"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2017/493 E., 2020/304 K.
HÜKÜM : Ret
Taraflar arasında görülen tapu iptali ve tescil davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Yargıtay (Kapatılan) 14. Hukuk Dairesince Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda verilen davanın kabulüne ilişkin kararın bu kez Dairece bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın reddine karar verilmiştir.
Mahkeme kararı, davacı Hazine vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı Hazine vekili; Marmaris Asliye Hukuk Mahkemesinin 1996/318 Esas, 1997/359 Karar sayılı kararı ile ... adına tapuda kayıtlı taşınmazlardaki 20/80 payından 4/80 payının iptali ile Gayrimenkul Değerler Tic. A.Ş. adına tesciline karar verildiğini, ancak mahkeme kararında parsel numarası belirtilmediğini, karar infaz edilirken hüküm kapsamında olmadığı halde dava konusu 657(yeni 183 ada 25 parsel), 730 (yeni 177 ada 17 parsel),757 (yeni 247 ada 24 parsel) 731 (yeni 177 ada 16 parsel), 743 (yeni 173 ada 1 parsel), 663 (yeni 183 ada 21 parsel), 647 (yeni 187 ada 2 parsel), 646 (yeni 187 ada 3 parsel ), 702 ( yeni 232 ada 7 parsel), 699 (yeni 232 ada 9 parsel), 769 (yeni 247 ada 11 parsel), 752 (yeni 247 ada 20 parsel) parsel sayılı taşınmazlar olmak üzere toplam 12 adet taşınmazdan da pay iptal edilerek davalı Gayrımenkul Değerler A.Ş. adına tescil edildiğini, yapılan bu işlemin hatalı ve yolsuz olduğunu ileri sürerek tescilin gerçek malik ... lehine düzeltilmesini istemiş, bir kısım taşınmazın yargılama sırasında dava dışı kişilere devredilmesi üzerine HMK’nın 125 inci maddesi uyarınca yeni kayıt malikleri davaya dahil edilmişlerdir.
II. CEVAP
Davalı ... Ticaret A.Ş. vekili; davacı tarafça aynı hususta davalar açıldığını ve anılan davaların reddine karar verildiğini, hükümlerin derecattan geçerek kesinleştiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
III. MAHKEME KARARI
Marmaris 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 23.06.2010 tarihli ve 2010/58 Esas, 2010/323 Karar sayılı kararıyla; davacıya kesin süre verilmesine rağmen delillerini sunmadığı, bu nedenle de davasını kanıtlayamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1.Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde, davacı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2.Yargıtay ( Kapatılan) 14. Hukuk Dairesinin 20.01.2011 tarihli ve 2010/14084 Esas, 2011/430 Karar sayılı kararıyla; işin esasına girilerek araştırma ve inceleme yapılıp sonucuna göre bir karar verilmesi gereğine değinilerek karar bozulmuştur.
B. Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Marmaris 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 21.05.2014 tarihli ve 2011/153 Esas, 2014/249 Karar sayılı kararıyla; iddianın ispatlandığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1.Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2.Dairenin 04.05.2017 tarihli ve 2014/20832 Esas, 2017/2299 Karar sayılı kararıyla; dava konusu edilen taşınmazlardan 663 sayılı parsel hakkında olumlu ya da olumsuz bir hüküm kurulmadığı, hükme esas alınan raporu düzenleyen bilirkişinin konusunda uzman olmadığı, diğer yandan dava konusu taşınmazlardan bir kısmının da yargılama sırasında el değiştirdiği ve yeni maliklerinin davada yer almadığı, bu nedenle yargılama sırasında dava dışı kişilere devredilen taşınmazlar yönünden 6100 sayılı HMK'nın 125/1 inci maddesi gözetilerek gerekli usuli işlemlerinin yerine getirilmesi, konusunda uzman kadastro bilirkişisine hüküm vermeye yeterli içerikte rapor düzenlettirilmesi ve dava konusu 663 parsel sayılı taşınmazın da hüküm kapsamına alınması gereğine değinilerek karar bozulmuştur.
D.Mahkemece Bozma Kararına Uyularak Verilen Temyize Konu Karar
Marmaris 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 03.12.2020 tarihli ve 2017/493 Esas, 2020/304 Karar sayılı kararıyla; 743 (yeni 173 ada 1 parsel), 663 (yeni 183 ada 21 parsel), 647 (yeni 187 ada 2 parsel), 646 (yeni 187 ada 3 parsel ), 702 ( yeni 232 ada 7 parsel), 699 (yeni 232 ada 9 parsel), 769 (yeni 247 ada 11 parsel), 752 (yeni 247 ada 20 parsel) parsel sayılı taşınmazlar yönünden dosyanın tefrik edilerek ayrı bir esasa kaydedilmesine karar verilmiş, 657 (yeni 183 ada 25 parsel), 730 (yeni 177 ada 17 parsel), 757 (yeni 247 ada 24 parsel) 731 (yeni 177 ada 16 parsel) sayılı taşınmazlar yönünden ise Marmaris Asliye Hukuk Mahkemesinin 26.06.1997 tarihli 1996/318 Esas, 1997/359 Karar sayılı kararı ile dava konusu taşınmazlarda ... adına kayıtlı 20/80 payın 4/80'inin Gayrımenkul Değerler Ticaret A.Ş. adına hükmen tesciline karar verildiği, söz konusu mahkeme kararına istinaden yapılan tescilin hatalı olduğu ileri sürülerek hatalı işlemlerin düzeltilmesi talebi ile eldeki davanın açıldığı, Marmaris 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2002/735 Esas 2006/13 Karar sayılı dosyasında hatalı işleme konu olan ve bu davanın konusunu oluşturan 657-730-757-731 parsel sayılı taşınmazlar açısından, ...’nin, taşınmazlardaki paylarının %40'ına isabet eden 384 payın iptali ve adlarına tescili için Gayrimenkul Değerler A.Ş. tarafından açılan davayı kabul ettiğini bildirdiği, dava konusu taşınmazlarda da ...'nin kabul ettiği hisse oranında tescil işlemi yapıldığı, dolayısı ile ...'nin kabulü doğrultusunda yapılan tescil işleminde bir hata bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı Hazine vekili temyiz dilekçesinde; Tapu Sicil Tüzüğü'nün 85 inci maddesi uyarınca sehven yapılan hükmen tescil işlemlerinin iptali için, davaya konu taşınmazlarda Gayrımenkul Değerler Tic.A.Ş. lehine tapu kütüğünün beyanlar hanesindeki tescilin hatalı yapıldığına dair şerhin terkini amacıyla açılan davanın reddine karar verilmesinin doğru olmadığını, dosyadaki bilirkişi raporlarının hükme esas alınabilecek yeterlikte bulunmadığını, davanın kabulüne karar verilmesi gerektiğini belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, yolsuz tescil hukuki nedenine dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 705, 1022, 1023, 1024, 1025 inci maddeleri,
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 125 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1.Dosya içeriği ve toplanan delillerden; çekişme konusu 657 (yeni 183 ada 25 parsel), 730 (yeni 177 ada 17 parsel), 757 (yeni 247 ada 24 parsel) ve 731 (yeni 177 ada 16 parsel) sayılı taşınmazların 960/3840'ar payları ... adına kayıtlı iken, Marmaris Asliye Hukuk Mahkemesinin 26.6.1997 tarihli 1996/318 Esas, 1997/359 karar sayılı kararı gereğince ... adına kayıtlı 20/80 payın 4/80'inin Gayrımenkul Değerler Ticaret A.Ş. adına tesciline karar verildiği, anılan karar gereğince de 09.07.2002 tarih ve 2176 yevmiye nolu işlemle 657 (yeni 183 ada 25 parsel), 20.08.2003 tarih ve 2743 yevmiye nolu işlemle 731 (yeni 177 ada 16 parsel), 2.04.2004 tarih ve 1626 yevmiye nolu işlemle ise 730 (yeni 177 ada 17 parsel) ve 757 (yeni 247 ada 24 parsel) sayılı taşınmazlardaki ... adına kayıtlı 960/3840 (20/80 ) paydan 192/3840 payın davalı Gayrımenkul Değerler Ticaret A.Ş. adına tescil edildiği, davacı tarafça tescile dayanak mahkeme kararının dava konusu taşınmazları kapsamadığı, bu nedenle anılan mahkeme kararına dayanılarak davalı Gayrımenkul Değerler Ticaret A.Ş. adına yapılan tescilin yolsuz ve hukuka aykırı olduğu iddia edilerek eldeki davanın açıldığı, yargılama sırasında Mahkemece çekişme konusu 743 (yeni 173 ada 1 parsel), 663 (yeni 183 ada 21 parsel), 647 (yeni 187 ada 2 parsel), 646 (yeni 187 ada 3 parsel ), 702 ( yeni 232 ada 7 parsel), 699 (yeni 232 ada 9 parsel),769 (yeni 247 ada 11 parsel), 752 (yeni 247 ada 20 parsel) sayılı taşınmazlar yönünden dosyanın tefrik edilerek ayrı bir esasa kaydedildiği, 657 (yeni 183 ada 25 parsel), 730(yeni 177 ada 17 parsel), 757 (yeni 247 ada 24 parsel) ve 731 (yeni 177 ada 16 parsel) sayılı taşınmazlar yönünden ise davanın reddine karar verildiği görülmektedir.
2. Mahkemece, çekişme konusu 657 (yeni 183 ada 25 parsel),730 (yeni 177 ada 17 parsel), 757 (yeni 247 ada 24 parsel) ve 731 (yeni 177 ada 16 parsel) sayılı taşınmazlar yönünden yapılan tescilin yolsuz olduğunun kabul edildiği, ancak Marmaris 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2002/735 Esas 2006/13 Karar sayılı dosyasında dava konusu taşınmazlardaki ... paylarının % 40'ına isabet eden 384 payın iptali ile Gayrımenkul Değerler A.Ş. adına tesciline karar verildiği, bu karar ile 09.07.2002 tarih ve 2176 yevmiye nolu, 20.08.2003 tarih ve 2743 yevmiye nolu ve 2.04.2004 tarih ve 1626 yevmiye nolu işlemler ile yapılan hatalı tescilin sonuç olarak düzeldiği kabul edilerek davanın reddine karar verildiği anlaşılmaktadır. Ne var ki, geri çevrilme ile getirtilen belgelerden, Mahkemenin ret kararına dayanak yaptığı Marmaris 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2002/735 Esas, 2016 /13 Karar sayılı kararının tapuda infaz edilmediği görülmektedir.
3. Bununla birlikte geri çevrilme ile getirtilen kayıt ve belgelerden; dava konusu 657 ( yeni 183 ada 25) parsel sayılı taşınmazın tamamının dava dışı ... adına, 730 (yeni 177 ada 17) parsel sayılı taşınmazın tamamının dava dışı .... Sanayi ve Ticaret A.Ş. adına kayıtlı olduğu, 731 (yeni 177 ada 16) parsel sayılı taşınmazda 1551911269/3544214751 payın ve 757 (yeni 247 ada 24) parsel sayılı taşınmazda 384/3840 payın davalı Gayrımenkul Değerler A.Ş. adına kayıtlı olduğu, taşınmazlardaki devir işlemlerinin devam ettiği, son kayıt maliklerinin davada yer almadığı da açıktır.
4. Bilindiği üzere; dava açıldıktan sonrada sınırlayıcı bir neden bulunmadığı takdirde dava konusu malın veya hakkın üçüncü kişilere devredilebilmesi tasarruf serbestisi kuralının bir gereği, hak sahibi veya malik olmanın da doğal bir sonucudur. Usul Hukukumuzda da ayrık durumlar dışında dava konusu mal veya hakkın davanın devamı sırasında devredilebileceği kabul edilmiş ve 6100 sayılı HMK'nın 125 inci maddesinde dava konusunun taraflarca üçüncü kişiye devir ve temliki halinde yapılacak usuli işlemler düzenlenmiştir. Söz konusu madde hükmüne göre iki taraftan biri dava konusunu bir başkasına temlik ettiği takdirde diğer taraf seçim hakkını kullanmakta dilerse temlik eden ile olan davasını takipten vazgeçerek davayı devralan kişiye yöneltmekte, dilerse davasına temlik eden kişi hakkında tazminat davası olarak devam edebilmektedir.
Kendiliğinden (re'sen) gözetilmesi zorunlu bulunan bu usul kuralına göre, Mahkemece davacı yana tercih hakkı hatırlatılarak davaya hangi kişi hakkında devam edeceği sorulmalı, sonucuna göre işlem yapılmalıdır.
5. Hâl böyle olunca, öncelikle dava konusu taşınmazların güncel çap kayıtları getirtilip dava dışı kişilere devredilen taşınmazlar tespit edilerek HMK’nın 125 inci maddesi çerçevesinde davacıya seçimlik hakkının kullandırılması gerekirken anılan hususun göz ardı edilmesi isabetsizdir.
6. Kabule göre de; konusunda uzman bilirkişiden, dava konusu taşınmazların yolsuz tescile neden olduğu iddia edilen Marmaris Asliye Hukuk Mahkemesinin 26.06.1997 tarihli 1996/318 Esas, 1997/359 Karar sayılı kararında belirtilen taşınmazlar kapsamında olup olmadığı, dava konusu taşınmazlarda ...’ye ait payların % 40'ının davalı Gayrımenkul Değerler A.Ş. adına tesciline dair Marmaris 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2002/735 Esas, 2016/13 Karar sayılı kararının infaz kabiliyetinin bulunup bulunmadığı, anılan kararın taşınmazlarda oluşan yolsuz tescil edilen kısmı karşılayıp karşılamadığı, bir başka ifade ile karar sonucu iptal edilecek payların oluşan hatalı durumu düzeltmeye yetip yetmediği hususunda ayrıntılı rapor alınması, eldeki dosyadan tefrik edilen taşınmazlara ilişkin yapılan yargılama sonucunun da değerlendirilmesi ve sonucuna göre hüküm kurulması gerekirken yazılı olduğu üzere karar verilmesi doğru değildir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı Hazine vekilinin yerinde görülen temyiz itirazının kabulüyle, hükmün 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesi yollaması ile 1086 sayılı HUMK'un 428 inci maddesi uyarınca BOZULMASINA,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
Temyiz eden Hazine harçtan muaf bulunduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,13.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.