"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Trabzon Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1137 E., 2023/75 K.
HÜKÜM/KARAR : Kısmen Kabul/Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Yusufeli Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/191 E., 2022/105 K.
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil ile tespit harici bırakılan taşınmazın tapuya tescili davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı Hazine vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Hazine temsilcisi tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I.DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde; Artvin ili, Yusufeli ilçesi, ... köyünde davalı Hazine adına tapuya kayıtlı 129 ada 7 parsel, 118 ada 5 parsel, 116 ada 1 parsel ve 114 ada 1 parsel sayılı taşınmazların davacıların mirasbırakanına ait olduğunu, vefatı ile bu taşınmazların mirasçıları olan davacılara intikal ettiğini, kadastro tespiti sırasında bu taşınmazların hatalı olarak davalı Hazine adına tespit edildiğini, ancak bu taşınmazların davacıların zilyetliğinde ve kullanımında olduğunu, 128 ada 22 parsele komşu tescil harici bırakılan kısmın da davacıların mirasbırakanlarına ait olduğunu, taşınmazın davacıların kullanımında olduğunu belirterek tescil harici bırakılan taşınmaz bölümünün ve çekişmeli taşınmazların tapu kayıtlarının iptali ile ... mirasçıları olan davacılar adına tapuya kayıt ve tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı Hazine vekili, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEME KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı yazılı kararı ile; dava konusu 129 ada 7 parsel, 118 ada 5 parsel, 116 ada 1 parsel ve 114 ada 1 parsel sayılı taşınmazların 1974 yılından bu yana imar ihya edilerek davacı tarafın mirasbırakanının zilyetinde olduğu, vefatından sonra davacıların zilyetliği sürdürdüğü, TMK’nın 713 üncü maddesinde aranan şartların davacılar lehine oluştuğu, tescil harici bırakılan yerde imar-ihya olmadığı gerekçesi ile davanın kısmen kabulü ile çekişmeli 129 ada 7 parsel, 118 ada 5 parsel, 116 ada 1 parsel ve 114 ada 1 parsel sayılı taşınmazların tapu kayıtlarının iptali ile ... mirasçıları adına miras hisseleri oranında tesciline, tescil harici bölüme yönelik davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B.İstinaf Nedenleri
Davalı Hazine vekili istinaf dilekçesinde; dava konusu taşınmazların Hazine adına tespit edildiğini, Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan ve tarım alanına dönüştürülmesi mümkün olmayan taşınmazların doğal niteliği gereği olağanüstü zamanaşımına ve zilyetlik yoluyla kazanılmasının olanaklı olmadığını, davacıların yasalarda aranan iktisap koşullarını taşımadıklarını, davanın haksız olduğunu, bu nedenle kısmen kabul kararının hatalı olduğunu belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile verilen kararın usul ve yasaya uygun olduğu belirtilerek davalı Hazine vekilinin istinaf istemi reddedilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Hazine vekili temyiz dilekçesinde; dava konusu taşınmaz üzerinde davacılar lehine zilyetlikle iktisap koşullarının oluşmadığını, taşınmazların Hazineye ait olduğunu belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro öncesi nedene dayalı tapu iptali ve tescil ile tespit harici bırakılan kısmın tapuya tescili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 190 ıncı maddesi, 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 14, 15, 16, 17 ve 18 inci maddeleri, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 6 ve 713/1 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Kadastro sonucunda; Artvin ili Yusufeli ... kadastro çalışma bölgesinde yer alan temyize konu 129 ada 7 parsel, 118 ada 5 parsel, 114 ada 1 parsel, 116 ada 1 parsel sayılı taşınmazlar malikinin kim olduğu tespit edilemediğinden tarla ve bahce vasıflarıyla davalı Hazine adına tespit ve tescil edilmiştir.
2.Çekişmeli 116 ada 1, 118 ada 5 ve 129 ada 7 parsel sayılı taşınmazlara yönelik temyiz itirazlarının incelenmesinde; çekişmeli taşınmazların davacıların mirasbırakanından intikal ettiği, mirasbırakandan sonra mirasçıları tarafından kullanıldığı, çekişmeli taşınmazların maliki bilinemediğinden hak kaybına yol açmamak için Hazine adına tespit edildiği, ziraat bilirkişi raporunda çekişmeli taşınmazlar üzerinde 20-25 yaş ile 70-85 yaş arasında değişen meyve ağaçları bulunduğu, 1974, 1983 ve 1989 tarihli hava fotoğraflarına göre de taşınmazlar üzerinde zilyetlik bulunduğu anlaşılmıştır.
Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı Hazine temsilcisi tarafından 116 ada 1, 118 ada 5 ve 129 ada 7 parsel sayılı taşınmazlara yönelik olarak temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
3. 114 ada 1 parsel sayılı taşınmaza yönelik temyiz itirazlarına gelince; Mahkemece zilyetlikle edinim koşullarının davacılar lehine oluştuğundan davanın kabulüne karar verilmiş ise de yapılan araştırma ve inceleme hüküm vermek için yeterli değildir. Çekişmeli taşınmaz üzerine sürdürülen zilyetlik iddiasının taşınmazın bir kısmına yönelik olmasına rağmen bu husus gözardı edilmiş, zilyetliğin kim tarafından ne şekilde ve ne zamandan beri sürdürüldüğü kesin olarak belirlenmemiş, çekişmeli taşınmazın sınırında dere olmasına rağmen keşifte jeolog görevlendirilmemiş, tanık bilirkişi beyanlarına göre taşınmazın yayılım için kullanıldığı belirtilmesine rağmen bu husus üzerinde durulmamıştır. Bu şekilde eksik araştırma ve inceleme ile hüküm verilemez.
Hal böyle olunca; doğru sonuca varılabilmesi için Mahkemece, mahallinde elverdiğince yaşlı, tarafsız ve yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan, taşınmazların bulunduğu köyde ikamet eden şahıslar arasından seçilecek 3 kişilik mahalli bilirkişi kurulu ile fen (teknik), ziraat mühendisi ve jeolog bilirkişinin katılımıyla yeniden keşif yapılmalıdır.
Yapılacak keşifte dinlenilecek mahalli bilirkişilerden dava konusu taşınmazın öncesinin ne olduğu, kime ait bulunduğu, kimden kime nasıl intikal ettiği, kim ya da kimler tarafından hangi tarihten itibaren ve ne şekilde kullanıldığı, hayvan yaymak amacıyla kullanılıp kullanılmadığı hususlarında maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınmalıdır.
Fen bilirkişiden keşif ve uygulamayı denetlemeye elverişli, taşınmaza komşu parselleri de göstermek sureti ile hazırlanmış ayrıntılı kroki ve rapor alınmalı; ziraat bilirkişinden dava konusu taşınmazın toprak yapısı, eğimi, bitki deseni, üzerinde sürdürülen ekonomik amaca uygun zilyetlik bulunup bulunmadığı ve ekonomik amaca uygun zilyetlik varsa hangi tarihten beri ve hangi tasarruflar ile sürdürüldüğünü açıklayıp tarımsal niteliğini belirten, taşınmazın değişik yönlerden çekilmiş fotoğrafları ile desteklenmiş bilimsel esaslara ve somut verilere dayalı ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalı; jeolog bilirkişiden dava konusu taşınmazın sınırında dere bulunduğu göz önünde tutularak taşınmazın önceki ve şimdiki niteliğini, dere yatağı niteliğinde olup olmadığını, evveliyatının çay veya dere yatağı niteliğinde olup olmadığını, dere yatağından kazanılıp kazanılmadığını, halen aktif dere yatağında kalıp kalmadığını, aktif dere yatağında kalmıyor ise derenin etkisi altında kalan yerlerden olup olmadığını açıklayan bilimsel esaslara ve somut verilere dayalı ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalıdır.
Açıklanan hususlar gözetilmeden yazılı şekilde karar verilmesi, 114 ada 1 parsel sayılı taşınmaza yönelik hükmün bozulmasını gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davalı Hazine vekilinin 116 ada 1, 118 ada 5 ve 129 ada 7 parsel sayılı taşınmazlar hakkında verilen hükme yönelik temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan hükmün bu kısmının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
2.Davalı Hazine vekilinin 114 ada 1 parsel sayılı taşınmaz hakkındaki hükme yönelik temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Temyiz eden davalı Hazine harçtan muaf bulunduğundan, bu hususta karar verilmesine yer olmadığına,
Dosyanın Yusufeli Asliye Hukuk Mahkemesine, kararın bir örneğinin Trabzon Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
11.06.2024 tarihinde onama kararı yönünden kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.