"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Kayseri Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1104 E., 2023/862 K.
KARAR : Usulden Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Kayseri 5. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/139 E., 2021/220 K.
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen tapu iptali ve tescil davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiş, bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın usulden reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; tapuda ... adına kayıtlı Kayseri ili, Melikgazi ilçesi, ... Mahallesi, 265 ada 8 parsel ve tapuda ... Camii Şerifi Manevi Şahsiyeti adına kayıtlı Kayseri ili, Melikgazi ilçesi, ... Mahallesi, 210 ada 26 parsel sayılı taşınmazların davacı Vakfa ait olduğunu ileri sürerek tapu kayıtlarının iptali ve davacı Vakıf adına tescilini istemiştir.
II. CEVAP
1.... mirasçısı dahili davalı ... vekili cevap dilekçesinde; Kayseri 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 1955/1145 Esas, 1955/985 Karar sayılı kararında, dava konusu taşınmazlardan ...'ye ait olan 265 ada 8 parsel sayılı taşınmazın mülkiyetinin ... Camiine devrine dair hüküm kurulmadığını, ...'nün 1967 yılında mirasçı bırakmadan vefatı ile dava konusu taşınmazın mülkiyetinin Maliye Hazinesine intikal ettiğini belirterek davanın reddini savunmuştur.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; dava konusu taşınmazların kentsel sit alanı içinde kaldığını, tapu kaydında Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanlığının kamulaştırma şerhi bulunduğunu belirterek davanın husumetten reddini savunmuştur.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
Kayseri 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 27.05.2021 tarihli ve 2020/139 E. 2021/220 K. sayılı kararıyla; davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Kayseri Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesinin 27.05.2022 tarihli ve 2022/717 E., 2022/780 K. sayılı kararıyla; davalı vekillerinin yargılama giderleri ve vekalet ücretine hükmedilmemesi talepleri yönünden istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ve davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
Dairenin 20.03.2023 tarihli 2022/5373 E. 2023/1652 K. sayılı kararıyla; “...Davacı tarafından davanın ... olarak açıldığı, dava konusu 8 parsele yönelik Mahkemeden aldığı yetkiyle davacı vekilinin ... adına mirasçılık belgesi isteminde bulunduğu, Kayseri 4. Sulh Hukuk Mahkemesinin 03.07.2017 tarihli ve 2015/691 E., 2017/1019 K. sayılı kararıyla, ...'nün mirasçısı olmadan vefat etmesi sebebiyle, mirasının Hazineye aidiyetine karar verildiği, davacı vekilinin talebi üzerine davalı olarak Maliye Hazinesinin davaya dahil edildiği, Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararında belirtmesi üzerine 26 parselle ilgili olarak da Melikgazi Belediyesinin davaya dahil edildiği anlaşılmaktadır. Bilindiği üzere, tapu iptali ve tescil istemli davaların kayıt malikine yönelik açılması asıldır. Diğer yandan, bir kimseye dahili dava yoluyla taraf sıfatı verilmesine ve hakkında hüküm kurulmasına olanak yoktur. Hal böyle olunca davanın usulden reddi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi isabetsizdir..." gerekçesiyle bozulmuştur.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma kararına uyularak istinaf başvurularının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın pasif husumet yokluğundan reddine, davaya sonradan dahil ettirilen Hazine ve Melikgazi Belediye Başkanlığının taraf sıfatı kazanmamış olmaları nedeniyle lehlerine vekalet ücreti takdirine yer olmadığına karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; davalı ... yararına vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğini belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, mülkiyet hakkına dayalı tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
4721 sayılı TMK'nın 1025 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Taraf sıfatı, bir başka deyişle husumet ehliyeti, dava konusu hak ile kişiler arasındaki ilişkiyi ifade eder. Sıfat, bir maddi hukuk ilişkisinde tarafların o hak ile ilişkisinin olup olmadığının belirlenmesi anlamına gelir. Davacı sıfatı, dava konusu hakkın sahibini, davalı sıfatı ise dava konusu hakkın yükümlüsünü belirler. Uygulamada davacı sıfatı aktif husumeti, davalı sıfatı ise pasif husumeti karşılayacak şekilde değerlendirilmektedir. Dava konusu şey üzerinde kim ya da kimler hak sahibi ise, davayı bu kişi veya kişilerin açması ve kime karşı hukuki koruma isteniyor ise o kişi veya kişilere davanın yöneltilmesi gerekir. Bir kimsenin davacı veya davalı sıfatına sahip olup olmadığı tıpkı hakkın mevcut olup olmadığının tayininde olduğu gibi maddi hukuka göre belirlenir. Taraf sıfatının bu anlamda önemli özelliği ise def'i değil itiraz niteliğinde olması nedeniyle taraflarca süreye ve davanın aşamasına bakılmaksızın her zaman ileri sürülebileceği ve taraflar ileri sürmemiş olsalar bile mahkemece re'sen nazara alınabileceğidir. (HGK'nun 01.12.2022 tarihli ve 2021/10-781 E., 2022/1645 K. sayılı kararı, prgf. 30)
3. Dosya içeriği ve toplanan delillerden; Kayseri ili, Melikgazi ilçesi, ... Mahallesi, 265 ada 8 parsel sayılı taşınmazın 189 m2, kargir ev niteliğinde olduğu, " ... Tesisi " adı ile tapuya tescil edildiği, taşınmaz üzerinde kentsel sit alanı şerhi olduğu ve 14.07.2005 tarihli Kayseri Büyükşehir Belediyesinin kamulaştırma şerhinin bulunduğu anlaşılmaktadır.
4. Temyizen incelenen Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
492 sayılı Harçlar Kanunu'nun değişik 13 üncü maddesinin j bendi gereğince davalı Hazineden harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
04.04.2024 tarihinde kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.