"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın usulden reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesi tarafından yapılan inceleme sonucunda; istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı, maliki olduğu 236 parsel sayılı taşınmazın .... 6. Bölge Müdürlüğü tarafından yapılan toplulaştırma ve ıslah çalışması kapsamında davalı ... Hazinesi adına mera olarak tescil edildiğini, proje uygulaması nedeni ile adına 234 parselin tescil edildiğini, ancak kendi adına kayıtlı iken mera olarak tahsis edilen yerde narenciye bahçesinin bulunduğunu, bunun dikkate alınmamış olduğunu, kararın ... Mahallesinde askıya çıkarıldığını, sınır değişikliği olduğundan askıya bakamadığını ve itiraz edemediğini, kendisinin bahçesi bulunan taşınmazın tapu kaydı iptal edilerek, yerine boş arazi verildiğini ileri sürerek, davalı adına kayıtlı taşınmaza ilişkin tapu kaydının iptali ile adına tesciline, 234 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydının iptali ile davalı ... adına tesciline karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı, husumet itirazında bulunduklarını, davanın Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne karşı açılması gerektiğini, toplulaştırmaya yönelik idari işlem iptal edilmeden dava açılamayacağını, görev itirazında bulunduklarını belirterek, davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Karataş Asliye Hukuk Mahkemesinin 08.11.2018 tarihli ve 2018/299 E., 2019/157 K.. sayılı kararıyla; davalı ... Hazinesi adına tescilin 3083 sayılı Yasa'ya göre toplulaştırma işlemi edinme sebebi ile oluştuğu, idari tasarrufun halen geçerliliğini koruduğu, toplulaştırma işlemine karşı açılan bir idari dava da dosya kapsamında bulunmadığı gerekçesiyle, dava şartı yokluğundan davanın usulden reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
Karataş Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davacı tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
B. İstinaf Nedenleri
Davacı istinaf dilekçesinde; dava konusu taşınmazın ... Genel Müdürlüğü tarafından yapılan toplulaştırma ve ıslah kapsamı neticesinde Maliye Hazinesi adına mera olarak tescil edildiğini, davalı tarafın görev yönünden itirazının yerinde olmadığını, tapu kayıtlarının kroki ve ilgili tüm belgelerin dosyaya sunulmadığını, ... Genel Müdürlüğünün davaya dahiline yönelik talebi için karar verilmediğini, toplulaştırma ve ıslah kapsamı neticesinde Maliye Hazinesi adına mera olarak tescil edilen yerin narenciye bahçesi olduğu halde dikkate alınmadığını, tapu iptali ve tescil ya da zararının giderilmesini talep ettiğini, kişinin dinlenmeden yargılama yapılarak karar verilmesinin kural olarak mümkün olmadığını, dosya taraflarının beyanları alınmadan, deliller toplanmadan ve tanıklar dinlenmeden, keşif yapılıp rapor alınmadan hatalı hukuki niteleme ile eksik ve yetersiz inceleme ile karar verildiğini, ayrıca peşin karar ve ilam harcı tamamlanmadıkça davaya devam olunamayacağını, usul ve yasalara uygun olmayan Mahkeme kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesinin 16.03.2022 tarihli ve 2019/2317 E., 2022/877 K. sayılı kararıyla; toplulaştırma işlemi için açılan bir iptal davasından söz edilmediği, davacının tazminat istemi de bulunmadığı gerekçesiyle HMK’nın 353/1-b.1 maddesi uyarınca istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı temyiz talebinde bulunmuştur.
B. Temyiz Nedenleri
Davacı temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesindeki beyanlarını tekrarla, ... 3. İdare Mahkemesinin 2021/917 Esas sayılı dava dosyasında toplulaştırmanın iptali için dava açtığını, HMK 165. maddesi uyarınca beklenmesi gerektiğini belirterek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
492 sayılı Harçlar Kanunu'nun 16. maddesi uyarınca, gayrimenkulün aynına taalluk eden davalarda dava değerinin gayrimenkulün değerine göre belirleneceği öngörülmüştür. Dava değerinin belirlenmesinde taşınmazın dava tarihindeki keşfen saptanacak gerçek değerinin esas alınacağı kuşkusuzdur.
Aynı Yasa'nın 30. maddesi ise “Muhakeme sırasında tespit olunan değerin, dava dilekçesinde bildirilen değerden fazla olduğu anlaşılıyorsa, yalnız o celse için muhakemeye devam olunur, takip eden celseye kadar noksan değer üzerinden peşin karar ve ilam harcı tamamlanmadıkça davaya devam olunmaz. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 409. maddesinde (HMK 150) gösterilen süre içinde dosyanın muameleye konulması noksan olan harcın ödenmesine bağlıdır.” 32. maddesi ise; “Yargı işlemlerinden alınacak harçlar ödenmedikçe müteakip işlemler yapılmaz. Ancak ilgilisi tarafından ödenmeyen harçları diğer taraf öderse işleme devam olunmakla beraber bu para muhakeme neticesinde ayrıca bir isteğe hacet kalmaksızın hükümde nazara alınır.” şeklinde düzenlenmiştir.
3. Değerlendirme
1.Dosya içeriği ve toplanan delillerden; davanın 1.000,00 TL değer gösterilmek suretiyle açıldığı, yargılama sırasında çekişmeli taşınmazların değeri keşfen saptanmadan ve harç ikmali yapılmaksızın sonuca gidildiği anlaşılmaktadır.
2.Harçlar Kanunu'nun uygulaması kamu düzenini ilgilendirmesi nedeniyle hakim tarafından re’sen gözetilmesi gereken bir husustur. Öte yandan dava konusu taşınmazlarla ilgili verilecek nihai kararların istinaf ve temyiz yollarına tabi olup olmayacakları dava değerine göre belirlenecektir.
3.Hal böyle olunca, dava konusu taşınmazın başında keşif yapılarak Harçlar Kanunu'nun 16. maddesi uyarınca dava değerinin belirlenmesi ve belirlenen değer üzerinden eksik harcın tamamlanması için davacıya süre verilmesi, harcın tamamlanması halinde davaya devam edilerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi doğru değildir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, bozma sebebine göre sair hususların incelenmesine yer olmadığına,
04.07.2023 tarihinde kesin olmak üzere oy birliği ile karar verildi.