"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2020/1256 E., 2022/2196 K.
HÜKÜM/KARAR : Kısmen Kabul Kısmen Ret / Esastan Ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Hozat Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/20 E., 2020/24 K.
Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescil davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili ve davalı Hazine temsilcisi tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili ve davalı Hazine temsilcisi tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı dava dilekçesinde; Tunceli ili, Hozat ilçesi, ... köyünde bulunan 131 ada 27 parsel sayılı taşınmazın 50-60 yıldır zilyetliğinde olduğunu, taşınmaza ilişkin vergi kaydı bulunduğunu belirterek taşınmaz içerisinde bulunan iki parça taşınmazın tapu kaydının kısmen iptali ile adına tescilini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı Hazine temsilcisi çekişmeli taşınmazın Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olduğunu belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; çekişmeli taşınmazın (A1) ile gösterilen bölümünde davacı lehine zilyetlikle edinim koşullarının oluştuğu, (A2), (B), (C), (D), (E) harfleriyle gösterilen taşınmaz bölümlerinde ise zilyetlik edinim koşullarının davacı lehine oluşmadığı gerekçesi ile davanın kısmen kabulüne, 131 ada 27 parsel içerisinde bilirkişi raporunda (A1) ile gösterilen kısmın Hazine adına olan tapu kaydının iptali ile ayrı parsel numarası ile davacı adına tesciline, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ve davalı Hazine temsilcisi istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı vekili istinaf dilekçesinde; bilirkişi raporunda (A2) ve (B) harfleriyle gösterilen taşınmaz bölümlerinin davacı adına tescili talebinin reddedilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu, zirrat bilirkişisi raporuna göre (A) ve (B) harfleriyle gösterilen alanların zilyetlikle edinilebileceğini, taşınmazı davacının kullandığını ve arazi beyan kaydı bulunduğunu, hava fotoğrafı incelemesi ile ziraat bilirkişi raporunun çeliştiğini belirterek İlk Derece Mahkemesinin kısmi ret kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2.Davalı Hazine temsilcisi istinaf dilekçesinde; verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, dava konusu taşınmazın Hazine’ye ait olduğunu, eksik inceleme ile karar verildiğini taşınmazın mera vasfında olduğunu,davacı açısından senetsiz araştırmasının yapılmadığını, Hazine aleyhine yargılama giderlerine hükmedilemeyeceğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; verilen kararın usul ve yasaya uygun olduğu gererkçesi ile davacı vekili ve davalı Hazine temsilcisinin istinaf taleplerinin ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ve davalı Hazine temsilcisi temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili ve davalı Hazine temsilcisi temyiz dilekçelerinde; istinaf dilekçelerini tekrarla kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, kadastro öncesine dayalı tapu iptal ve tescili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
Kadastro Kanunu'nun 14 üncü, 17 nci maddeleri ve 18 inci maddeleri, 4721 sayılıTürk Medeni Kanunu’nun 713 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Dava konusu, Tunceli ili, Hozat ilçesi, ... köyü çalışma alanında bulunan 131 ada 27 parsel sayılı 9232478,85 metrekare yüzölçümündeki taşınmaz hali arazi vasfıyla Hazine adına tespit ve tescil edilmiştir.
2. Mahkemece (A1) ile gösterilen taşınmaz bölümünde davacı lehine zilyetikle edinim koşullarının oluştuğu gerkeçesi ile davanın bu bölüm yönünden kabulüne, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiş, hüküm reddedilen (A2) ve (B) bölümleri yönünden davacı vekili, kabul edilen (A1) bölümü yönünden davalı Hazine temsilcisi tarafından temyiz edilmiştir.
3. Davacı vekilinin (A2) ve (B) ile gösterilen taşınmaz bölümlerine ilişkin temyiz itirazlarının incelenmesinde; temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanunu'nun 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere ve hava fotoğrafı incelemesine, temyize konu taşınmaz bölümlerinde imar ihya bulunmadığının bildirilmesine göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekili tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
4. Davalı Hazine temsilcisinin (A1) ile gösterilen taşınmaz bölümüne yönelik temyiz itirazlarına gelince; Mahkemece dava konusu taşınmaz üzerinde davacı lehine zilyetlikle edinim koşullarının oluştuğundan bahisle davanın kabulüne karar verilmiş ise de yapılan araştırma ve inceleme hüküm vermeye elverişli değidir. Çekişmeli taşınmazın zilyetliğinin ne şekilde davacıya intikal ettiği belirlenmemiş, davacı açısından usulünce senetsiz araştırması yapılmamış, taşınmazın imar ihyaya konu olup olmadığı kesin olarak belirlenmemiş, çekişmeli taşınmazın 9232478,85 metrekarelik taşınmazın neresine denk geldiği paftası üzerinde gösterilmemiş, komşularının neresi olduğu belirlenememiş, çekişmeli taşınmazın hududunda kuru dere bulunduğu gözardı edilmiştir. Bu şekilde eksik araştırma ve inceleme ile hüküm kurulamaz.
5 . Hal böyle olunca; doğru sonuca varılabilmesi için Mahkemece çekişmeli taşınmaz bölümüne komşu taşınmazlar tespit edilerek kadastro tutanakları ile dayanak kayıtları getirtilmeli, çekişmeli taşınmaza ait eski ve yeni tarihli ortofoto ve uydu fotoğrafları ile Harita Genel Müdürlüğü web sitesinin hava fotoğrafı sorgulama sayfasına girilerek taşınmaz bölümünün bulunduğu köyü/mahalleyi/mevkiyi kapsayacak şekilde hangi yıllara ait hava fotoğrafları bulunduğu araştırılıp belirlenmek ve (denetimin sağlanması bakımından) ilgili sayfanın çıktısı dosya içerisine konulmak suretiyle tespit tarihinden 15-20-25 yıl öncesine ait (bulunmadığı taktirde bulunan tüm hava fotoğrafları getirtilerek) stereoskopik hava fotoğraflarının en az üç tanesi tarihleri açıkça yazılmak suretiyle Harita Genel Müdürlüğünden getirilerek dosya arasına konulmalıdır.
6. Daha sonra mahallinde elverdiğince yaşlı, tarafsız ve yöreyi iyi bilen, davada yararı bulunmayan, taşınmazların bulunduğu köyde ikamet eden şahıslar arasından seçilecek 3 kişilik mahalli bilirkişi kurulu ile fen (teknik), jeodezi ve fotogrametri mühendisi, 3 kişilik ziraat mühendisi bilirkişi kurulu ve jeolog bilirkişinin katılımıyla yeniden keşif yapılmalıdır.
7. Yapılacak keşifte dinlenilecek mahalli bilirkişilerden dava konusu taşınmazın öncesinin ne olduğu, kime ait bulunduğu, kimden kime nasıl intikal ettiği, kim ya da kimler tarafından hangi tarihten itibaren ve ne şekilde kullanıldığı, davacının kullanımında ise zilyetliğin davacıya ne şekilde intikal ettiği hususlarında maddi olaylara dayalı ayrıntılı bilgi alınmalıdır.
8. Fen bilirkişiden keşif ve uygulamayı denetlemeye elverişli, taşınmazın büyük paftadaki yerini gösterir, taşınmaza komşu parselleri de göstermek sureti ile hazırlanmış ayrıntılı kroki ve rapor alınmalı; 3 kişilik ziraat bilirkişi kurulundan dava konusu taşınmazın toprak yapısı, eğimi, bitki deseni, üzerinde sürdürülen ekonomik amaca uygun zilyetlik bulunup bulunmadığı ve ekonomik amaca uygun zilyetlik varsa hangi tarihten beri ve hangi tasarruflar ile sürdürüldüğünü, imar-ihyaya konu edilip edilmediğini, imar-ihya tamamlanmış ise tamamlandığı tarihi açıklayıp tarımsal niteliğini belirten, taşınmazın değişik yönlerden çekilmiş fotoğrafları ile desteklenmiş bilimsel esaslara ve somut verilere dayalı ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalı; yukarıda belirtilen tarihlerde çekilmiş hava fotoğrafları jeodezi ve fotogrametri uzmanı bilirkişiye tevdi edilerek stereoskop aletiyle incelenmeleri neticesinde taşınmazın sınırlarını ve niteliğini, öncesinin ne olduğunu, imar-ihyaya konu edilip edilmediğini, imar-ihya tamamlanmış ise tamamlandığı tarih ile sürdürülen zilyetliğin başlangıcını, şeklini ve süresini belirtir şekilde rapor alınmalı; jeolog bilirkişiden dava konusu taşınmazın sınırında dere bulunduğu göz önünde tutularak taşınmazların önceki ve şimdiki niteliğini, dere yatağı niteliğinde olup olmadığını, evveliyatının çay veya dere yatağı niteliğinde olup olmadığını, dere yatağından kazanılıp kazanılmadığını, halen aktif dere yatağında kalıp kalmadığını, aktif dere yatağında kalmıyor ise derenin etkisi altında kalan yerlerden olup olmadığını açıklayan bilimsel esaslara ve somut verilere dayalı ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalıdır.
9. 3402 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesi uyarınca, adına tescil kararı verilecek kişi ya da kişiler ile diğer mirasçılar ve onların mirasbırakanları adına aynı çalışma alanı içerisinde kayıtsız ve belgesizden başkaca taşınmaz mal tespit ya da tescil edilip edilmediği Tapu Müdürlüğü ve Kadastro Müdürlüğü ile Hukuk Mahkemeleri Yazı İşleri Müdürlüğünden sorulup sulu ve susuz olarak kazanılmış toprak miktarı belirlenmeli, Kanun'un getirdiği sınırlamanın aşılıp aşılmadığı saptanarak toplanacak tüm deliller birlikte değerlendirilip ulaşılacak sonuca göre bir hüküm kurulmalıdır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davacı vekilinin temyiz itirazlarının REDDİNE,
2.Davalı Hazine temsilcisinin temyiz itirazlarının kabulüyle, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Hazine harçtan muaf olduğundan bu konuda karar verilmesine yer olmadığına,
Peşin alınan temyiz harcının davacıya iadesine,
Dosyanın Hozat Asliye Hukuk Mahkemesine, kararın bir örneğinin Erzurum Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
07.05.2024 tarihinde olarak oy birliğiyle karar verildi.