"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Adana Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/2055 E., 2023/144 K.
HÜKÜM/KARAR : Kabul / Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Erdemli 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/432 E., 2021/142 K.
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından duruşma istemli olarak temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, 24.09.2024 Salı günü duruşma yapılmasına ve duruşma gününün taraflara davetiye ile bildirilmesine karar verilmiştir.
Belli edilen günde, temyiz eden davalı ... vekili Avukat ... ile temyiz edilen davacı ... vekili Avukat ... geldiler. Gelen vekillerin sözlü açıklamaları dinlendi, duruşmanın bittiği bildirildi. Temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; 12.11.2012 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6360 sayılı Yasa ile tüzel kişilikleri kapatılmış olan kurumların taşınmazlarının bir kısmı ile ilçe belediyelerince yürütülmekte olan otogar, mezbaha, yaş sebze ve meyve hali gibi Büyükşehir Belediyelerinin görev kapsamına giren faaliyetlerin bulunduğu tesislere ait taşınmazların Büyükşehir Belediyelerine devredilmesinin hüküm altına alındığını, 6360 sayılı Kanun'un geçici 1. maddesinin 8. fıkrası çerçevesinde, Mersin Büyükşehir Belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları içerisine giren birçok tesis, işletme ve kuruluşun mülkiyet, demirbaş, araç ve gereçleri ile birlikte Mersin Valilik Makamınca 6360 sayılı Kanun'un uygulanmasına yönelik olarak kurulmuş olan Devir, Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonunca Mersin Büyükşehir Belediyesine devredildiğini, Kanun'un uygulanması sırasında faaliyet alanındaki birçok görevle ilgili taşınmazların belediyeye devredilmesine rağmen, Belediyenin görev kapsamında olmakla birlikte sadece işletmesi devredilmiş ancak çeşitli sebeplerle devre konu olmamış ya da yanlış olarak devredilmiş olan taşınmazların bulunduğunu, bu tip taşınmazlar üzerindeki işletmelerin Kanun gereği devralınarak fiilen Mersin Büyükşehir Belediyesi tarafından işletildiğini, Erdemli ilçe merkezinde bulunan ve imar planında Yaş Sebze ve Meyve Toptancı Hali olarak kullanılan ve halen Mersin Büyükşehir Belediyesi tarafından işletilen dava konusu Erdemli ilçesi, Türbe Mahallesi, Bük Mevkii, 129 ada 124 ve 78 parsel sayılı taşınmazların Mersin Büyükşehir Belediyesi adına devri gerekir iken, davalı Belediyenin 6360 sayılı Yasa'ya istinaden devir paylaşım komisyonuna bildirmek zorunda olmasına karşın bildirmemesi nedeniyle Devir, Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonu'nun 03.03.2014 tarih ve 47 sayılı kararında devrinin yapılamadığını, paylaşıma konu edilmediğini, taşınmazların fiili durumu gözetilmeden sehven Erdemli Belediyesi adına kaldığını, Devir Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonunun devre konu olmamış ya da sehven devredilmiş olsa dahi ileride durumun tespiti halinde bu tip taşınır ve taşınmaz malların devrinin ne şekilde olacağına dair 28.03.2014 tarih 132 sayılı kararı bulunmakta olduğunu, yapılan yazışmalar sonucunda da taşınmazların Mersin Büyükşehir Belediyesi Başkanlığı'na devrinin yapılmadığını ileri sürerek dava konusu 129 ada 124 ve 78 parsel sayılı taşınmazların davalı ... adına olan tapu kayıtlarının iptali ile Mersin Büyükşehir Belediyesi adına tesciline karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı; 6360 sayılı Yasa'nın geçici 1/8. maddesi gereğince; Yaş Sebze ve Meyve Halleri (toptancı halleri) hizmetlerine ilişkin olarak her türlü taşınır-taşınmaz mallar ile hizmetin yerine getirilmesine yönelik alacak, borç, yetki, görev ve sorumluluğun Mersin Büyükşehir Belediye Başkanlığına geçtiğini, bu Yasa gereği kurulan Devir, Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonunca, tüzel kişiliği kaldırılan belediyelere ait personel, demirbaş, araç, gereç, menkul ve gayrimenkullerin Mersin Büyükşehir Belediyesi ve bağlı kuruluşu olan MESKİ ve bağlandığı ilçe belediyeleri arasında paylaştırıldığını, Erdemli ilçesi Türbe mahallesi Bük mevkiinde 129 ada 124 ve 78 parsellerin (fiiliyatta hal tesisi olarak kullanılan dava konusu taşınmazlar) 1/1000 ölçekli İmar planında Ticaret Alanı ve Akaryakıt İstasyonuna tahsis edildiğini ve Devir Tasfiye Komisyonunca da Erdemli Belediyesinin yapmış olduğu imar planına göre dağıtım yapıldığını, davaya konu alanın Devir, Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonu kararının verildiği tarihte imar planında; "Belediye Hizmet Alanı (BHA)" işaretli olduğunu, Hal tesisi olarak kayıtlı olmadığını, ayrıca 6360 sayılı Kanun gereğince, hal hizmetlerinin ...’na devredilmesine ilişkin geçici 1/8. maddesinin yürürlüğe girdiği 30.03.2014 tarihi itibariyle de "Belediye Hizmet Alanı" olarak işaretli olduğunu, davaya konu taşınmazların ...’na da Belediye Hizmet Alanı olarak geçtiğini, davaya konu taşınmazların "Yaş Sebze ve Meyve Toptancı Hali" olarak bildirilmesinin mümkün olmadığını, her ne kadar üzerinde hal hizmetleri görülmekte ise de bu taşınmazların Hal Tesis Alanında bulunmadığını, mülkiyetinin de doğru olarak Erdemli Belediye Başkanlığına verildiğini, Erdemli Belediye Meclisinin 07.09.2006 tarih 84 sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli İmar Planında Erdemli Küçük Sanayi sitesi karşısında 61.000 m² civarında yeni hal tesisi alanı olarak tahsis edildiğini, yeni hal tesisi olarak tahsis edilen yerin kamulaştırma işlemlerinin Mersin Büyükşehir Belediyesince tamamlanmasından itibaren mevcutta hal tesisi olarak kullanılan alanın boşaltılarak yeni yerine taşınacağını belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Erdemli 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 12.09.2017 tarihli ve 2015/386 E., 2017/413 K. sayılı kararıyla; 3533 sayılı Kanun'un 4. maddesi gereğince davanın hakem sıfatıyla çözümlenmesi gerektiği gerekçesiyle Mahkemenin görevsizliğine karar verilmiş, söz konusu kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Adana Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesinin 05.01.2018 tarih ve 2017/77 E., 2018/16 K. sayılı kararı ile söz konusu (işbu) davanın genel mahkemelerde çözümlenmesi gerektiği, zaten bu durumun Yerel Mahkemenin de kabulünde olduğu, gerekçeli karar yazılırken sehven görevsizlik kararı verildiği hususunun yazılmış olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile Yerel Mahkemece verilen kararın kaldırılmasına ve dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiş, kaldırma kararı uyarınca yapılan yargılama neticesinde 19.10.2018 tarih ve 2018/22 E., 2018/633 K. sayılı kararı ile; Devir, Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonu'nun 03.03.2014 tarih, 47 sayılı kararının iptaline ilişkin idari yargıda herhangi bir davanın açılmadığı, Adli yargı mahkemelerinin idari işlem ve kararları iptal etme veya yok sayma gibi bir yetkisi olmadığı ve idari işlem ve kararların idari yargı yerinde iptal edilmediği sürece geçerliliğini koruduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, söz konusu kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin 24.06.2019 tarih ve 2019/657 E., 2019/720 K. sayılı kararı ile; " ... Bu nedenlerle diğer esasa ilişkin hususlarda istinaf incelemesi yapılmaksızın, parsellerin değerleri ile ilgili çelişkiler giderilmeden eksik inceleme ile davalı lehine fazla vekalet ücreti verilmiş olması usul ve yasaya aykırıdır. Hal böyle olunca; dava konusu parsellerin aynı yer ve adada yer aldıkları göz önüne alınarak parsellerin değerleri ve farkları ile ilgili bilirkişilerden ek rapor alınmalı, gerekirse yeniden keşif yapılmalı, oluşacak sonuca göre karar verilmelidir." gerekçesi ile davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile Yerel Mahkemece verilen kararın kaldırılmasına ve dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiş, kaldırma kararı uyarınca yapılan yargılama neticesinde; dava konusu olayda Erdemli Belediyesince 6360 sayılı Yasa'ya istinaden devir paylaşım komisyonuna bildirmek zorunda olmasına karşın bildirmemesi nedeniyle Devir, Tasfiye Paylaştırma Komisyonu'nun 03.03.2014 tarih ve 47 sayılı kararında devirlerinin yapılamadığı ve paylaşıma konu edilemediğinden ortada herhangi bir komisyon kararının da bulunmadığının anlaşıldığı, somut olayda mevcut bir komisyon kararı olmasa da yapılması gereken devrin kanun hükümleri gereğince yapılması gerektiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; kararın dosya içeriğine, ilgili mevzuata ve hakkaniyete aykırı olduğunu, dava konusu 129 ada 78 ve 124 sayılı taşınmazların, Erdemli Belediye Meclisinin 02.05.2005 tarih ve 3 sayılı Kararı ile onaylanan imar planında ‘Belediye Hizmet Alanı’ olarak ayrıldığını, Erdemli Belediye Meclisinin 15.10.2009 tarih ve 88 sayılı Kararı ile onaylanan imar planında da ‘Belediye Hizmet Alanı’ ve ‘Belediye Hizmet Alanı-Akaryakıt Satış Bakım ve LPG İkmal İstasyonu’ olarak ayrıldığını, Erdemli Belediye Meclisinin 17.08.2012 tarih 153 sayılı Kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli imar planında ‘Belediye Hizmet Alanı-Akaryakıt Satış Bakım ve LPG İkmal İstasyonu’ olarak ayrıldığını, Erdemli Belediye Meclisinin 13.12.2013 tarih ve 332 sayılı Kararı ile onaylanan imar planı değişikliği ile ‘Belediye Hizmet Alanı’ olan söz konusu yerin kullanım şekli ‘Ticaret Alanı’ olarak değiştirilip Belediye Hizmet Alanı olarak görülen ve halihazırda davacı tarafından hal işletmeciliği yapılan alan ‘Akaryakıt Satış Bakım ve Lpg İkmal İstasyonu ve Ticaret Alanı’ olarak ayrıldığını, bu yerin yıllar öncesinde de Hal Tesis Alanı olmadığını, davacı tarafın iddia ettiği gibi müvekkili idarenin bu taşınmazı bildirmesinin gerekmediğini, Mersin Büyükşehir Belediye Meclisi’nin 22.07.2016 tarih ve 734 sayılı Kararı ve 10.10.2016 tarih ve 916 sayılı Kararı ile davaya konu 129 ada 78 ve 124 parsel sayılı taşınmazların bulunduğu alanda 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planında ve /1000 Ölçekli Uygulama İmar Planında değişiklik yapılarak davaya konu taşınmazların kısmen ‘Belediye Hizmet Alanı (MBB Ototerminal Alanı) ve kısmen de ‘Akaryakıt Satış Bakım ve İkmal LPG İkmal İstasyonu’ alanı olarak ayrıldığını, 6360 sayılı Kanun gereği kurulan Mersin Valiliği Devir, Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonu’nun 03.03.2014 tarih ve 47 sayılı Kararı ile, Erdemli Belediyesi’nin gayrimenkulleri ile Erdemli İlçe sınırları içerisindeki belde belediyeleri ve köylere ait gayrimenkullerin, listede yer alan ve bu gayrimenkullerin karşılarında yer alan kurum ve kuruluşlara devir ve tahsisinin yapılmasına karar verildiğini, Devir Tasfiye Komisyonunca yapılan bu paylaştırma işlemlerinin, gerek ... ve gerekse mülga belde belediyelerin imar planlarına göre yapıldığını, 6360 sayılı Kanun’un Geçici 1. maddenin 8. fıkrası, aynı Kanun'un 36. maddesi gereğince ilk mahalli idareler genel seçiminin yapıldığı 31.03.2014 tarihinde yürürlüğe girmiş olup davaya konu 129 ada 78 ve 124 parsel sayılı taşınmazların, gerek Devir Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonu Kararı’nın verildiği tarihte ve gerekse 31.03.2014 tarihi itibariyle imar planında ‘Akaryakıt Satış Bakım ve Lpg İkmal İstasyonu ve Ticaret Alanı’ olarak işaretli olduğunu, belirtilen bu tarihler itibariyle bu alan imar planında ‘Hal Tesisi Alanı’ olarak işaretli olmadığını, ayrıca gerek o zaman ve gerekse halihazırda imar planında Hal Tesis Alanı olarak işaretli olan başka taşınmazlar üzerinde yapımı devam eden hal inşaatı da bulunmakta olup davaya konu parsellerde ise inşaat bitinceye kadar geçici olarak hal hizmetleri görüldüğünü, dolayısıyla müvekkili ...’nın, Komisyon Kararı alınması aşamasında davaya konu taşınmazları ‘Yaş Sebze ve Meyve Toptancı Hali’ olarak bildirmesi mümkün olmayıp üzerinde geçici olarak hal hizmetleri görülmekte olan davaya konu taşınmazların fiili kullanım durumundan yola çıkarak Hal Tesisi Alanı olarak davacı ... Belediyesi’ne devrinin kabulünün beklenemeyeceğini, davacı tarafın söz konusu Komisyon Kararı’na karşı süresinde dava açmadığı gibi kaçırdığı dava açma süresini adli yargıda mülkiyet davası açarak kazanmayı amaçlayıp bu amaçla da eldeki davayı açtığını, Mersin Valiliği Devir, Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonu’nun 03.03.2014 tarih ve 47 sayılı Kararı’na karşı süresi içerisinde idari yargıda dava açmamış olup kararın kesinleştiğini, geçerliliğini ve yürürlüğünü koruduğunu belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 25.01.2023 tarihli ve 2021/2055 E., 2023/144 K. sayılı kararıyla; İlk Derece Mahkemesine ait kararda usul ve esas yönünden yasaya aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; aşamalarda ve istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü itirazlarını yineleyip dava dışı 633 ada 13 parsel üzerinde 14.06.2017 tarihinde yeni hal tesis alanının temel atma töreni yapıldığını, verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, 6360 sayılı Yasa hükümlerine göre Devir, Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonu kararı doğrultusunda yapılan tescillerin yolsuz olduğu iddiasına dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un Geçici 1/1., 1/2. ve 1/8. maddeleri.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun "Büyükşehir Belediyesinin görev, yetki ve sorumlulukları" başlıklı 7. maddesinin 1. fıkrasının t bendi.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması HMK'nın 371. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dosya içeriğinden ve toplanan delillerden; dava konusu 129 ada 78 parsel sayılı 6.981,00 metrekare miktarlı arsa vasıflı taşınmazın 04.05.1972 tarihli tesis kadastrosu işlemi ile, 129 ada 124 parsel sayılı 9.545,00 metrekare miktarlı, limon bahçesi vasıflı taşınmazın ise 04.03.1980 tarihli satış işlemi ile davalı ... Belediyesi adına kayıtlı olduğu, Mahkemece yapılan keşifte dava konusu yerin sebze ve meyve hali olarak kullanıldığının gözlemlendiği, yine dosya kapsamında alınan bilirkişi raporlarında da dava konusu taşınmazların hali hazırda "hal tesisi" olarak hizmet verdiğinin bildirildiği anlaşılmaktadır.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı vekilinin temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının HMK'nın 370. maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı 518.216,73 TL bakiye temyiz harcının temyiz eden davalıdan alınmasına,
21.09.2023 tarihinde yürürlüğe giren Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca gelen temyiz edilen davacı vekili için 17.100,00 TL duruşma vekalet ücretinin davalıdan alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
24.09.2024 tarihinde kesin olmak üzere oy birliği ile karar verildi.