"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2019/987 E., 2021/2460 K.
HÜKÜM/KARAR : Kabul/Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2015/492 E., 2019/183 K.
Taraflar arasındaki kadastro öncesi hukuki nedene dayalı tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı Hazine vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; ... ili, ... ilçesi, ... köyü 102 ada 8 ve 9 parsel sayılı taşınmazların mirasbırakanından kendisine kadar eklemeli bir şekilde devam eden zilyetlikle 100 yılı aşkın olduğunu, zilyetlikle mülk edinme koşullarının lehine oluşmasına rağmen kadastro sırasında davalı Hazine adına tespit edildiğini ileri sürerek Hazine adına olan tapunun iptali ile adına tesciline karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı Hazine temsilcisi; dava konusu taşınmazın Hazine adına tescilli taşınmazlardan olduğunu, 1963 tarihli 53 numaralı Toprak Tevzii Komisyonun 76 parsel numaralı taşınmazından revizyon gördüğünü belirterek davanın reddi ile dava konusu taşınmazın tespit gibi tesciline karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 12.02.2019 tarihli ve 2015/492 Esas, 2019/183 Karar sayılı kararıyla; dava konusu 102 ada 8 parsel yönünden dosya tefrik edilerek 102 ada 9 parsel yönünden davaya devam olunmuştur.
Davacı ve evveli zilyetleri ile birlikte davaya konu taşınmaz üzerinde 1963 tarihinde tesis edilen tapu kaydı öncesinde ve Kadastro Kanunu'nun 14 ve 46 ncı, ... Medeni Kanunu'nun 713 üncü maddelerinde belirlenen 20 yıl süreyle davasız ve aralıksız olarak malik sıfatıyla zilyetlik koşullarının davacı lehine oluştuğunun ispatlandığı gerekçesiyle davanın kabulüne, 102 ada 9 parsel sayılı taşınmazın Hazine adına kayıtlı bulunan tapusunun iptali ile davacı adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davalı Hazine temsilcisi istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Nedenleri
Davalı Hazine temsilcisi istinaf başvuru dilekçesinde; davacının çekişmeli taşınmazla ilgili vergi kaydı ibraz etmesi gerektiğini, eklemeli zilyetliğe dayandığına göre önceki zilyetlerden kendisine olan geçişleri somut belgelerle ispatlaması gerektiğini, eksik inceleme ile karar verildiğini, aynı çalışma alanı içerisinde zilyetlikle iktisap edilen taşınmazların araştırılmadığını, sulu ve kuru toprak ayrımının 3083 sayılı Kanun hükümlerine göre belirlenmediğini, taşınmazın Hazinenin özel mülkiyetinde olup 1936 yılından bu yana Hazinenin hüküm ve tasarrufu altında bulunduğunu, Hazine dışında kimsenin zilyet ve tasarrufunun bulunmadığını, 3402 sayılı Kanunu'nun 14 ve 46 ncı maddelerine göre belirlenen zilyetlik koşullarının davacı lehine gerçekleştiğinin ispatlanamadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 13.12.2021 tarihli ve 2019/987 Esas, 2021/2460 Karar sayılı kararıyla; İlk Derece Mahkemesince delillerin takdirinde usul ve yasaya aykırılık görülmediği belirtilerek davalı Hazine temsilcisinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Hazine vekili temyiz başvuru dilekçesinde; istinaf dilekçesini tekrar ederek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, kadastro öncesi hukuki nedene dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14 üncü ve 46 ncı maddeleri,
3. Değerlendirme
1. Kadastro sırasında; ... ili, ... ilçesi, ...köyü çalışma alanında bulunan 102 ada 9 parsel sayılı 22.816,65 m2 yüz ölçümündeki tarla vasfındaki taşınmaz, tutanağın beyanlar hanesinde ...oğulları..., ...,......ve... ...'ların işgalinde olduğu gösterilerek Toprak Tevzi Komisyonu çalışmaları sonucunda oluşan tapu kaydı nedeniyle Hazine adına tespit edilmiştir.
2. Çekişmeli taşınmazın bulunduğu bölgede Toprak Komisyonunca 4753 ve 5618 sayılı Kanunlar uyarınca çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmalar sırasında taşınmaz, kadastro tespiti sırasında uygulanan 06.11.1963 tarih, 47 sıra numaralı tapu kaydı ile Hazine adına tescil edilmiştir.
3. Somut olayda; Mahkemece, çekişmeli 102 ada 9 parsel sayılı taşınmazda davacı taraf lehine 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14 ve 46/1 inci maddesindeki koşulların oluştuğu gerekçesi ile yazılı şekilde hüküm kurulmuş ise de, bu hususta yeterli araştırma ve inceleme yapılmamış, taşınmaza komşu parsellerin tutanakları ve var ise dayanağı belgeler getirtilmemiştir. Çekişmeli taşınmazın dayanağı olan 29 L 15 numaralı belirtmelik parseli ile ilgili belirtmelik tutanağında işgalci ...gösterilmiş; toprak tevzi sırasında bu parsele 1937 tarih 33 ve 37 tahrir sayılı vergi kayıtlarında işgal edenin yine ...olduğu görülmüştür. Yine 16.01.2007 tarihli kadastro edinme sebebinde ...oğulları..., ...,......ve... ... işgalinde olduğu belirtilmiştir. Davacının dava konusu taşınmaza ne zamandan beri zilyet olduğu, kimden kime nasıl intikal ettiği yeterince araştırılmamıştır. Bu şekilde eksik araştırma ve incelemeye dayalı olarak karar verilemez.
4.Hal böyle olunca, sağlıklı bir sonuca varılabilmesi için öncelikle taşınmaza komşu parsellerin tutanakları var ise dayanağı belgeler temin edilip dosya keşfe hazır hale getirildikten sonra mahallinde elverdiğince yaşlı (taşınmazın tespitine esas tapu kayıtlarının oluşumundan öncesini bilebilecek yaşta), tarafsız ve yöreyi iyi bilen şahıslar arasından seçilecek aynı köy ve komşu köyler halkından ayrı ayrı üçer kişilik yerel bilirkişi kurulu, taraf tanıkları ve fen bilirkişinin katılımıyla yeniden keşif yapılmalı, yapılacak bu keşifte, yerel bilirkişi ve tanıklardan, taşınmazın öncesinin ne olduğu, belirtmelik tutanağında yer alan işgalci ve kadastro edinme sebebinde yer alan işgalciler sorularak taşınmazın kimden kime nasıl intikal ettiği, kim ya da kimler tarafından hangi tarihten itibaren ve ne şekilde kullanıldığı, Hazineden icar ile kullanılıp kullanılmadığı, Hazine adına tapu kaydının oluştuğu tarihten geriye doğru davacı taraf ve bayilerinin maliki evvellerinin 20 yılı aşkın zilyetliklerinin bulunup bulunmadığı, komşu kadastro tutanaklarının ve varsa dayanaklarının dava konusu taşınmazı ne okuduğu hususlarında maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınmalı, beyanları arasındaki çelişkiler gerektiğinde yüzleştirme yapılmak suretiyle giderilmeye çalışılmalı, çekişmeli taşınmazın belirtmelik tutanağında uygulanan 1937 tarih, 33 ve 37 tahrir numaralı vergi kaydı mahalli bilirkişiler aracılığı ile zemine uygulanarak kapsamları belirlenmeli; uzman fen bilirkişisinden keşif ve uygulamayı izleyip denetlemeye olanak veren, kadastro paftası, Toprak Tevzi Komisyonu paftası ve topografik haritaları çakıştırmalı şekilde gösteren ayrıntılı rapor ve kroki istenmeli; belirtilen şekilde yapılan uygulama sonunda davalı taraf yararına 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 46/1 inci maddesinde öngörülen edinme koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediği belirlenmeli, bundan sonra toplanan ve toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı Hazine vekilinin temyiz itirazının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Hazine harçtan muaf bulunduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
30.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.