediği kesin olarak saptanmalı, toplanacak tüm kanıtlar birlikte değerlendirilip ulaşılacak sonuca göre bir hüküm kurulmalıdır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davalı Hazine vekilinin temyiz itirazının kabulü ile temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Temyiz eden davalı Hazine harçtan muaf olduğundan, bu hususta karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
04.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.