"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2023/70 E., 2023/354 K.
HÜKÜM : Kısmen Kabul
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen tapu iptali ve tescil, olmadığı takdirde tenkis davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı; mirasbırakan babası ...'nın İçerenköy'deki 817 ada 1 parsel sayılı taşınmazdaki 128/320’şer payını davalı oğulları ... ve ...'e, 64/320 payını ise kendisine (davacıya) satış göstererek devrettiğini, bu parsel üzerine müteahhit tarafından yapılan inşaattan davalılara birer daire ve dükkan, kendisine ise bir daire düştüğünü, yine mirasbırakanın ...'ndaki 3131 ada 102 (eski 57 ve 91) parsel sayılı taşınmazını da 1/2'şer payla davalı oğullarına satış suretiyle devrettiğini, tüm işlemlerin mirastan mal kaçırma amaçlı ve muvazaalı olduğunu ileri sürerek tapu kayıtlarının iptali ile miras payı oranında adına tescilini, olmadığı takdirde tenkisinini istemiştir.
II. CEVAP
Davalılar; dava konusu ...'ndaki taşınmazların mirasbırakan ile aralarında düzenledikleri sözleşme gereğince belirli bir bedel ve şart karşılığında kendilerine devredildiğini, mirasbırakanın tapuda gösterilen rayiç bedeli tahsil edip ayrıca lehine intifa hakkı tesis ederek tapuyu devrettiğini, düzenlenen bu sözleşmeyle davalıların taşınmazları daha değerli hale getirmesinin kararlaştırıldığını, bu sebeple taşınmazda imar değişikliği yapılması, akaryakıt ruhsatına bağlanması ve belirli bir süre sonunda taşınmazın 1/2'sinin mirasbırakana iadesini üstlendiklerini, bu süre içinde taşınmazın tüm gelirlerinin mirasbırakana ait olacağını, bakiye 1/2 hissenin de hem peşin tahsil edilen rayiç bedel karşılığı, hem de taşınmazın imar değişikliği için harcanacak emek ve masraf karşılığı davalılarda kalacağını kararlaştırdıklarını, davalıların tarla vasfındaki taşınmazın imarını ve vasfını değiştirerek akaryakıt ruhsatına bağladıklarını, bu suretle sözleşme gereğince edimlerini ifa ettiklerini, ödenen bedel ve harcanan masraf ve emek mukabilinde davalıların taşınmazın 1/2 hissesinin gerçek maliki olduklarını, bakiye 1/2 hissenin ise sözleşme gereğince 1997 yılında mirasbırakana devredilmesi gerektiğini ancak mirasbırakanın yasal süreler içinde taşınmazın iadesini istemediğinden dava hakkının zamanaşımına uğradığını belirterek davanın reddini savunmuşlardır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 08.10.2021 tarihli ve 2014/350 Esas, 2020/140 Karar sayılı kararıyla; 817 ada 1 parsel sayılı taşınmaz yönünden, mirasbırakanın diğer mirasçılarından mal kaçırma kastıyla hareket ettiği iddiasının ispatlanamadığı, diğer dava konusu 3131 ada 102 parsel sayılı taşınmaz yönünden de davalılar ile mirasbırakan arasında düzenlenen sözleşme gereğince mirasbırakanın mal kaçırma kastının bulunmadığı gerekçeleriyle tapu iptal-tescil isteğinin reddine, tenkis isteği yönünden ise, 3131 ada 102 parsel sayılı taşınmazın tenkise tabi kazandırma olduğu gerekçesiyle tenkis talebinin kabulüyle 2.797.283,74 TL tenkis bedelinin davalılardan tahsiline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ve davalılar vekili istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Gerekçe ve Sonuç
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesinin 15.04.2022 tarihli ve 2021/1166 Esas, 2022/619 Karar sayılı kararıyla; mirasbırakanın sağlığında davacıya da taşınmaz verdiği, ayrıca büfe açıp işletmeleri için dava konusu taşınmazı davacı kızı ile damadına tahsis ettiği, beşeri ilişkilerinde bir probleminin olmadığı, davacıdan mal kaçırmasını gerektirecek bir nedenin bulunmadığı, 12.09.1992 tarihli sözleşme hükümleri de gözetildiğinde dava konusu taşınmazlarını temlik etmesinin makul bir sebebinin bulunduğu, buna göre muris muvazaasına yönelik isteğin reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığı; tenkis isteğine gelince, 57 ve 91 parsel (yeni 3131 ada 102 persel) sayılı taşınmazların 1/2 payının mirasbırakan tarafından davalılara bağışlandığının kabulü gerektiği, İlk Derece Mahkemesince de bu şekilde değerlendirilerek tenkis hükümlerinin uygulanmasında bir isabetsizlik olmadığı, mirasbırakan tarafından 637 ada 57 ve 91 parsel sayılı taşınmazdaki payların 12.09.1992 tarihli inanç sözleşmesi hükümleri uyarınca davalılara temlik edildiği, bir başka deyişle taşınmazların geçerli bir işlem ile devredildiği, buna göre muvazaalı bir işlemden söz edilemeyeceği, hukuken geçerli bir işlem (inançlı işlem) söz konusu olup sözleşme uyarınca mirasbırakana iade edilmesi gereken 1/2 pay yönünden tenkis hükümlerinin uygulanmasının doğru olduğu gerekçesi ile taraf vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairenin 18.10.2022 tarihli ve 2022/4084 E., 2022/6811 K. sayılı kararıyla, "... tüm dosya kapsamı itibariyle, 10.10.1989 tarihinde çekişmeli 817 ada 1 parsel sayılı taşınmazın mirasbırakan tarafından davalılar ile davacı adına temlikine ilişkin işlemin taksim amacıyla yapıldığı, söz konusu işlemde mirasbırakanın her üç mirasçısına da pay temlik ettiği anlaşılmakla bu taşınmaz yönünden muris muvazasına ilişkin iddianın dinlenme olanağı bulunmamaktadır. Mirasbırakan tarafından davalılara eşit olarak satış yoluyla devredilen 637 ada 57 ve 91 parsel sayılı taşınmazlara ilişkin 19.11.1992 tarihli temlik işlemine gelince; muvazaanın tarafları arasında yapılan ve (V/3.3.2.) no.lu paragrafta içeriğine yer verilen 12.09.1992 tarihli sözleşmeye davacı aleyhine geçerlilik tanımanın mümkün olmadığı açıktır. Hal böyle olunca, 19.11.1992 tarihli satış işlemine konu edilen taşınmazlar yönünden mirasbırakanın oğulları ... ve ...’e yaptığı temliklerin davacı kızından mal kaçırma amaçlı ve muvazaalı olduğu gözetilerek bu parseller yönünden (tevhiden 102 parsele gittiği ve bu parselde davalılar adına kayıtlı olan pay durumu gözetilerek) davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ile yazılı olduğu şekilde karar verilmesi isabetsizdir. Kabule göre de, ortada bir bağış işlemi bulunmamasına rağmen tenkis hesabı yaptırılarak tenkis kararı verilmesi de doğru değildir..." gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına, İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma kararındaki gerekçe benimsenmek suretiyle davanın kısmen kabulü ile dava konusu 817 ada 1 parsel sayılı taşınmaz yönünden davanın reddine, 3131 ada 102 ( kök 57 ve 91) parsel sayılı taşınmaz yönünden ise tapu iptali ve tescile karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar vekili; verilen kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu, mirasbırakan ve davalı oğulları arasında ticari amaçla düzenlenen 12.09.1992 tarihli sözleşmede mirasbırakanın 57 ve 91 parsel sayılı taşınmazları belirli şart ve bedel karşılığında devrettiğinin açık olduğunu, davalıların yıllarca emek ve milyonlar harcayarak sözleşmede belirtilen edimlerini yerine getirdiğini, muvazaanın söz konusu olmadığını, mirasbırakandan temliken geçen 57 ve 91 parsel sayılı taşınmaz ile dava dışı 97 parselin tevhiden birleştirilip dava konusu 3131 ada 102 parselin oluştuğunu, Mahkemece, dava dışı 97 parsel sayılı taşınmazdan gelen pay ayrılmışsa da taşınmaz üzerindeki akaryakıt istasyonunun bu şekilde bölünmesinin mümkün olmadığını, taşınmaz üzerindeki eklentilerin tamamının davalılara ait olduğunu, davacının hak sahipliğinin sadece kuru mülkiyet üzerinde olduğunu, Mahkemece taşınmaz üzerindeki akaryakıt istasyonunun ve ruhsatının muhdesatın kime ait olduğunun tespit edilmesine ilişkin İstanbul Anadolu 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2023/362 E. sayılı dosyasında görülen muhdesatın aidiyetinin tespiti davasının bekletici mesele yapılması gerektiğini, davalıların E-5 kenarında metruk bir büfeyi 30 yıllık mücadele ile benzinliğe dönüştürdüğünü, davacının ise altın tepside mal sahibi olduğunu, mirasbırakanın mal kaçırma kastı olsa 57 ve 91 parselleri devrederken intifa hakkını uhdesinde tutmayacağını, mirasbırakanın başka taşınmazlarının da bulunduğunu, mal kaçırma kastının bulunmadığını, dosyaya sunulan uzman görüşüne itibar edilmemesinin gerekçesinin kararda açıklanmadığını, vekalet ücretinin de hatalı olduğunu belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dava, muris muvazaası hukuki nedenine dayalı tapu iptali ve tescil, olmazsa tenkis isteğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
01.04.1974 tarihli, 1/2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı; 4721 sayılı TMK'nın 706 ncı, 6098 sayılı TBK'nın 237 nci, 2644 sayılı Tapu Kanunu'nun 26 ncı maddeleri.
3. Değerlendirme
1.Hükmüne uyulan bozma kararında gösterildiği şekilde işlem yapılarak yazılı şekilde karar verilmiş olmasında bir isabetsizlik bulunmadığından davalılar vekilinin işin esasına yönelik temyiz itirazlarının reddine.
2.Davalılar vekilinin diğer temyiz itirazlarına gelince;
Somut olayda; kabul kapsamına alınan 3131 ada 102 parsel sayılı taşınmazda mirasbırakandan temliken geçen çekişmeli payın dava tarihi itibarıyla keşfen saptanan değeri 14.242.880,43 TL olup davacının miras payına (1/3) isabet eden değerin ise 4.747.626,81 TL olduğu, bu değer üzerinden harç ve davacılar lehine vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken fazla harç ve vekalet ücretine hükmedilmesi doğru olmadığı gibi, reddedilen 817 ada 1 parsel sayılı taşınmaz yönünden davacının miras payına isabet eden 200.000 TL üzerinden davalılar lehine vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken eksik vekalet ücreti tayini de isabetsizdir.
3. Ne var ki, değinilen hususların düzeltilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden hükmün düzeltilerek onaması gerekmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalılar vekilinin değinilen yönlere ilişkin temyiz itirazlarının kabulü ile,
Hüküm kısmının 2. bendinin hükümden çıkarılarak yerine 2. bent olarak; "Harçlar Kanunu gereğince alınması gerekli 324.310,39 TL harçtan, peşin ve tamamlama harcı olarak alınan toplam 214.341,55 TL'nin mahsubu ile bakiye 109.968,84 TL harcın müştereken ve müteselsilen davalılardan tahsili ile Hazineye gelir kaydına"
Hükmün 5. bendinde yer alan "361.755,09-TL" ibaresinin hüküm yerinden çıkarılarak yerine; "340.952,54 TL" ibaresinin yazılmasına,
Hükmün 6. bendinde yer alan "31.000,00-TL" ibaresinin hüküm yerinden çıkarılarak yerine; "32.000,00 TL" ibaresinin yazılmasına ve kararın bu şekliyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davalılara iadesine,
05.12.2023 tarihinde kesin olmak üzere oy birliğiyle karar verildi.